Prawa Ludzkiej Natury | Autor: Robert Greene

Książka „Prawa ludzkiej natury”, której autorem jest Robert Greene, niemalże momentalnie przyciągnęła moją uwagę. Może było to zasługą krzykliwej, czerwonej okładki z dużą niebieską kropką i przejmującej objętości (liczącej ponad 550 stron). A może zaciekawił mnie jej tytuł, obiecujący poznanie tajemnic, których jeszcze do końca nie zgłębiono. Po bliższym poznaniu okazało się, że książka to nie tylko zwykła publikacja naukowa, ale encyklopedia wiedzy, pozwalająca na lepsze zrozumienie otaczających nas ludzi. Relacje interpersonalne nie zawsze są proste i przyjemne, wszyscy miewamy problemy, z których rozwiązaniem sobie nie radzimy. Oto odpowiedź: aby rozwiązać konflikt, dobrze jest poznać jego przyczynę. To i wiele więcej oferuje książka Roberta Greene’a. Autor składa czytelnikowi kilka obietnic, których następnie dotrzymuje. Uczy jak interpretować sygnały pochodzące od innych ludzi oraz jak rozpoznać ich motywacje, wskazuje jak radzić sobie z toksycznymi typami osobowości, a na dodatek pokazuje jak ze spokojem obserwować świat zewnętrzny.

„Prawa ludzkiej natury” to publikacja, która przeprowadza czytelnika przez meandry tak złożonych zagadnień, jakim są nasze zachowania i ich konsekwencje. Książka składa się z 18 rozdziałów, z których część opisano następująco: „opanuj swoją emocjonalną jaźń”, „dostrzegaj, co kryje się za maskami innych”, „uważaj na delikatne ego”, „działaj w poczuciu celu” i „pamiętaj, że wszyscy jesteśmy śmiertelni”. Jak można zauważyć na przykładzie wspomnianych tytułów, autor porusza bardzo szeroki zakres wiedzy. Tak dokładne studium przerazi i zniechęci część czytelników do zapoznania się z tą lekturą. Innym może zdawać się, że to zbyt oczywisty i wszystkim znany temat, choć w rzeczywistości tak nie jest. Uspokajam moli książkowych po obu stronach. Po pierwsze, choć jest to pozycja naukowa, to jej język i przekazywana wiedza są przystępne oraz zrozumiałe. Po drugie, nawet posiadając pewną wiedzę, bardzo często zapominamy o korzystaniu z niej, kiedy nadarza się taka okazja. Robert Greene uczy prostych mechanizmów, które następnie popiera życiowymi przykładami, tak, aby zaznajomione treści weszły odbiorcy w krew i stały się nawykiem. Zwraca również uwagę na błędy, jakie popełniamy niemalże codziennie w relacjach międzyludzkich na rozmaitych poziomach. W efekcie czytelnik poznaje nie tylko innych ludzi, ale również samego siebie. Nie da się ukryć, że wszyscy powielamy podobne wzorce i schematy, z czego często nie zdajemy sobie sprawy.

Książkę zdecydowanie polecam wszystkim, którzy zainteresowani są publikacjami dotyczącymi psychologii. Nie sposób jednak nie wspomnieć o innych dziedzinach nauki, z jakich czerpie autor w tomie, są to między innymi: biologia, neurologia, socjologia czy historia, a więc, jak mówi znane powiedzenie: „dla każdego coś dobrego”. W przypadku tej pozycji mogę z pełnym przekonaniem powiedzieć, że wszyscy czytelnicy, bez wyjątku, zdobędą nową wiedzę i rozwiną swój światopogląd.

Każdy może znaleźć tu dla siebie coś zupełnie innego i skupić się na konkretnym temacie czy zagadnieniu. W tym sensie tom jest pewnego rodzaju podręcznikiem, do którego wielu z nas powinno od czasu do czasu zaglądać. Książka „Prawa ludzkiej natury” zdecydowanie nie jest lekturą na jeden wieczór, bo ilość przekazywanych informacji może okazać się dla odbiorcy zbyt przytłaczająca. Mimo wszystko, to jedna z najlepszych publikacji związanych z psychologią, z jakimi miałam w ostatnim czasie do czynienia. Autor w prostych słowach ilustruje zawiłości, z jakimi niezaprzeczalnie wiążą się nasze zachowania i skomplikowana psychika.

