Między Empatią A Okrucieństwem | Autor: Praca Zbiorowa

Animal studies to stosunkowo młoda, ale bardzo prężnie rozwijająca się dziedzina wiedzy, budząca coraz szersze zainteresowanie. Zawiera w sobie elementy rozmaitych dyscyplin naukowych, takich jak antropologia, historia, psychologia czy filozofia. Bada między innymi stosunek człowieka do innych zwierząt, wyrażający się w sposobie ich przedstawiania w literaturze, filmie, języku. Na rynku pojawiło się już kilka ciekawych publikacji na ten temat - należy do nich "Między empatią a okrucieństwem" pod redakcją Eugenii Łoch, Dariusza Piechoty i Agnieszki Trześniewskiej.

Można powiedzieć, że książka zaczyna się mocnym akcentem - tekstem dotyczącym niezwykle kontrowersyjnej kwestii medycznych doświadczeń na zwierzętach. Autorka - Dorota Babilas - zabiera nas do edwardiańskiej Anglii, by przedstawić dzieje gorącego sporu o wiwisekcję, który podzielił ówczesne brytyjskie społeczeństwo. Dowiadujemy się, w jaki sposób przeciwnicy doświadczeń na zwierzętach argumentowali swoje stanowisko i walczyli o zmianę prawa. Poznajemy również burzliwą historię pewnego pomnika.

Kilka szkiców zawartych w książce dotyczy zwierząt w literaturze. Elżbieta Mikiciuk analizuje pod tym kątem twórczość Fiodora Dostojewskiego, Dariusz Piechota przygląda się powieściom pozytywistów, a Izabela Poniatowska bada obrazy przemocy wobec zwierząt, na jakie możemy natknąć się w utworach Bolesława Prusa - "Anielce" i "Ze wspomnień cyklisty".

Szczególnie interesujący wydał mi się tekst Weroniki Dulęby. Autorka sięga do twórczości zapomnianej dziś, dziewiętnastowiecznej pisarki Marii Sadowskiej, która często obsadzała zwierzęta w roli bohaterów swoich powieści. Innym ciekawym szkicem jest ten, w którym Anna Filipowicz interpretuje "Powiastki dla wnuczek" Jana Kotta, które wbrew pozorom stanowią ważną lekturę nie tylko dla dzieci.

Wampir i wilkołak - dwa budzące grozę stworzenia z pogranicza świata ludzkiego i zwierzęcego również zostają poddane szczegółowej analizie. Pierwszym z wymienionych zajmuje się Agnieszka Trześniewska - główny bohater powieści "Gobelin z wampirem" Suzy McKee-Charnas staje się dla badaczki punktem wyjścia do rozważań na temat zacierania granic międzygatunkowych. Temat likantropii podejmuje z kolei Katarzyna Kaczor - za sprawą jej studium opuszczamy świat literatury, by przenieść się do świata filmu. Autorka sprawdza, jakim przemianom uległ wizerunek wilkołaka na przestrzeni lat.

Działacz społeczny Dariusz Gzyra zastanawia się nad sytuacją tzw. zwierząt towarzyszących. Polemizuje przy tym z abolicjonistyczną teorią praw zwierząt Gary'ego L. Francione'a, która zakłada m.in. całkowitą rezygnację z udomowienia psów, kotów czy jakichkolwiek innych stworzeń. Polemiczny charakter ma również artykuł Tomasza Nowickiego - autor przygląda się statusowi zwierząt w chrześcijaństwie i poddaje krytyce stanowisko znanego etyka, księdza Tadeusza Ślipki.

Zanim Maja Vogt-Kostecka napisała swój szkic o związku między troską o zwierzęta a sprawowaniem nad nimi władzy, spędziła kilka lat na badaniu sytuacji opiekunów zwierząt bezdomnych. Sądzę, że wysiłek się opłacił - jej tekst mocno daje do myślenia, choć pewnie nie wszyscy zgodzą się z prezentowanym w nim stanowiskiem.

Ostatni artykuł w książce przygotowała Olga Kielak, a dotyczy on różnicy w sposobie mówienia o śmierci ludzi i zwierząt. Jako osoba, która od zawsze unikała słowa "zdechnąć", przeczytałam ten szkic z wielkim zainteresowaniem.

Wszystkie prace, które znalazły się w tym zbiorze, są warte uwagi. Pozwalają spojrzeć na relacje ludzko-zwierzęce z wielu perspektyw, prześledzić zmiany, jakie zaszły w tej kwestii na przestrzeni lat. Wspaniale, że takie książki powstają, że specjaliści różnych dziedzin łączą siły, by przekazać czytelnikom cenne informacje, do których niełatwo byłoby dotrzeć samodzielnie. Zdecydowanie polecam.