Organista Z Martwej Wsi | Autor: Danuta Chlupová

To nie jest moje pierwsze spotkanie z twórczością Danuty Chlupovej. Również tym razem autorka mnie nie zawiodła, zdecydowanie potrafiła przekonać mnie do swojej twórczości. A trzeba przyznać, że nie jest to łatwa proza, tylko wymagająca od czytelnika większej uwagi i skupienia. 

Teodor Szynder – tytułowy organista w wiejskiej szkole żyje muzyką. Jest szczęśliwy i spełniony. Syn poszedł w ślady ojca i również miłuje muzykę, zapowiada się bardzo dobrze. Jednak w jednej chwili jego życie runęło. Został niesłusznie oskarżony o zamordowanie znajomego. I poniesie za swój czyn surową karę. Wszystko działo się w latach 60 – tych ubiegłego stulecia, gdzie rządzili komuniści i każdy nie zgadzający się z ich linią przekonań, był wrogiem władzy. Bohater stał się właśnie ofiarą komunistycznego zakłamanego systemu. Nie miał szans na walkę, był w osamotnieniu, sąsiad donosił na sąsiada, aby tylko się wybielić i odnieść korzyść. Czy jednak zostanie oczyszczony z zarzutów i sprawiedliwość odniesie zwycięstwo? Czy być może władza jest tak silna, że potrafi zniszczyć każdego człowieka? Kto chociaż trochę pamięta realia tamtych czasów, nie będzie miał problemów z odpowiedzią na pytanie …

Organistra z martwej wsi to celna i trafna diagnoza relacji międzyludzkich, poświęcenia się dla dobra innych ludzi, bez patrzenia na własne potrzeby. Bohater żyje w przekonaniu, że ma obowiązek pomagać potrzebującym, jednak zatraca się w tym całkowicie, na czym cierpią jego najbliżsi. Czują się porzuceni i odsunięci na bok. Czy jego postawa zasługuje na pochwałę czy potępienie? Tak naprawdę trudno mi odpowiedzieć jednoznacznie. Teodor żyje w gąszczu rozterek i jak by nie postąpił, to zawsze ktoś będzie niezadowolony. Muszę przyznać, że nie potrafię ocenić jego zachowania tylko pozytywnie, były rysy na jego wizerunku, które w pewien sposób zniekształcały ten obraz.

Akcja powieści toczy się dwutorowo, w czasach obecnych, gdzie Adam – syn Teodora stara się oczyścić przed młodą dziennikarką i opowiada swoje życie oraz w latach 50 – 60 – tych XX wieku. Jest to bardzo celny zabieg, który pozwala czytelnikowi głębiej wniknąć w wydarzenia z przeszłości, których efekty kształtują postawę potomków bohaterów.

Autorka porusza bardzo ważne tematy, jak osamotnienie, walkę o miłość i przekonania, ucisk przez władzę komunistyczną, zanik i kryzys więzi międzyludzkich, choroby kiedyś nie znane i nie zdiagnozowane, jak np. autyzm. Styl autorki ma w sobie coś przenikliwego i urokliwego, mając w ręce tę powieść czytelnik się zatraca, żyje życiem bohaterów i nic wkoło dla niego w tym czasie nie istnieje. Ta cudowna atmosfera i nieodgadniony klimat bardzo przesiąknięty miłością i okruszkami namiętności i pożądania stwarzają poruszającą atmosferę, w której czujemy się zadowoleni i szczęśliwi. Trzeba też wiedzieć, że każda powieść autorki, ta również, skłania do głębokich, a nawet zaryzykowałabym, intymnych, przemyśleń. Nieświadomie, będąc pod wpływem toczących się powolnym i stonowanym rytmem wydarzeń, wzruszamy się i podejmujemy rozrachunek z własnym sumieniem.
Tej powieści nie trzeba polecać, nazwisko autorki proponuję sobie zapamiętać na dłużej. Jestem pewna, że jeszcze nie raz nas mile zaskoczy i oderwie od codzienności, skłoni do zmiany naszego życia na lepsze, serwując przy okazji ogrom pięknych i niecodziennych emocji.

