Psychologia Wojny Hybrydowej | Autor: Bogusław PacekPiotr Pacek

Wojny towarzyszą ludzkości od zawsze, zmieniają się tylko metody ich prowadzenia. Ale niezależnie od tego, czy mówimy o lokalnej rewolucji, konflikcie między kilkoma państwami czy ogólnoświatowej zawierusze, wojnom zawsze towarzyszyły i towarzyszyć będą – cierpienie, głód, ból i śmierć. I zawsze potrzebne będą osoby, którzy zarówno w trakcie trwania konfliktu, jak i po jego zakończeniu zajmą się odbudową ludzkich dusz – psychologowie.

Na ten ostatni aspekt zwracają uwagę Bogusław i Piotr Pacek, autorzy książki „Psychologia wojny hybrydowej”. Skupiają się oni jednak na tej odmianie wojny, która poznaliśmy niedawno, w 2014 roku – tak zwanej wojnie hybrydowej. Z pewnością wielu z czytelników pamięta „zielone ludziki” na Krymie i konsternację przywódców zachodnich państw oraz niepewność dowódców armii tych krajów podczas nieoczekiwanych ruchów rosyjskich wojsk. Nie było to oczywiście pierwsze zastosowanie hybrydowej odmiany konfliktu, jednak to właśnie wtedy świat poznał ten termin i zobaczył jego działanie w praktyce.

Czym właściwie jest wojna hybrydowa? Autorzy wskazują w książce na nieco odmienną interpretację tego terminu w doktrynie różnych państw. Ma na to wpływ jednak również gwałtowny rozwój technologiczny i możliwość wykorzystania technik, które jeszcze zupełnie niedawno były w powijakach. Dla przykładu – rozwój globalnej sieci spowodował, iż informacje o kolejnych starciach na Ukrainie (czy obecnie na Białorusi) docierały niemal na bieżąco do odbiorców na całym świecie, a niekiedy potyczki relacjonowane były przez amatorów na żywo. Wymusza to z jednej strony ostrożność w działaniu armii, jednak z drugiej pozwala agresorowi na wykorzystanie wszechobecnej informacji do wojny propagandowej.

Jak słusznie bowiem piszą autorzy, czasy, gdy naprzeciw siebie stawały dwie armie i toczyły olbrzymią bitwę odeszły w przeszłość. Obecnie człowiek staje się tylko dodatkiem do starcia, używanym w ostateczności. Wojny toczą się na płaszczyźnie informacyjnej, propagandowej czy ekonomicznej, użycie armii nierzadko staje się jedynie ostatecznością. Trzeba bowiem pamiętać, że interwencja zbrojna to duże obciążenie psychiczne nie tylko dla cywilnych ofiar najeźdźców, ale również samych żołnierzy, którzy najechali sąsiedni kraj. Świetnie widać to było właśnie podczas konfliktu na Ukrainie, gdzie przecież społeczność rosyjsko-ukraińska, zwłaszcza na wschodzie kraju jest wymieszana i straty ponoszą mieszkańcy, których akcja zbrojna w zamierzeniu miała chronić.

Ciekawostką jest fakt, iż sporo krajów posiada już specjalne oddziały wojskowe, przeznaczone do prowadzenia wojny psychologicznej z potencjalnymi rywalami. O ich potencjale oraz historii powstania można przeczytać w rozdziale, poświęconym występowaniu takich jednostek w armiach NATO. Autorzy przytaczają również przykłady ich działań między innymi podczas konfliktów w Iraku/Kuwejcie czy Afganistanie. Zwłaszcza ta pierwsza wojna była olbrzymim sukcesem jednostek PSYOPS – koalicja poniosła relatywnie niewielkie straty, a wojska irackie poddawały się praktycznie bez walki.

Spora część książki poświęcona jest pracy psychologa na linii frontu. Autorzy opierają się tu w dużej mierze na zeznaniach specjalistów, działających na Ukrainie w czasie ataku separatystów i regularnej rosyjskiej armii. Dzięki temu można poznać problemy, z jakimi zmagają się żołnierze obu stron jak również cywilni mieszkańcy. Ale także trud, jaki wkładają lekarze w pracę z osobami poszkodowanymi przez wojnę. A przecież praca psychologa nie kończy się wraz z ustaniem walk – stres w uczestnikach konfliktu pozostaje jeszcze przez długi czas i wymaga ciągłego leczenia.

Wojny wielu osobom kojarzą się raczej z aspektem czysto militarnym. Niewielu czytelników zapewne zdaje sobie sprawę, jak ważna i potrzebna jest praca psychologa, zwłaszcza w konfrontacji z nowymi wyznaniami, które niesie dwudziesty pierwszy wiek. Zmieniają się metody prowadzenia starć ale jedne czynnik, póki co, pozostaje niezmiennie ten sam – człowiek. Wielu wielkich dowódców zapomniało, że nawet najlepsze uzbrojenie nie pomoże w zwycięstwie, gdy zawiedzie czynnik ludzki. Dobry psycholog, który potrafi wesprzeć i zmotywować żołnierzy i kadrę dowódczą, może być kluczem do wiktorii.