Zagrożone Dziedzictwo | Autor: Leszek Adamczewski

Kiedy tylko mowa o skarbach, wielu ludzi odczuwa ten niepowtarzalny, ekscytujący dreszczyk emocji. Dla jednych prawdziwą wartością będzie złoto, pieniądze i klejnoty, dla drugich- dzieła malarskie lub stare woluminy, a dla jeszcze kogoś innego może to być prosta sentymentalna pamiątka. O tych zabytkach, które uznane zostały za bezcenne skarby narodowe pisze w swojej książce „Zagrożone dziedzictwo. Zaskakujące losy zabytków na krętych ścieżkach XX wieku” Leszek Adamczewski. To nie pierwsza publikacja autora poświęcona tej tematyce, porywająca do świata pełnego cudów, unikalnych rzeczy wykonanych z pieczołowitością i ludzi, którzy robią wszystko dla ocalenia kultury i sztuki.

Wiele z przedmiotów i budynków stanowiących wielką wartość historyczną i kulturową zaginęło lub zostało zniszczonych w pozbawionych szacunku grabieżach i podczas działań wojennych. Wiekowy obiekt sakralny mógł w każdej chwili stać się magazynem, jednostką dowodzenia lub po prostu płonącą od bombardowań ruiną. W książce Leszka Adamczewskiego widać jak na dłoni, jaki stosunek do wszelakich dzieł mieli poszczególni przedstawiciele niektórych ugrupowań politycznych. Czy jednak jakikolwiek skarb w czasie walki o życie i władzę ma tę samą wartość co w czasie pokoju? Rabowanie dla zysku, górowania nad przeciwnikiem albo wręcz bezmyślne niszczenie nie tylko podczas wojen było na porządku dziennym. Na tle tych wszystkich sprawców zniszczenia wyłaniają się jednak jednostki, które można uznać za tzw. „obrońców skarbów”. Postaci poświęcające swoje życie, pracę, czas i fundusze dla ocalenia bezcennych przedmiotów. Autor wiele uwagi oddaje II wojnie światowej, ale opowiada również o czasach bardziej współczesnych. Nie tak łatwo bowiem było skarbom wracać do miejsca pochodzenia lub odnaleźć się, gdy ślad po nich zaginął. Nie zawsze też tylko polityka szkodziła skarbom, czasem były to zupełnie inne sprawy.

Leszek Adamczewski bardzo skrupulatnie zbiera dane z różnych źródeł, posiłkując się wywiadami, filmami dokumentalnymi, publikacjami na temat samych zabytków i miejsc, z których pochodzą, przewodnikami. Daje to czytelnikowi bardzo czytelny obraz co stało się lub też mogło stać się z danym zabytkiem. Nie obyło się również bez szalenie ciekawych teorii spiskowych towarzyszących każdemu tajemniczemu zniknięciu danej rzeczy. Wszystkie opowieści utrzymane są we wciągającym, lekko gawędziarskim tonie, przywodzącym wspomnienie legendarnego programu Bogusława Wołoszańskiego pt. „Sensacje XX wieku”. Autor z dziejów każdego zabytku tworzy odrębną, wciągającą opowieść. Co mogło się stać? Jak to możliwe? Jakie działania prowadzono celem poszukiwań? Czy łatwo było odzyskać skarb? Jakie były poczynania wrogów? Kto okazał się prawdziwym bohaterem? Kto by się spodziewał, że właśnie w takim miejscu można coś ukryć?! Czytelnik jest przez autora prowadzony dosłownie krok po kroku przez wszystkie etapy dochodzenia do prawdy. Ma się wrażenie realnego wkraczania w świat poszukiwacza skarbów. Ta pachnąca przeszłością zagadkowość i poczucie odkrywania tajemnicy wyróżniają książkę „Zagrożone dziedzictwo” na tle innych tego typu publikacji. Wprost nie można się oderwać od lektury, podróżując z kraju do kraju tropem zabytków, a jednocześnie czując, że autor zostawia trochę pola na snucie własnych domysłów. W związku z tym, że nie wszystkie historie zakończyły się pozytywnie, wciąż pozostaje nadzieja, że coś się może jednak kiedyś odnajdzie…

Dodatkowym atutem książki są ilustracje: reprodukcje fotografii, fragmenty kadrów, pocztówki itp. przedstawiające nie tylko same opisywane zabytki, jak i momenty ich odzyskania, ważne historycznie sceny, wygląd miejsc i budynków z przeszłości oraz tego, jak się mają w chwili obecnej. Większość grafik została zaprezentowana w czerni i bieli, jednak są również strony z fotografiami w kolorze.