Danuta Chlupova to Polka mieszkająca w Czechach. Jej dom to Zaolzie – część Śląska Cieszyńskiego i to właśnie tam rozgrywa się akcja powieści „Organista z martwej wsi”.
Teodor jest organistą, uczy też muzyki w polskiej szkole na Zaolziu, niestety za swoje przekonania zostaje zwolniony. Mężczyzna nie jest komunistą i nigdy nie będzie - nie wie, że tak odmienne, od jedynie słusznych przekonań, podejście do polityki może mieć katastrofalne skutki.

Sąsiadami Teo, Lidki i małego Adasia jest rodzina Henryka Woźnicy. Mężczyzna nadużywa alkoholu, a całe swoje negatywne emocje wyładowuje na żonie, obserwatorką tych domowych awantur jest kilkuletnia Halinka. Teodor stara się pomóc Wandzie, ale jego działania wywołują odwrotny skutek. Henryk coraz bardziej zazdrosny o żonę pije jeszcze więcej i częściej.

Wszyscy mężczyźni z Dworów w ramach czynu społecznego remontują szkołę. Henryk i Teodor podczas pracy na schodach głośno się sprzeczają, dochodzi do przepychanek i Henryk spada. Głośne uderzenie o beton nie pozostawia wątpliwości - mężczyzna nie przeżył.

Teodora czeka proces. Zdarzenie nie zostało uznane za nieszczęśliwy wypadek, co więcej nadano mu wymiar polityczny, brutalne przesłuchania i wysoki wymiar kary. Teo stracił wszystko, chciał pomóc sąsiadce, a skończył w więzieniu. On za kratami, a jego żona będzie borykała się z trudną codziennością, z samotnym wychowywaniem syna.
Po powrocie z więzienia odbudowanie rodzinnych relacji nie jest proste. Adam jest już nastolatkiem, jak się okazało po ojcu odziedziczył talent muzyczny. Niestety chłopak nie dostał się do wymarzonej szkoły, przeprowadzony wywiad pokazał, że jego ojciec jest wrogiem systemu - czy ojciec i syn pokonają mur, który powstał między nimi, czy żal będzie jednak narastał?

Historię rodziny Teodora opowiada po ponad pięćdziesięciu latach jego syn Adam. Adaś Szynder jest wirtuozem organów, wykłada na uczelni, ale rzadko już koncertuje. Tym razem postanowił zrobić wyjątek i zagrał na koncercie charytatywnym dla dzieci więźniów. Sam po raz pierwszy przyznał, że i on jest takim dzieckiem. To wyznanie bardzo intryguje młodą dziennikarkę Sabinę Pieńkowską. Kobieta postanawia zrobić wywiad z profesorem, ma w tym osobistą motywację – jej samej trudno ułożyć dobre relacje z ojcem, więc ciekawi ją czy pan Adam potrafił żyć ze świadomością, że jego ojciec zabił człowieka?

Szynder decyduje się na coś więcej niż wywiad. Razem z Sabiną planuje napisanie książki, zabiera kobietę w podróż do przeszłości. Dwory już nie istnieją, został tam tyko cmentarz; kiedyś była to wieś w pobliżu kopalni węgla. Jej mieszkańcy żyli dzięki niej, ale z biegiem lat kopalnia zaczęła zabierać ich domy.

Teodor to bardzo złożona postać, mężczyzna czuje w sobie ogromną chęć niesienia pomocy. Znając sytuację sąsiadki robi wszystko by uchronić ją przed pijanym mężem. Czuje się odpowiedzialny za swojego ucznia i jego matkę, która została wdową, a musi teraz opuścić dom w Dworach. Można powiedzieć że mężczyznę cechuje wysoki poziom empatii, niestety przysłania mu to nieco potrzeby najbliższej rodziny. Mężczyzna nie jest postacią kryształową, ale bohaterem złożonym mającym i dobre i złe strony. Teo co prawda znajduje się w centrum tej powieści, ale najważniejszym jej tematem są relacje międzyludzkie, małżeńskie, sąsiedzkie, rodzicielskie. Autorka dokładnie opisała emocje towarzyszące bohaterom w trudnych chwilach ich troskę o swój los, o byt najbliższych.

Jedno wydarzenie, postawa przyjacielskiej pomocy miała swój tragiczny finał, wpłynęła na życie wielu osób. Powieść jest niezwykle zajmująca. Historia przedstawiona w sposób spokojny i wyważony pozostawia chwilę na refleksje nad własnymi relacjami z najbliższymi. Serdecznie polecam, bo to niebanalna powieść, która pozostanie w was na długo.