Ballada O Sylwii | Autor: Katarzyna Kubicka

Wrażliwość to jedna z najpiękniejszych, najcenniejszych i najważniejszych cech ludzkiego charakteru, której to posiadanie jest dane tylko nielicznym z nas. Jednocześnie jednak wrażliwość może zamienić się w pewnej chwili w "nadwrażliwość", która to z kolei czyni codzienność życia człowieka trudniejszą, a niekiedy wręcz i tragiczną... O takim przypadku opowiada właśnie poruszająca powieść Katarzyny Kubickiej pt. "Ballada o Sylwii", która ukazała się w naszym kraju nakładem Wydawnictwa Świat Książki.

Tytułowa bohaterka - Sylwia, mieszka w jednym z małych, prowincjonalnych polskich miasteczek, w których życie toczy się swoim leniwym, ale też i zgodnym z przyjętymi powszechnie regułami, nurtem. Tyle tylko, że Sylwia czuje się w tej rzeczywistości kimś na podobieństwo "więźnia i niewolnika", który marzy o ucieczce jak najdalej stąd, ale nie potrafi zdobyć się na ten krok. Nierozumiana przez innych, nie potrafiąca uzyskać fachowej pomocy, a tym samym uciekająca coraz bardziej w świat swoich wyobrażeń i urojeń, kobieta, nie potrafi przystosować się do wymogów codzienności "normalnego" życia, a każda taka próba - m.in. na polu podjęcia pracy, prowadzi do tragicznego finału...

Katarzyna Kubicka zafundowała nam oto tym swoim literackim debiutem rzecz niezwykle intrygującą, co i wymagającą. Integrującą za sprawą ukazania historii zagubionego człowieka w świecie chaosu, sprzeczności i praw, które wydają się nazbyt surowe dla głównej bohaterki, z perspektywy tej postaci i jej sposobu postrzegania świata. Wymagający charakter tej pozycji wiąże się zaś z koniecznością zaakceptowania literackich reguł tej książki, gdzie to tak naprawdę wiemy o postaci Sylwii, jej życiu i stosunku do niej innych osób, tylko i wyłącznie tyle, ile postać ta nam ukazuje sama za sprawą swoich chaotycznych myśli, lęków i wyobrażeń. Jednak to właśnie ów połączenie atrakcyjności tej lektury z jej trudnością odbioru, sprawia, że powieść ta jest tak bardzo wyjątkową, inną i udaną...

"Ballada o Sylwii" to książka, która dogłębnie nas poruszą swoją mocną, dramatyczną i tak bardzo szczerą, wymową. Wymową o tym, jak trudno jest odnaleźć się w świecie "normalnych" ludzi tej oto jednostce, która w jakikolwiek sposób nie mieści się w owych kanonanach normalności. I choć z pewnością w jakimś sensie losy głównej bohaterki zostały poddane tu pewnemu literackiemu przekoloryzowaniu, to nie trudno odnieść tę relację do losów tysięcy zwykłych ludzi w naszym kraju, którzy to z racji religijnych przekonań, orientacji seksualnej, czy też po prostu nadwrażliwości, nie są w stanie żyć tak, jak by tego chcieli, co może prowadzić do dramatycznych zdarzeń. Dla mnie jest to właśnie książka o tych wszystkich osobach, które czują się wyobcowani i nieszczęśliwi na tym świecie...

Wielkość tej powieści objawia się przede wszystkim w dwóch względach - tj. w osobie głównej bohaterki, jak i też języku tej książki. Co do postaci Sylwii, to jest ona dla nas wielką zagadką, której tak naprawdę nie jesteśmy w stanie sprostać do samego końca. Wrażliwa, być może w jakimś sensie chora, ale z pewnością pragnąca dobrego i szczęśliwego życia kobieta, która mimo starań, nie jest w stanie spełnić pokładanych w niej oczekiwać. To tragiczna postać, która budzi w nas współczucie, choć nie zawsze zrozumienie, ale to wydaje się być w tym przypadku czymś zupełnie naturalnym.

Jeśli chodzi zaś o język tej książki, to należy określić go mianem niezwykle mocnego w swej wymowie, wyrazistego i bezpośredniego, aczkolwiek nie brak w nim także potężnej dawki poetyckości, metafizyki i symboliki, co widzimy zwłaszcza we fragmentach przedziwnej oceny rzeczywistości przez główną bohaterkę. Poraża, porusza, a niekiedy wręcz i przeraża nas ten język, ale przez cały czas także i niezmiennie fascynuje.

