Piękne Zielone Oczy | Autor: Arnošt Lustig

O zabijaniu był w pewnym aspekcie Portrecista psów, którego miałam nieprzyjemność czytać niedawno. Siłą rzeczy, o zabijaniu (ale nie tylko) jest także dzisiejsza książka. A wspominam o tych zależnościach, bo chcę Wam przytoczyć jeden krótki fragment ‘pięknych zielonych oczu’, który ukazuje li tylko kilkoma zdaniami to, czego zabrakło w całym portreciście. <<„Zabijanie jest moim posiłkiem. To, co zjadłem wczoraj, nie nasyci mnie dzisiaj. Muszę jeść znowu. Jutro również”. Zabijał tak jak żył. Na każde „dlaczego” miał swoje „dlatego”. Z pogardy uczynił tarczę>> (str. 215).

„Piękne zielone oczy” ukazują zabijanie dwutorowo; z jednej strony rysują widmo dosłownej śmierci (egzekucje w obozach, opisy zwłok), z drugiej egzemplifikacją śmierci są doświadczenia i trauma głównej bohaterki, Hanki Kauders, która aby przetrwać rozpoczyna pracę jako Feldhure, czyli kurwa polowa (tłum. dosł. z niemieckiego). To jest okrutnie brutalna książka. Bo jest po stokroć prawdziwa. Ból jest nazywany bólem, gwałt gwałtem, krew krwią. Nie ma tu substytutów, pięknych słów czy eufemizmów. Jest naga brutalna prawda. To oczywiście wzdryga czytelnikiem. Bo przecież w życiu jest dokładnie tak jak napisano w książce: „ból jest niewidoczny”. „Kiedy zamkniesz oczy, osiągniesz jedność. Lepiej chcieć. To jest jak jedzenie. Ciesz się tym, w czym zasmakujesz. Zniesmaczyć może cię nawet konieczność oddychania czy chodzenia do ubikacji. To co robisz w klitce, rób dobrze. Od tego tu jesteś” (str.263). Ale hartu ducha tak łatwo zabić się nie da. Bukowski napisał taki oto wiersz:
„Nobody can save you but yourself.
You will be put again and again into nearly impossible situations.
They will attempt again and again through subterfuge, guide and force
to make you submit, quit and.or die quietly inside.

Nobody can save you but yourself.
And it will be easy enough to fail, so very easily, but don’t, don’t, don’t.
Just watch them.
Do you want to be like that?
A faceless, mindeless, heartless being?
Do you want to experience death before death?

Nobody can save you but yourself – and you’re worth saving.
It’s a war not easily won but if anything is worth winning – this is it.
Think about it.
Think about saving yourself”.

W kwestii materii, której książka dotyka, bardzo przypomina mi publikację wydawnictwa Karta „mężczyźni z różowym trójkątem” Heinz’a Hegger’a.
(recenzowana tutaj: https://malgoskababula.wordpress.com/2016/08/27/mezczyzni-z-rozowym-trojkatem/). Celem zgłębienia tego trudnego emocjonalnie tematu, polecam przeczytać rozmowy z dr Joanną Ostrowską, która zajmuje się zapomnianymi ofiarami III Rzeszy. Zwłaszcza artykuł: https://culture.pl/pl/artykul/joanna-ostrowska-w-poszukiwaniu-zapomnianych-ofiar-nazizmu-sledztwo-z-mala-liczba-poszlak Lektura książek dr Ostrowskiej, artykułów związanych z jej pracą oraz jej publikacji książkowych, w połączeniu z ‘pięknymi zielonymi oczami’ tworzy bardziej kompletny obraz materii, z którą przychodzi nam się zmierzyć. Ale wybierasz się czytelniku w długą, bolesną podróż, pełną cierpienia i złości.

Można spróbować dywagować na temat książki Lustig’a – tylko po co. To jest przerażająca historia, do której tak naprawdę nie ma co dodać. Już samo zmierzenie się z nią nastręcza czytelnikowi ran, w które z każdej kolejnej strony sypie się do nich sól. Gdyby ktoś się mnie zapytał po co czytać tę historię, odpowiem: żebyśmy jako ludzie nigdy nie zapomnieli do czego jesteśmy zdolni. Bo rany zadawane raz po raz pokrywają się coraz grubszymi bliznami. Żebyśmy jako ludzie nigdy nie stali się zrostem okrucieństwa.