Krew Medyczne I Kulturowe Aspekty Na Przestrzeni Dziejów | Autor: Wojciech ŚlusarczykRoksana WilczyńskaGabriela Frischke

Krew – słowo, wobec którego mało kto pozostaje obojętnym. Ta burząca się w żyłach, czy ta rozlana przy skaleczeniu. Ta cieknąca z odniesionych ran i ta, którą przelać można w imię czegoś lub dla kogoś. Z tej wielowiekowej fascynacji krwią zrodziła się konferencja naukowa, która odbyła się wiosną ubiegłego roku w Bydgoszczy. Bezpośrednim skutkiem ten konferencji jest książka „Krew. Medyczne i kulturowe aspekty na przestrzeni dziejów”, w której zebrano referowane prace, odczytane na konferencji pod tym samym tytułem.

Temat książki jest bardzo szeroki. Od aspektów stricte medycznych, związanych z krwią pępowinową, czy angiografią, poprzez konotacje historyczne – tych jest w tej publikacji najwięcej, aż po kulturowe, które w moim odczuciu jedynie w minimalnym stopniu wyczerpały temat, jeśli chodzi o obecne postrzeganie krwi. Krew w religii została natomiast omówiona dość dokładnie, choć ten temat skupia się głównie wokół Chrześcijaństwa, Judaizmu i Islamu.

Z biologicznego i bioetycznego punktu widzenia poruszonych zostało raptem kilka tematów, z czego najciekawszym jest ten dotyczący angiografii autorstwa Danuty Rość, Anny Marii Wieczór i Radosława Wieczór. To najbardziej naukowa praca w tej publikacji, biorąc pod uwagę nauki ścisłe. Zarysowany został problem oraz możliwości ścieżek, gdzie szukać można by rozwiązań. W porównaniu z tą pracą, dwie pozostałe, ta dotycząca prawa do odmowy krwiolecznictwa i ta związana z krwią pępowinową, wypadają znacznie słabiej. Pierwsza z nich to dywagacje etyczne na temat etosu pracy lekarza, jego praw i obowiązków oraz praw i obowiązków pacjenta. Zabrakło mi tu jedynie jakiegoś podsumowania, gdyż tekst kończy się praktycznie bez żadnych wniosków. Druga sprawia wrażenie dość ogólnego i ogólnikowego spojrzenia na temat, bez poruszenia jakichkolwiek ciemniejszych stron procesu pobierania i przechowywania krwi pobranej z pępowiny przy urodzeniu.

W historycznym ujęciu tematu krwi znajdziemy wiele różnych płaszczyzn, nad którymi pochylili się autorzy. Począwszy od pochówków megalitycznych, gdzie wykorzystywano ochrę – krew ziemi, w znaczeniu mocno symbolicznym. Następnie krążymy wokół historii medycyny, gdzie krew powoli przestaje być jednym z galenowskich płynów człowieka, a staje się medium transportującym tlen i składniki odżywcze. Przytoczona została, między innymi, postać Ludwika Hirszfelda i jego badania nad grupami krwi, które w istotny sposób zmieniły jej postrzegania.

Dochodząc do czasów nam bliższych docieramy też do różnego sposobu wykorzystywania krwi w narracji społecznej. Od Józefa Piłsudskiego, w którego przemowach słowo „krew” pada bardzo często, zawsze by wywołać określony, zamierzony przez mówcę efekt. Poprzez prześladowania oparte o „złą krew”, czy to żydowską, czy znacznie bliżej – prawdziwie skażoną, gdy po raz pierwszy odkryto jej rolę w transmisji wirusa HIV. Taka krew służy jako piętno, naznaczenie ludzi innych niż reszta społeczeństwa.

W końcu dochodzimy do współczesności i tego jak odbieramy krew dzisiaj. Jej funkcjonowanie w świadomości społeczeństwa, ze specjalnym wyróżnieniem młodzieży. W tym aspekcie zabrakło mi jakiejś analizy tego jak krew wykorzystywana jest w popkulturze, zwłaszcza, że pojawia się bardzo często. Wspomnianych zostało raptem kilka najbardziej znanych utworów, z pominięciem wielu innych, które w znaczący sposób wpłynęły na to jak dziś krew prezentowana jest w muzyce, filmach, literaturze, czy grach.

W tak różnorodnej pracy ciężko o jedną ocenę dotyczącą języka jakim została napisana. Na uwagę zasługuje na pewno przystępność tekstów, które nawet jeśli dotyczą dość wąskiej i specjalistycznej dziedziny wiedzy, nie stanowią najmniejszych problemów w lekturze. W niektórych pracach czasem rozmywa się kompozycja, gdy po wstępie oraz szeregu przypadków na podparcie postawionej tezy, niknie gdzieś podsumowanie, upchnięte raptem w jeden niewielki akapit, często też pozbawione konkretnych wniosków.

„Krew. Medyczne i kulturowe aspekty na przestrzeni dziejów” to dość ciekawa publikacja, choć z pewnością nawet w jednej dziesiątej nie wyczerpuje tematu. To zbiór artykułów i prac naukowych, dotyczących krwi. Stosunkowo niewielkie wymiary – znajdziemy tu raptem szesnaście prac, co biorąc pod uwagę ogrom poruszanej tematyki siłą rzeczy wyklucza możliwość pełnego jej ujęcia. Jakościowo testy są różne, od całkiem sensownych i wnoszących coś ciekawego, po dość absurdalne, z których niewiele wynika. Nieco mnie rozczarowała ta książka, liczyłam na coś odrobię bardziej konkretnego, lepiej doprecyzowanego, tworzącego całość. Niemniej jednak jest to dość interesująca pozycja a i wiedzy też znajdziemy tu nie mało.