Życie byłoby zdecydowanie łatwiejsze, gdybyśmy mogli zrozumieć innych, a przynajmniej siebie. Niestety, nikt jeszcze w naszym kraju nie wpadł na to, by wzbogacić polski program nauczania o przedmioty społeczne, dlatego trzeba się edukować na własną rękę: i mniej więcej taki właśnie, użytkowy „podręcznik” postanowił sporządzić Robert Greene, przedstawiając wiedzę o psychice człowieka jako klucz do sukcesu. Na szczeście coachingowe frazesy zostawia na potem, na pierwszy plan wysuwając rzeczywiste informacje, choć przedstawione w formie skróconej oraz uproszczonej.

Chociaż „Prawa ludzkiej natury” na pierwszy rzut oka potrafią onieśmilić swoim podkreślonym twardą oprawą rozmiarem i zapisanymi od góry do dołu stronami, w praktyce okazują się zaskakująco przystępne: również pod względem gabarytów. Wynika to przede wszystkim z tego, że pozycja jest niezwykle ustrukturyzowana. Przede wszystkim, zgrupował wiedzę w (dość arbitralne wyznaczone) „prawa”, będące pewnego rodzaju regułami, pod które zostały podciągnięte różne zjawiska psychologiczne. W każdym z rozdziałów znajduje się fabularyzowane wprowadzenie, a także podrozdział „Klucze do ludzkiej natury”, który zawiera wstęp do bardziej praktycznego zastosowania przedstawionej wiedzy. Z kolei jeśli chodzi o samą część zawierającą wiedzę, to głównie pobieżny przegląd zawierający sporą ilość rozmaitych typologii.

Taka struktura ma bardzo dużo zalet i nie tak mało wad. Po pierwsze, jest konieczna po to, by mnóstwo wiedzy psychologicznej jakoś ogarnąć i zsyntezować to, co na temat „ludzkiej natury” (chociaż to też kontrowersyjne pojęcie) wiadomo – bo jako dziedzina psychologia potrafi być naprawdę nieuporządkowana ze względu na mnogość nurtów, które często nie posiadają nawet ujednoliconego nazewnictwa. Po drugie, praktyczne, przystępne podejście jest niezbędne, jeśli zamiarem było stworzyć pozycję „użytkową” także dla tych, którzy nie są tym szczególnie zainteresowani pod względem naukowym. Jednak faktem jest, że skutkiem pobocznym tego, który może i nie był do uniknięcia, ale z pewnością do zminimalizowania, było spłycenie i uproszczenie rzeczywistości samej w sobie, choćby ze względu na to, że z założenia umniejsza rolę psychologii róznic indywidualnych.

Jednak biorąc pod uwagę, jak niemożliwe było zadanie początkowe, Robert Greene całkiem dobrze radzi sobie z opisaniem ogromu wiedzy. Podział na „prawa” okazuje się zaskakująco trafny, z kolei części będące „radami praktycznymi” dla czytelnika tylko czasami przyćmiewają fakty same w sobie, które przeplatają się z momentami „wyjaśniającymi”. Jednak sam fakt istnienia części „wyjaśniających” oraz ich sformułowanie (nagminne używanie drugiej osoby, czasem nadmierna pewność siebie autora) potrafi wprowadzić czytelnika w błąd. Po pierwsze, zanika losowość i przypadkowość, która jest dość dużym elementem rzeczywistego życia wewnętrznego osoby; po drugie, przez swoje rady Robert Greene nawołuje właściwie do wykraczania ponad swoją naturę, pomimo nieustannego przypominania o jej ograniczeniach oraz istotności pokory. Krótko mówiąc, to wady, które posiada każda pozycja popularnonaukowa, która nie przypomina o kruchości i niepewności tejże nauki; a „Prawa ludzkiej natury” są na to narażone tym bardziej, że opowiadają o tak zmiennym bycie, jaki jest człowiek i jeszcze próbują mu wskazać drogę.

Podsumowując, nie jestem do końca pewna, czy to pozycja, która spełnia swoją rolę. Jednak dla osoby pozbawionej dotychczas styczności z psychologią, której przydałby się pewien wgląd w swoją naturę, może się okazać całkiem dobrym wyborem. Sam w sobie nie jest on wystarczający, ale za to wystarcza jako dobrze napisana i ustrukturyzowana lektura wprowadzająca.