Wierszydła Część II | Autor: Jarosław Czepieliński

Wiersze trzeba umieć czytać, by zrozumieć ich sens, by dostrzec piękno w nich ukryty i by odpocząć. Już te trzy wytyczne potrafią ukoić ciało i wyhamować bicie pędzącego w ciągu dnia serca. Ale by były tak odebrane, trzeba umieć je pisać. Pisać tak, by ich lektura była prawdziwą receptą na zdrowie. Co jeszcze jest takiego w wierszach? Toń. Głębia. Piękno widoczne na wszystkich poziomach interpretacji. Dobry poeta bawiąc się słowami i przeinaczając długie czasem wersy potrafi pisaniem oczarować. I wiersze mogą być banalne, niemalże dziecinne, czy naiwne tematyką, lecz liczy się odpowiedni smak, którego bukiet z każdą kolejną stroną ukazuje coraz więcej tajemnic. Dlatego cieszę się na każdy tomik wierszy, jaki trafia do moich rąk. Cienkie wydania to niebanalne skarbce przygód, pasji i marzeń. Tak było i tym razem. Czarno-biały tomik „Wierszydeł” Jarosława Czepielińskiego, ja i zaświecona lampka. Cisza, emocje buzują, radość. Wszystko mi się w duszy mieszało, kotłowało wręcz. Otwieram, czytam pierwszy wiersz i … kolejny i kolejny, przekartkowuję nieco dalej, szukam niemalże desperacko i z oburzeniem. Daję sobie i poecie szansę na coś, sama nie wiem na co, może na jakiś haczyk, na mgłę okrywającą tajemnicę słów, może jakieś ledwo odczuwalne napięcie... W każdym tomiku jest przecież jakiś dobry wiersz, choćby jeden, nawet krótki... Moje nadzieje szybką amplitudą stygły i ulatywały.

Porażka, to było pierwsze co przyszło m ido głowy w tamtym momencie.

Zawód. Omamienie odbiorców (czy może konsumentów), towarem opakowanym w ładną szatę graficzną. Towarem całkiem bezwartościowym. Dennym wprost.

Może nie powinnam pisać tak szczerze swojej opinii na temat „Wierszydeł”, lecz nie lubię dróg okrężnych ani tym bardziej skrótów, które czasem są dłuższe od właściwie wytyczonej drogi, ale muszę. Coś się we mnie buntuje i nie mogę pozwolić sobie na fałsz. Wiersze mają być głębokie ale i choćby w części zrozumiałe, a tu? Wiesz o chomikach, a w nim „chomo chomicus Karolinus”, „chomiczki, chomiki, chomisie”, Demonicus Raptus XY007”? Co to jest? Chomik James Bond 007? Bo jak mam to inaczej rozumieć? Albo „fajna trumna w kolorze black pirate, w skórze oczywiście z napędem do tyłu na obie osie” i firmy „Rydzyk z Torunia”, „Rydzyk Harman IV” oraz serwis „Rydzyk&Synowie”. Co to jest? Na każdej stronie „Wierszydeł” aż kipi od beznadziejnych łączeń słów. Czasem odczuwałam, że następuje przerost formy nad treścią (podkreślę: nad prawidłową treścią). Są „stołkowe grubasy zacierające swoje kiełbasiane paluszki”, jest „zaklinanie zamrażarki” i jestem ja „kierowca, trzymam się mocno kierownicy, steru, lejcy, szlaku, życiowych wykładni, pomijając te religijne i urzędnicze”. Górnolotne myśli? Według mnie marnizna.

Gdybym miała okazję spotkać się z autorem musiałabym z nim przegadać pół dnia, by najpierw wysłuchać jego interpretacji owych (bania-luków), a potem drugie tyle czasu potrzebowałabym na przeinaczenie zasłyszanych zdań na swoje myślenie. Poeta ma prawo, jak najbardziej, stosować różne techniki pisania. Ma prawo bawić się wersami i myślami, układać je w sobie tylko właściwe ciągi, czy choćby poruszać ważne tematy i nie mówić o nich wprost, a w sposób wielce delikatny, sensualny. To jest sztuka sama w sobie. To jest tak zwane „clou” poezji. Ale, by taki poziom osiągnąć autor powinien jeszcze długo popracować. Najbardziej nad stylem i przekazem, a dopiero potem starać się o wydanie w formie papierowej.

