Rado Boy | Autor: Dorota Jaworska

Rado boy Doroty Jaworskiej,
czyli samotność w rodzinie, niespełniona miłość oraz garść żartów
wywołujących tiki nerwowe.

Czołowy przedstawiciel realizmu, Stendhal, przedstawił w swoim dziele Czerwone i czarne koncepcje powieści jako zwierciadła, które odbija lazur nieba albo błoto przydrożnej kałuży. Szerokie grono twórców wzięło te słowa sobie do serca, przyzwyczajając czytelników do dokładnego opisywania i komentowania elementów ich wspólnej rzeczywistości. Wykreowanie wiernej kopii świata wymaga od twórcy umiejętności syntezy, która służy m.in. do przedstawiania grup społecznych w ujęciu panoramicznym. Zwracanie uwagi na określone (przeciwstawiane poglądowo) środowiska oraz ich zestawianie pozwala na poznanie zróżnicowanych stanowisk. Kiedy autor podejmuje decyzję, aby zaburzyć tę proporcję i przyznać głos tylko jednej stronie, przestaje odzwierciedlać świat, ale skupia się na wytworzeniu wariacji na jego temat. Zapraszam do przeczytania recenzji książki Rado boy Doroty Jaworskiej.

Kamil Rado, syn Jana, syna Daniela, kończy szkołę średnią. Planuje dobrze zdać maturę, dostać się na studia i wyprowadzić z domu. Do szybszego opuszczenia szkoły motywuje go również strach przed Jakubem Rokoszem, koszykarzem ze szkolnej drużyny, który od wielu lat prześladuje chłopaka. Z brakiem akceptacji Kamil musi się borykać także w domu. Mieszka z despotyczna babcią Alicją, ponieważ jego mama ciągle wyjeżdża służbowo, o czym za każdym razem informuje syna telefonicznie. Ulgę maturzysta odnajduję okaleczaniu swojego ciała, ale także w mniej destrukcyjnych czynnościach, na przykład w pisaniu listów do zaginionego ojca czy w sztuce – gra na skrzypcach i czyta poezję Rimbauda, Pavesego czy Wojciecha Gierdonia. Z tym ostatnim ściślej zwiąże się los chłopaka, gdyż mężczyźni staną się ofiarami zorganizowanej grupy prześladującej osoby homoseksualne. Sprawę próbuje rozwiązać inspektor Adam Lasocki, jednak jego śledztwo prowadzi go do tajemnicy rodziny Rado, której strzegą: babcia Alicja i jej siostra Aniela. Jego wysiłki nie pójdą na marne, ponieważ policjant znajdzie odpowiedzi na pytania związane z nieszczęśliwym wypadkiem Daniela Rado i niespodziewanym wyjazdem Jana Rado, który wiele lat wcześniej postanowił opuścić swojego ukochanego syna.

Trzeba było zostać fryzjerem, bo na policjanta to bardzo mało pan wie

Fabuła i kompozycja książki Rado boy może przypominać amerykański serial detektywistyczny. Czytelnik nie powinien się nudzić, dlatego akcja została zawiązana już w pierwszym rozdziale. Kolejne informacje podawano w krótkich, zwięzłych fragmentach, zawsze zakończonych efektowną pointą. Liczba wątków rośnie dopóki, dopóty inspektor Lasocki, wiedziony swoim instynktem rasowego gliniarza, nie rozsupła ich, doprowadzając do szybkiego zakończenia akcji. Warto zwrócić uwagę na dbałość autorki o każdą postać, ponieważ wszyscy bohaterowie doczekali się rozwinięcia swojego wątku. To działanie imituje proces powstawania scenariusza serialowego, w którym dopisuje się dalszą historię ulubieńców widzów. Niestety niesie to za sobą negatywne konsekwencje. Świat przedstawiony przez Dorotę Jaworską przypomina układankę, w której połączenia nie zawsze opierają się na związku przyczynowo – skutkowym. To jednak odpowiada konwencji, jaką wybrała autorka.

Ta koncepcja tłumaczy również trudności, spowodowane brakiem informacji o miejscu zamieszkania i podróży postaci. Jedynie z dialogów można wywnioskować, że Kamil i Jakub planują podróż ,,dookoła Polski’’, a w poszukiwaniu Jana policjantka i nauczycielka wyruszają na ,,drugi koniec Polski’’. Czytelnik za to otaczany jest przez grupy społeczne i zawodowe, co rekompensuje zdezorientowanie w przestrzeni.

