Kimże Jest Człowiek? | Autor: ks. Andrzej Zwoliński

„Kimże jest człowiek” księdza Andrzeja Zwolińskiego przyciągnęła mnie okładką, która w kontekście tytułu, nabiera filozoficznego, refleksyjnego wymiaru. Przedstawia starszego, trochę zaniedbanego mężczyznę ze skupioną, zamyśloną twarzą człowieka, który wiele w życiu doświadczył. Bije z niego mądrość oparta na pokorze wobec wszystkiego, co go, być może, w życiu spotkało. Autor proponuje nam w tej publikacji spojrzenie na filozoficzne próby ustalenia, kim jest człowiek, jakie jest jego miejsce w świecie, jaka jest jego relacja z Bogiem. Ta niezbyt obszerna lektura okazała się niezwykle wartościowa, pouczająca i poszerzająca horyzonty.

Książka podzielona jest na kilka części, w których autor rozważa człowieczeństwo w różnych kontekstach. Najpierw zajmuje się historią – z wielką erudycją i wieloaspektowo przytacza fakty z historii nie tylko ludzkości, ale nawet Ziemi, by umieścić w tym kontekście człowieka – istotę wyjątkową na świecie, a jednocześnie obecną na świecie stosunkowo krótko. Przekrój dziedzin, o których opowiada nam autor jest naprawdę imponujący. Pod wieloma względami człowiek od zawsze był podróżnikiem – najpierw przemieszczał się w poszukiwaniu pożywienia, potem odkrywał nowe lądy, a teraz nadal istnieje w nim potrzeba zmiany miejsca. Obecny rozwój technologii bardzo to ułatwia, a jednocześnie zmienia paradygmaty, gdyż człowiek może oglądać cały świat z fotela przed ekranem komputera czy telewizora. Tym samym wiele zmienia się w jego perspektywie, wydaje się, że ma nieograniczone możliwości i w dowolny sposób może kształtować swoje życie.

Kolejną część autor poświęcił ciału, które poprzez tysiąclecia przeobrażało się w coś zupełnie wyjątkowego i niespotykanego, co ostatecznie zaowocowało powstaniem istoty rozumnej. To wspaniale narzędzie, które otrzymaliśmy, wykorzystujemy współcześnie w zróżnicowany sposób. Natura ciała jest jednak śmiertelna i przez nie właśnie choroba, ograniczenia fizyczne i śmierć dotykają nas najbardziej. Jako przeciwieństwo ciała filozofowie wskazują duszę, którą nie wszyscy jednak uważają za nieśmiertelną, wielu jednak za doskonałą. Z tych dwóch bytów składa się człowiek, rozumiany jako osoba, całość, istota stworzona na podobieństwo Boga.

Książka jako całość bardzo pozytywnie mnie zaskoczyła swoją wszechstronnością, kompleksowym podejściem do tematu. Dotyka tak wielu dziedzin – od paleontologii, prehistorii, badań nad pochodzeniem człowieka, życia człowieka pierwotnego, antropologii, biologii, po psychologię, rozważania o mowie ciała, wreszcie po kwestie transcendentalne. Wbrew obawom, autor zagłębił się we wszystkie te zagadnienia bez uprzedzenia, bez naginania, dostosowywania prawdy do wiary religijnej, dzięki czemu treść jest zróżnicowana, niejednostronna, obejmuje cały dorobek filozoficzny i naukowy świata. To sprawiło, że książkę można traktować jak podręcznik ludzkich zmagań z pytaniem o to, kim jesteśmy i dokąd zmierzamy. Na przestrzeni wieków mieliśmy tendencję do podkreślania przewodniej roli raz ciała, raz ducha, by w końcu dojść do wniosku, że podejście holistyczne jest najbardziej prawidłowe.

W ostatnich rozdziałach autor zdecydowanie bardziej skupił się na przedstawieniu nauki Kościoła, czy też, ściślej mówiąc, jej niekwestionowanych autorytetów, wśród których często przytacza wypowiedzi papieża Jana Pawła II. To zrozumiałe, w końcu religia odnosi się przede wszystkim do sfery duchowej.

Podsumowując, „Kimże jest człowiek” to zwięzła, wszechstronna analiza dróg, jakimi poruszamy się jako ludzie w celu poznania samych siebie. Czyta się błyskawicznie, z łatwością przyswajając wiedzę, którą autor zdecydował się nam przekazać, a której jest tutaj naprawdę niemało. Znajdziemy też dosyć obszerną bibliografię, do której możemy sięgnąć, by jeszcze lepiej przyjrzeć się omawianym tematom. Serdecznie polecam tą lekturę wszystkim, którzy mają otwarty umysł i interesują się historią człowieka jako istoty, podmiotu.