Wymiana | Autor: Konrad Gryta

Polski horror miał swoje wzloty i upadki na rynku wydawniczym. Trudno stworzyć oryginalny świat, który do tego trzyma się kupy. Współcześni autorzy nie mają łatwego zadania, ale mają wiele możliwości: duchy, potwory, nawiedzone domy, mordercy… A co nam proponuje Konrad Gryta?

To jest debiutancka powieść autora, dlatego oczekiwałam od niej powiewu świeżości, czegoś nowego, zaskakującego i nieszablonowego. Akcja książki toczy się z małej wiosce pod nazwą Wścibniki (nazwa adekwatna dla małej hermetycznej społeczności), głównym bohaterem jest Paweł – były policjant, który, próbuje sobie radzić z utratą córki i żony. W domu rodzinnym pragnie zaznać ciszy i spokoju, jednak nie są one mu dane, gdyż okazuje się, że to nie jest to samo miasto jak dawniej. Ląduje w samym środku konfliktu pomiędzy dwiema sektami, których przywódczynie chcą mieć Pawła po swojej stronie.
Chciałabym zacząć od głównego bohatera, który w świecie przedstawionym nie ma lekkiego życia. Utrata dwóch najważniejszych kobiet jest najgorszym ciosem dla Pawła, na początku sobie nie radził i popadł w alkoholizm – historia raczej dobrze znana. Rodzinne miasto wywołuje lawinę wspomnień, spotyka dawnych znajomych, sprząta dom odziedziczony po rodzicach. Jednak szybko do niego dociera, że to już nie jest to samo miasto. Rzucony w wir wydarzeń i w sam środek konfliktu nie nadąża za własnymi myślami, działa pochopnie i nie zastanawia się długo nad swoimi czynami. Nie mamy tutaj nieskazitelnego byłego policjanta, tak jak w większości tego typu historii bywa, to prawdziwy bohater z krwi i kości. Mamy człowieka z poważnymi problemami, o wątpliwym poczuciu moralności, jest to postać niezwykle złożona i jako czytelnicy sami nie wiemy czy aby na pewno powinniśmy mu kibicować. Poznaje dwie kobiety, które są przywódczyniami sekt i Paweł w końcu musi podjąć decyzję po której stronie stanąć. Wiemy tylko jedno – żadna droga nie będzie tą właściwą. W między czasie dowiadujemy się więcej o przeszłości Pawła i wypadku, jaki spotkał jego żonę i córkę. Pomiędzy rozdziałami otrzymujemy jego wspomnienia z ostatnich dni, kiedy jego rodzina była w komplecie i nic nie zapowiadało tragedii.

Świat skonstruowany przez autora jest spójny, ale ma swoje niedociągnięcia. Dowiadujemy się, że Oliwia, sąsiadka Pawła ma dziwne zdolności, między innymi potrafi wskrzeszać zmarłych, ale też z jakiegoś powodu potrafi kontrolować ciałami ludzi – i tu jest pierwsza nieścisłość, gdyż mamy wytłumaczone skąd jej moc do przywracania życia umarłym się wzięła i jakie są jej ograniczenia, ale o kontrolowaniu ludzi autor jakby szybko zapomniał, gdyż ten motyw pojawia się jedynie na początku, a później zupełnie znika. A wystarczyłoby tylko jedno zdanie wyjaśnienia. Oliwia jest też w jakiś sposób połączona z Pawłem i jego zmarłymi rodzicami – ten wątek moim zdaniem jest najciekawszy, gdyż do ostatniej chwili nie mamy pojęcia o co chodzi i jakie znaczenie ma śmierć rodziców głównego bohatera i tajemnicze zdjęcie znalezione w starej szafce. Rozwiązanie tego wątku jest satysfakcjonujące, choć na pewnym etapie możemy się domyślać jak się to potoczy.

Sam konflikt pomiędzy dwiema potężnymi i niezwykle wpływowymi kobietami jest emocjonujący i nieźle pogmatwany, ale w tym całym szaleństwie, jakie owładnęło Wścibnikami jest pewien porządek i nic nie dzieje się bez powodu. Oliwia, posiadająca niezwykłe moce pragnie pomagać innym, ale cena wskrzeszania zmarłych jest bardzo wysoka i niezgodna z wszelkimi zasadami moralnymi (szczególnie według zasad moralnych Kościoła). Po drugiej stronie barykady mamy Elizę – ona stoi na czele religijnej sekty i nie cofa się przed niczym, aby „ukarać” grzeszników korzystających z usług „diabelskiej kobiety”, jednak okaże się, że to wcale nie chodzi i postąpienie wbrew Bogu i naturze, ale o władzę i tajemniczą moc, która ma związek z magiczną księgą. Nasz bohater szybko podejmuje decyzję po które stronie chce stanąć, nie waha się przed niczym, aby Eliza nie dostała tego, czego pragnie najbardziej. Eskalacja tego jakże skomplikowanego konfliktu następuje pod koniec powieści i powoduje rozlew krwi. Dzieje się dużo i jako czytelnicy nie mamy nawet chwili by złapać oddech.

Nie mogę się oprzeć wrażeniu, że autor inspirował się prozą Stephena Kinga, motyw małego, zapomnianego przez świat miasteczka, które rządzi się własnymi prawami i jest „niedostępne” dla ludzi z zewnątrz jest częstym motywem w powieściach mistrza grozy. To, co się dzieje zostaje wśród mieszkańców, to oni dokonują samosądów i ustanawiają własne prawa. Na pewnym etapie książki najważniejszą rzeczą jest to, aby nikt z zewnątrz nie dowiedział się o wydarzeniach, które dla organów ścigania byłyby niepojęte i niewiarygodne. Wścibniki pozostają w zawieszeniu pomiędzy rzeczywistością, a światem nadnaturalnym i magicznym.

Autor świetnie operuje napięciem, przez co książkę czyta się bardzo szybko, bo aż nie można się oderwać. Zdarzyło mi się parę razy podskoczyć z przerażania i zostawiałam na noc zapalone światło. Wymiana działa na wyobraźnię, nie otrzymujemy odpowiedzi na wiele pytań i sami musimy sobie na nie odpowiedzieć. Jest to pozycja, która musi się znaleźć na półce każdego fana horroru, trzyma w napięciu do samego końca, a zakończenie jest niejednoznaczne i daje szerokie pole do interpretacji. Entuzjaści powieści grozy na pewno się nie zawiodą.