Przez jakiś czas zrobiłam sobie odpoczynek od współczesnej polskiej poezji, gdy więc nadarzyła się okazja by sięgnąć ponownie po młodego (przynajmniej w kategorii publikacji), nieznanego twórcę. A samym Jarosławie Czepielińskim ciężko znaleźć jakiekolwiek informacje, na stronie Warszawskiej Firmy Wydawniczej widnieje on jako jeden z tych autorów, o których brak jest jakichkolwiek danych. Szybki przegląd internetu nie pomógł również, autor pozostał dla mnie tak samo enigmatyczny jak na początku, co sprawia, że cała moja uwaga skupiła się na jego twórczości. Można by pomyśleć, że skoro tomik wierszy zatytułowany został „Wierszydła. Część II”, to wcześniej powstała część I. Jednak tu również poszukiwania nie przyniosły odpowiedzi i jeśli pierwsza część „Wierszydeł” została opublikowana, trafić na nią jest bardzo ciężko.

Jarosław Czepieliński porusza kwestie zwyczajne, nadając im barw niezwykłości. To niezmiernie wrażliwe spojrzenie, dogłębne i analizujące, zmuszające czytelnika do zastanowienia się, nie tyle nad tym, co autor chciał przekazać, ale głównie nad tym, co kryje się za tym przekazem i jak wpływa to na odbiorcę. Jak śpiewał Krzysztof Myszkowski w piosence „Czytanie poezji i pisanie wierszy” odbiór poezji jest procesem, w równej mierze zależnym od piszącego, jak i od nastroju odbiorcy. W przypadku „Wierszydeł. Części II” jest to bardzo wyraźne i niezwykle znaczące.

Własne cele, marzenia i pragnienia, miejsce na świecie, sens życia, to tylko niektóre z poruszanych tematów. Podmiot liryczny skupia się wokół tego, co jest uniwersalne i znaczące. Nie moralizuje przy tym, nie poucza, nie przedstawia jedynej słusznej wizji i sposobu na życie. Zachęca natomiast do chwili refleksji, przewartościowania sobie tego jak żyjemy i dokąd nas takie życie prowadzi. Nie można odmówić słuszności w zadawaniu sobie tego typu pytań.

Tym, co negatywnie mnie nastawiło do lektury, był prawie zupełny brak zaangażowania w lekturę. Coś nie zagrało jak trzeba. Może to była kwestia nastroju, choć kolejne podejścia, do tego, skromnego przecież, tomiku wcale nie okazały się lepsze. Przeczytane wiersze nie zapadły w pamięć, wręcz przeciwnie, pozostawiły po sobie zupełną lukę. Wiem, że je przeczytałam, ale bez zaglądania w ich treść nie potrafię powiedzieć, o czym one były. Jest to o tyle nietypowe, że nie uważam ich za złe. Bronią się nie tylko tematyką, ważną wszak, ale też całkiem niezłym piórem o przyzwoitą konstrukcją oraz symboliką słowa.

Językowo niewiele można tomikowi zarzucić. Wiersze są pełne metafor, często bardzo malowniczych i kwiecistych. Nie wymagają jednak dodatkowego tłumaczenia, są zrozumiałe i jasne, choć użyte środki wyrazu nie zawsze wydają się oczywiste. Pozbawione najprostszych skojarzeń i banalnych rymów, często pozbawione jakichkolwiek rymów, zachowują swą rytmikę dzięki doborowi słów i rozłożeniu akcentów. Nadaje to płynności i naturalności odbiorowi lektury.

„Wierszydła. Część II” Jarosława Czepielińskiego to niewielki objętościowo, nawet nie czterdziestostronicowy, tomik pełny wierszy świadczących o głębokiej wrażliwości autora i jego skłonności do autorefleksji. I choć nie do końca do mnie trafił, czułam nawet jakby mnie ominął, to muszę stwierdzić, że są dobrym komentarzem współczesnej rzeczywistości i roli człowieka w niej bytującego. To liryczne rozważania z pogranicza filozofii i głębokiej psychologii, zanurzenie się w samym sercu duszy, które potrafi być czasami prawdziwym jądrem ciemności.

Po ciężkim, pełnym obowiązków dniu warto zrobić coś dla siebie. Każdy z nas ma jakiś własny sposób na odpoczynek. Jedni po prostu śpią, inni idą na imprezy, a jeszcze inni oglądają seriale lub czytają książki. Kto, co lubi. U mnie odpoczynek prawie zawsze równał się z czytaniem. Gdy rówieśnicy w szkole narzekali, że będą musieli poświęcić jeszcze ileś godzin na przeczytanie lektury, to ja się cieszyłam na wytchnienie. Przy większej ilości nauki nawet czytanie okazało się zbyt wymagające i przede wszystkim czasochłonne. Na studiach odkryłam, że wiersze mogą być odpowiedzią na ten mały problem. I tak zaczęłam je czytać. Raczej nie mam za sobą setek wspaniałych wierszy, ale bez wątpienia odnajduję się w poezji. Tym razem przyszły kolejne egzaminy, a ja po raz kolejny postanowiłam przenieść się w zawiły świat metafor, rymów i porównań.

