Głupcy, Oszuści I Podżegacze Myśliciele Nowej Lewicy | Autor: Roger Scruton

Przyznam się już na wstępie, że książka Rogera Scrutona, zatytułowana Głupcy, oszuści i podżegacze. Myśliciele nowej lewicy to jedna z najbardziej ambitnych pozycji, jakie wpadły w moje ręce. Mnogość występujących w niej odniesień, nawiązań i myśli ideologicznej, a także sposób przedstawiania i łączenia faktów sprawiają, że czytelnik w trakcie lektury samodzielnie wyciąga wnioski, rozmyśla i analizuje. Roger Scruton, uznany brytyjski filozof, komentator i wykładowca akademicki, jest również świetnym pisarzem, autorem kilkudziesięciu książek z dziedziny eseistyki kulturalnej i politycznej, filozofii, krytyki literackiej i etyki, potrafiącym bez większego trudu utrzymać czytelnika przy swoich książkach.

Głupcy, oszuści i podżegacze jest książką obejmującą ponad cztery setki stron wypełnionych pobudzającym do myślenia tekstem. Należy jednocześnie wspomnieć, że autor sam przyznaje, że obecnie nieco niechętnie powraca do podejmowanego tematu, gdyż wiele lat wcześniej, w roku 1985, kiedy to w Wielkiej Brytanii panowały rządy Margeret Thachter, wydał książkę Myśliciele nowej lewicy, która wywołała falę oburzenia wśród recenzentów i została przyjęta szyderstwem. Teraz jednak, jak sam przyznaje, czasy się zmieniły, niewiele rzeczy jest takich samych, jak przed trzema dekadami. Już we wstępie pisze także, że – z jego punktu widzenia – treść tej książki może okazać się dla czytelnika bardzo prowokacyjna. Czy taka jest?

O czym przeczytamy w Głupcach, oszustach i podżegaczach? Przede wszystkim o ideologii lewicowej, o postaciach znanych z kart historii, przedstawionych w towarzyszącym im w ich czasach politycznych nastrojach, o metafizyce wolności – oraz wielu, bardzo wielu aspektach ideologicznych znanych myślicieli. Książka została złożona w sposób przemyślany i przejrzysty, dzięki czemu czytelnik nie ma odczucia lawirowania pomiędzy tym a tamtym okresem, między jednym a drugim miejscem na świecie – wręcz przeciwnie, przenosimy się z jednego tematu w drugi, kolejno i w wybranym przez autora porządku. Za ten skrupulatny i odpowiednio uporządkowany sposób przedstawiania treści należy się Rogerowi Scrutonowi duża pochwała.

Zaczynając od wstępu, Roger Scruton prowadzi czytelnika niemalże za rączkę, pisząc o lewicy z jego punktu widzenia, następnie przechodząc do okresu niechęci do niej w Wielkiej Brytanii i pogardy w Ameryce. Następnie autor przenosi się do Sartre’a i Foucaulta, czyli do czasów wyzwolenia we Francji, by kolejno przeskoczyć do Niemiec i powrócić do Paryża. W Głupcach, oszustach i podżegaczach nie mogło również zabraknąć rozdziału poświęconego wojnom kulturowym na świecie, a także osobliwego zamknięcia książki w postaci przedstawienia czytelnikowi tego, czym jest prawica. Jak wyraźnie więc widać z powyższego, Roger Scruton oddaje w ręce czytelnika opracowanie poparte bardzo dużym nakładem pracy, przybliżając mu myślicieli różnych narodowości, ich myśli ideologiczne, ale również poddaje próbie własną interpretację wielu aspektów, rozważając na kartach książki swoje koncepcje myślowe. Należy przy tym dodać, że autor robi to w sposób – co tu dużo pisać – imponujący, a jego zdolność do analizy, ogromna erudycja i możliwości interpretacji naprawdę mogą się podobać.

Albo i nie. Wszystko może być w odbiorze Głupców, oszustów i podżegaczy bardzo subiektywne, stąd najpewniej słowa ostrzeżenia o prowokacyjnej treści książki. Moim zdaniem jednak nie można odmówić Rogerowi Scrutonowi obiektywnego spojrzenia, które widoczne jest w jego interpretacjach. Każdy z czytelników sam najlepiej oceni, jak bardzo prowokacyjna jest treść tej książki, jednak czy okaże się prowokacyjna, czy też nie, jedno pozostaje pewne: bez wątpienia warto Głupców, oszustów i podżegaczy przeczytać. Już chociażby tylko po to, by poszerzyć własne horyzonty myślowe.