Jego Pospolitość Ziemniak | Autor: Andrzej Kozioł

KRÓL KARTOFEL

- Powiedz mi, z jakim owocem najbardziej kojarzy ci się kobieta?
- Ale która kobieta?
- No tak ogólnie kobieta.
- Bo ja wiem, no… chyba z kartoflem.
- Dlaczego z kartoflem?
- No bo ciągle obiera, nie?
- dialog między Halinką a Ferdynandem Kiepskim z serialu „Świat według Kiepskich”

Po tej książce kartofle, ziemniaki czy jak je tam jeszcze nazywacie, na pewno nie będą Wam się już kojarzyć ani z kobietą, ani z owocem. Z czym zatem? Z wieloma bardzo smakowitymi daniami i naprawdę bogatą tradycją kulinarną. Bo, chociaż pozycja ta pretenduje do miana przewodnika po istnieniu ziemniaka na polskiej ziemi – co nie do końca się udało – to dostajemy tutaj kawał naprawdę ciekawej i, co ważne, tradycyjnej książki kucharskiej, ukazującej często zapomniane już dania, jakie zrobić można z tej bulwy. I nawet jeśli nie obyło się bez zgrzytów (o tym poniżej), każdy zainteresowany gotowaniem i przeszłością nie będzie zawiedziony.

Przejdźmy zatem do konkretów odnośnie zawartości tej pozycji. Co czeka tu na czytelników? Całkiem sporo materiału. Wszystko zaczyna się od wstępu, który przybliża nam to, jak ziemniaki trafiły na polską ziemię (choć nie jest to do końca pewne, ani tym bardziej nie zostało zamknięte w konkretne ramy czasowe, bo podania są niespójne i mało dokładne) i jak były wówczas traktowane. Potem dowiadujemy się o jarzynach przedziemiaczanych i jak się je u nas jadało (czyli już z miejsca wkraczamy na kulinarne pole). Dalej jest podobnie – dostajemy konkretny temat związany z kartoflami, poznajemy przepisy i ciekawostki i tak nam mija książka. Ziemniaki i kapusta. Ziemniaki i zsiadłe mleko. Zupy ziemniaczane. Rosoły. Pierwsze frytki. Ziemniaki smażone. Babki i placki ziemniaczane. Pierogi i kluchy. Do tego solidna dawka przepisów ze śledziem, bo jak bez niego w polskiej krainie kuchnię sobie wyobrazić. A do tego kwestia chleba, ziemniaków na słodko i nadziewanych. Czyli dla każdego coś dobrego. Choć, jak się przekonacie choćby po ziemniakach z truflami, solidnie podlewanych masłem, najczęściej także jakże ciężkiego…

Co zatem zgrzyta w tej pozycji? Przede wszystkim fakt, że niektóre przepisy są nie do końca czytelne dla współczesnych odbiorców. Archaiczny styl to jedno, niemniej nie zawsze też do końca wiadomo co i jak, bo określenia bywają mylące. Nie ma tego jednak wiele, poza tym z samego kontekstu można większość wyczytać, więc nie jest to jakiś minus. Za to dzięki temu dostajemy ciekawy wgląd w to, jak wyglądały przepisy i kuchnia naszych przodków. Wiele z tych rzeczy przetrwało do dnia dzisiejszego, wiele zniknęło gdzieś w pomrokach dziejów, a warto niektóre z nich odświeżyć sobie i dodać do domowego menu, bo stanowią naprawdę ciekawe pozycje.

Ale poza kulinariami jest tu też całkiem sporo interesujących rzeczy o pojmowaniu różnych spraw przez przodków (choćby ich nieświadomość skąd biorą się trufle czy pozbywanie się słodyczy z ziemniaków). Wszystko to składa się na całkiem udaną pozycję dla miłośników kulinariów, tradycji i polskiej historii. Andrzej Kozioł co prawda bardziej powinien być tu wymieniony jako człek, który skompilował całość z wyimków wziętych z różnych dzieł, niż jako autor, ale w niczym to nie umniejsza wartości pozycji. Dlatego polecam Wam tę niewielką, ale jakże sympatyczną pozycję – nie zawiedzie Was.

Ziemniaki pojawiły się stosunkowo niedawno, przyjmowane podejrzliwie, z nieufnością, uważane za "heretyckie jadło". Ba, nie bardzo wiedziano, jak je wykorzystać w kuchni. Zdarzało się nawet, że na wytworne stoły trafiały - zamiast smakowitych bulw - nadziemne, niejadalne części tych egzotycznych roślin.

Szybko utraciły swoją egzotykę, stając się pospolitymi pyrami i grulami. Nie tylko spowszedniały, nabrały swojskości, ale zawładnęły naszą kuchnią, podobnie jak kuchniami innych europejskich krajów. Ba, miały nawet wpływ na losy całych narodów.

Książka Andrzeja Kozioła, krakowskiego pisarza, pełna anegdot i kulinarnych przepisów, dowcipnie i ciekawie opowiada o niezwykłej historii ziemniaków.