Padło na krótki tomik wierszy Jarosława Czepielińskiego – "Wierszydła". Już dawno nie brałam się za tak, w moim odczuciu, poważną lekturę, dlatego nie wiedziałam, czego się spodziewać i jak poradzę sobie ze zrozumieniem wierszy. Czyli idąc tradycyjnym, prześmiewczym tropem jeszcze ze szkoły: co miał na myśli autor?

Wiersze w większości są wierszami białymi, co ja sama cenię. Wiem, że stworzenie rymów też wymaga wiele pracy i umiejętności, lecz nigdy poza oddaniem hołdu, że ktoś to potrafi, nie umiałam ich docenić. Z tego względu ucieszyłam się, że nie będę miała z nimi zbyt wielkiej styczności. Muszę przyznać, że mój ogólny pogląd na te poetyckie pozycje jest bardzo różnorodny. Niektóre wiersze okazały się poezją przemawiającą do mnie i pozwalającą na utożsamienie się z autorem. Miałam wrażenie, że momentami rozumiemy się doskonale i myślimy w ten sam sposób. To doznanie niezwykłe i pełne emocji. W szczególności byłam zachwycona, choć może lepiej pasowałoby tu oczarowana, pierwszym wierszem poety. Ten wspaniały początek sprawił, że moje nastawienie momentalnie stało się pozytywne, a ja pragnęłam czytać dalej.

Niestety wtedy okazało się, że nic nie może być idealne i nie każde słowo autora będzie mnie przekonywać. Tak naprawdę to dobrze, bo w innym przypadku byłoby to stosunkowo przerażające. Lecz nie odchodząc za bardzo od głównego wątku, to z czasem część wierszy okazała się naprawdę przeciętna i nie niosła ze sobą zbyt wiele. Choć warto wspomnieć, że niektórych po prostu wcale nie rozumiałam, więc też ciężko mi się jakkolwiek do nich odnieść. Można by polemizować, czy taka sztuka zawsze powinna być zrozumiała, czy pozostawić czytelnikowi trochę tajemniczości. Lecz będąc z Wami szczera, jeśli nie rozumiem wiersza lub jakiejkolwiek innej twórczości, to się irytuję. W tym przypadku również tak było.

Warto zwrócić też w ogóle uwagę na to, jakim style pisane są te wiersze. Łączą ze sobą powiew nowości i oryginalnej perspektywy razem ze standardowym rozumieniem wiersza. Nie wiem, czy rozumiecie do końca, co mam w tym przypadku na myśli. W tej poezji można znaleźć odniesienia do naszych czasów, czasami też słowa dopiero powoli znajdujące sobie miejsce w naszym języku. Jednak pozostaje w nich to poczucie, że czyta się coś dopracowanego i starego. Dla mnie jest to wspaniała koncepcja i ukazanie, że nawet do poezji, a może w szczególności do niej, można podejść niekonwencjonalnie. W twórczości Jarosława Czepielińskiego główną rolę odgrywają metafory, które razem z porównaniami oraz eufemizmami tworzą subtelną historię i niosą refleksję na głębokim poziomie. Również do gustu przypadła mi symbolika, którą odczułam najbardziej w kontekście wierszy, które na swój własny użytek określiłam jako "wiersze z kolorami".

A co z tematyką wierszy? Okazała się być bardzo różnorodna, choć w ogólnym pojęciu określiłabym ją jako życie i przyszłość. Tworzyło to koncepcję panoramiczną, z możliwością spojrzenia z wielu dostępnych perspektyw. Nie ograniczało to czytelnika do utartych granic, ale pozwalało na zgłębianie ich.

Cieszę się, że zaczęłam ten rok z poezją. Planuję właśnie w 2021 z większym oddaniem zgłębiać jej tajniki. "Wierszydła" okazały się pozycją niezmiernie ciekawą, choć też nierównomierną. Mimo to wielbicielom poezji gorąco polecam. Choć w tym miejscu warto podkreślić, że jest to subiektywne zdanie laika. Wiedzę na temat samych wierszy i ich interpretacji posiadam wyłącznie ze szkoły, a wszystkie inne pozycje, które czytałam, są moim własnym doznaniem.