Szkoła i uczniowie jawi się jako miejsce przemocy psychicznej i fizycznej, w której terror sprawuje drużyna trenera Zająca. Jej członkowie reprezentują młodzież skłonną do agresji, często o kryminalnej przeszłości. Na forum klasy, jak i w Internecie Kamil staje się pośmiewiskiem, ale nikt, oprócz nowej polonistki, nie próbuje mu pomóc.

Lasocki i jego wierny kolega ze szkoły średniej, Łoboda, to wrażliwi i zaangażowani w swoją prace stróże prawa. Policjantom partnerują w życiu prywatnym i zawodowym psycholożki, które rozwiązują zadania ,,specjalne’’, wymagające łagodności i empatii. Detektywi należą do szlachetnej grupy funkcjonariuszy, którzy nie tolerują znęcania się nad słabszymi, dlatego nie wahają się wkroczyć w nieznany dla nich świat osób homoseksualnych. Mężczyźni skutecznie pracują dzięki wrodzonej intuicji, lecz non stop zmagają się z frustracją, ponieważ ,,ciągle coś im umyka’’.

Ze względu na częste pobicia, zarówno Kamil jak i Wojtek spędzają dużo czasu w szpitalach, zatem kolejnym przystankiem na mapie powieści będą spotkanie ze służbą zdrowia. Irenka i Sabinka to czułe i rozgadane pielęgniarki. Nie grzeszą jednak dyskrecją i łatwo ujawniają swoje osobiste przekonania. Szczególnie jaskrawym wydaje się zachowanie Sabinki, ponieważ dziewczyna na początku ze łzami błaga lekarza, aby wyleczył pięknego i młodego poetę, a później gorączkowo odmawia opieki nad nim, ponieważ dowiaduje się, że mężczyzna jest gejem. Lekarz Krzysztof Drygiel szybko podejmuje decyzje i stawia diagnozy. Za każdym razem rozpoczyna rozmowę od przedstawienia się pełnym imieniem i nazwiskiem i kończy ją, próbując popisać się autorskim dowcipem.

Na zakończenie metropolia świata przedstawionego – instytucja rodziny. Domy Jakuba, Kamila czy Wojtka nie należą do wzorcowych. Ich członkowie nie spełniają się w pełnieniu obowiązków matki, ojca czy syna. Rodzice nie rozumieją swoich dzieci lub wręcz unikają spotkań z latoroślami, między małżonkami dochodzi do zdrad i brakuje chęci porozumienia.

W powieści opisana została także heroiczna walka o przetrwanie dzieci pozbawionych rodziców, podrzuconych na przystanek i znalezionych w kartonowym pudełku.

Tajemnica oraz poruszanie tematów bieżących to największe atuty powieści. W tekście przeważają dialogi, akcja rozwija się szybko i dynamicznie. Precyzyjność i skrupulatność autorki pomogły w wykreowaniu kryminalnej intrygi, najbardziej udanej części tej fabuły. Chociaż odbiorca może spotkać się z bardzo znanymi wątkami z oper mydlanych, nic nie może powstrzymać przed dotarciem do ostatniej strony. Skupienie się na planowaniu tej misternej konstrukcji odbiło się na innych elementach. Bohaterowie są nakreśleni tylko pobieżnie, choć w charakterystyce pomagają listy i wiersze, które przybliżają odbiorców do Kamila. Nie należy tu mówić o dynamicznym rozwoju postaci, gdyż ewentualne zmiany dotykają ich pośrednio, wymuszone przez fabułę.

Myślę, że lektura książki Rado boy może być dobrym sposobem na chwilę odpoczynku. Powinna zapewnić rozrywkę, lecz nie zagwarantuje motywacji do przemyśleń na temat współczesnej sytuacji ucznia czy osoby nieheteronormatywnej. Nie można zarzucić autorce niekompetencji. Na podstawie jej biogramu jest się w stanie stwierdzić, że osoba pracująca jako nauczycielka i podejmująca działania na rzecz osób homoseksualnych, osobiście poznała realia, które opisuje w swojej powieści. Konstrukcja fabuły zbudowano z dobrze znanych czytelnikom składników i zaserwowano całkiem smaczną potrawę. Jednakże nie pojawiło się nic więcej. Moim zdaniem debiut Pani Doroty Jaworskiej, można uznać za udany. Należy jednak podkreślić, że mamy do czynienia z wariacją na kontrowersyjne w naszych czasach tematy,a nie ze zwierciadłem rzucającym nowe światło na to, co już znamy.