Poznański Przewodnik Literacki | Autor: Joanna RoszakPaweł Cieliczko

Biogramy twórców zespolone z miejską historią podobnie jak literackie reprezentacje miasta zaprzątają myśli akademików do tego stopnia, że z niestygnącym zapałem pracują oni nad przewodnikami i spacerownikami adresowanymi do szerokiego grona odbiorców. Takie publikacje stanowią zapewne odpowiedź na cieszące się coraz większą popularnością spacery śladami pisarzy i bohaterów literackich. Ostatecznie każdy zapalony czytelnik prędzej czy później zechce ujrzeć miejsce akcji poczytnej powieści, posiedzieć w kawiarni odwiedzanej przez ulubionego autora albo podumać nad tablicą upamiętniającą pobyt znanych osobistości w zabytkowej kamienicy. Warto zatem zaopatrzyć się w praktyczne narzędzie w postaci literackiego bedekera, jeśli w planach mamy eksplorowanie przestrzeni miejskiej z naciskiem na odwiedzanie miejsc związanych z życiem i twórczością ulubionych pisarzy, poetów czy dramaturgów. Tym razem naprzeciw potrzebom i oczekiwaniom pasjonatów socjologii literatury wyszli redaktorzy Poznańskiego przewodnika literackiego – Paweł Cieliczko i Joanna Roszak – prezentując elementy topografii Poznania utrwalone w dziełach literackich różnych epok, w zestawieniu z ich rzeczywistymi odpowiednikami na fotografiach współczesnych.

Dwieście haseł ułożonych alfabetycznie według jednego wzorca konstrukcyjnego nie trąci bynajmniej encyklopedyczną nudą, bo redaktorzy dołożyli wszelkich starań, aby zawartość treściowa zbytnio nie drażniła odbiorcy biograficzną rozległością i sążnistymi wykazami największych dokonań artystycznych danego autora/autorki. Akcent kładzie się raczej na przybliżeniu sylwetki twórcy przez pryzmat jego związku z Poznaniem znajdującym odzwierciedlenie w danym utworze, przy czym może to być zarówno ledwo zauważalny drobiazg z twórczości (tak się dzieje w przypadku wiersza Marcina Świetlickiego, opowiadania Józefa Hena, piosenki Krzysztofa Grabowskiego), jak i słynny na całą Polskę cykl powieściowy dla młodzieży Jeżycjada Małgorzaty Musierowicz. Każda notka poprzedzona jest cytatem – fragmentem wiersza lub prozy – opisującym konkretny obiekt na mapie stolicy Wielkopolski, tym sposobem uwypuklone zostały więc relacje między indywidualnym doświadczeniem przestrzeni geograficznej a jego artystyczną artykulacją. Co ciekawe, redaktorzy w swych poszukiwaniach dotarli nawet do wzmianek o Poznaniu w reportażach Mariusza Szczygła i Filipa Springera.

Przede wszystkim jednak twórcy przewodnika dążą do uchwycenia specyfiki poznańskiego „klimatu literackiego” poprzez prezentację przedstawicieli lokalnego środowiska od XIX-wiecznych uczonych do polonistów-poetów, którzy wykładali i wykładają na filologii polskiej UAM. Sporo miejsca poświęca się także mecenasom sztuki, którym zawdzięczamy funkcjonowanie bibliotek, wydawanie czasopism, zakładanie fundacji i muzeów. O unikalnym charakterze literackiego Poznania decydują również odbywające się w tym mieście konkursy poetyckie i międzynarodowe wydarzenia dedykowane ludziom pióra. Nawet pobieżny przegląd haseł utwierdza czytelnika w przekonaniu, że redaktorzy nie tylko uprzywilejowują tradycję i przeszłość, ale i doceniają literaturę najnowszą.

O rozmachu publikacji świadczy zasobna bibliografia, wszystkie hasła zostały opatrzone bowiem licznymi odnośnikami do trudno dostępnych źródeł: monografii wieloautorskich, recenzji i etiud interpretacyjnych, biografii, a nawet prac magisterskich obronionych na poznańskiej polonistyce. Wartość merytoryczną tej pozycji docenią poznaniacy z dziada pradziada i przyjezdni, literaturoznawcy i poszukiwacze turystycznych inspiracji w obrębie sztuki i literatury. Natomiast walory wizualne przewodnika, na które składają się rysunki, fotografie, mapy i szata kolorystyczna, przypadną do gustu blogerom i bookstagramerom, którzy chętnie pokazują czytane i kartkowane książki w mediach społecznościowych.