Debiutanckie dzieło Katarzyny Kubickiej to książka, o której nie można zapomnieć i wobec której nie można przejść też zupełnie obojętnym. Mocna, gorzka i tak bardzo zatopiona w polskiej, prowincjonalnej rzeczywistości, historia o inności oraz odrzuceniu jednostki, która tak naprawdę mówi bardzo wiele złego także i o nas samych i naszym kraju - tym jest dla mnie ta powieść, do poznania której to gorąco was zachęcam i namawiam...

„Ballada o Sylwii” Katarzyny Kubickiej to powieść smutna, nostalgiczna, ale także mocno przerażająca, gdyż pokazuje, co dzieje się w głowie człowieka ograniczonego barierami własnej świadomości i umysłu. Historia głównej bohaterki jest również opisem niemożności zawiązania głębszych relacji międzyludzkich, wynikających z niezrozumienia wzajemnych oczekiwań oraz marzeń. Wszystkie te problemy egzystencjalne przedstawione są za pomocą fragmentarycznego życiorysu tytułowej bohaterki, która nie rozumie swojego położenia, nie pretenduje do rangi ukochanej córki, a już na pewno nie jest przykładem ambitnej, przedsiębiorczej i pracowitej młodej kobiety. Sylwię nie interesują kwestie, które są na tapecie u ludzi w jej wieku – nie chce się rozwijać, nie czuje nawet potrzeby podjęcia jakiejkolwiek pracy – snuje się po domu jak cień, a jej jedyną rozrywką jest podglądanie oraz podsłuchiwanie sąsiadów. Jej skrajne nierozumienie świata spotyka się przede wszystkim z buntem matki, która z jednej strony jest wściekła na córkę, z drugiej martwi się o jej przyszłość.

Narracja w książce wykorzystuje system tzw. „strumienia świadomości” – rzeczywistość poznajemy poprzez intensywne, krótkie i szybko zanikające myśli głównej bohaterki. Ta perspektywa pozwala nam poniekąd zrozumieć sytuację kobiety, jej wewnętrzne ograniczenia, jednak jednocześnie wpływa na wykiełkowanie się smutku i rozgoryczenia u czytelnika, który irytuje się naiwnością i stagnacją bohaterki, która zamknięta jest we własnej, stworzonej sztucznie przestrzeni, z której pozornie może wyjść w każdej chwili. Rzeczywiście cały tekst ma coś w sobie z ballady, tej typowo romantycznej, która rozwija się w sposób tragiczny i kończy w bardzo podobny sposób. Warto zauważyć, że sytuacja Sylwii nie wynika jedynie z ograniczeń „zdrowotnych”, ale także z jej specyficznego i trudnego charakteru – jest skrajnie leniwa, złośliwa i bardzo infantylna. Praktycznie cały czas zachowuje się jak małe dziecko, jest rozgoryczona, obraża się o wszystko i nie rozumie, że powinna wziąć za swoje życie odpowiedzialność.

Niezmiernie dobrze jest w powieści zarysowana relacja matki z córką – obie żyją na „innych planetach”; starsza kobieta narzeka na swoją dorosłą latorośl, nie potrafi zrozumieć, dlaczego młoda i sprawna kobieta nie potrafi zacząć funkcjonować, jak każdy w jej wieku. To niezrozumienie i absurd sytuacyjny, w którym to zmęczona matka pracuje na córkę, sprząta po niej i dla niej gotuje, jest zaakcentowany poprzez narrację – widzimy Sylwię, która w duchu naśmiewa się z matki, nie rozumie jej pretensji, na każde jej słowo wzrusza ramionami. Każde z narastających w powieści słów ukazuje kumulujące się nieznośne napięcie i niemoc, która nie może skończyć się dobrze. To, w jaki sposób relacje bohaterek zostały ukazane zasługuje na pochwalę.

Całą powieść czyta się dobrze, choć jest ona zdecydowanie przytłaczająca. Wiem, że taka właśnie powinna być, jednak powoduje to niemożność ciągłej, nieprzerywanej lektury. Należy sobie ją dozować, żeby nie poczuć się totalnie przygnębionym. Jednakowoż należy uznać, że Kubickiej udało się wywołać w czytelniku to, co było zamierzone w planach pisarskich. Jestem pełna podziwu, jeśli jeszcze wezmę pod uwagę, że jest to debiut autorski bardzo młodej twórczyni.

Ze względu na tematykę, polecam tę książkę młodym ludziom, którzy maja problem z motywacją i zaangażowaniem. Warto, żeby każdy, kto stoi w niepewnym punkcie swojego życia sięgnął po tą powieść – może wizja swoistego upadku człowieczeństwa pozwoli na odbicie się od dna i rozpoczęcie bardziej wartościowego i jakościowego życia.