Wojenne Lalki Marysi | Autor: Małgorzata Janina BerwidAnia Jamróz

Są takie tematy, których boję się w książkach dla dzieci i raczej staram się je omijać, choć wiem, że to nie do końca w porządku podejście, bo dziecka nie da się uchronić przed całym złem tego świata. Wiem także, że dzięki takim lekturom można młodego człowieka uwrażliwić na pewne kwestie, pokazać, do czego prowadzą określone sytuacje czy zachowania. Mimo wszystko trudno mi się przemóc i naprawdę rzadko sięgam o książki skierowane do dzieci, w których jest mowa o śmierci, przemocy czy cierpieniu. A ta książka kumuluje wszystkie te zjawiska na swoich kartach. O "Wojennych lalkach Marysi" słyszałam jednak wiele dobrego, dlatego też zdecydowałam się po tę publikację sięgnąć.

Marysia, główna bohaterka tej opowieści, z pierwszym września miała pójść do szkoły, co cieszyło ją i przerażało jednocześnie. Tego dnia nie przekroczyła jednak szkolnych murów, bo z nieba spadły bomby, siejąc spustoszenie w najbliższej okolicy. Dziewczynka swoją edukację musiała odłożyć na bliżej nieokreślone kiedyś, a prawdziwym wyzwaniem stało się przetrwanie tej wojennej zawieruchy. Niestety nie każdemu było to dane, rodzina nie przetrwała w komplecie - począwszy od ukochanej lalki Rozalki, którą Marysia gubi, a skończywszy na tacie i siostrze, którzy swoją działalność konspiracyjną przypłacają życiem. Życie Marysi i jej mamy jest odtąd naznaczone pasmem nieszczęść i nieustannego cierpienia. Przechodzą przez obóz, gdzie Marysia musi nauczyć się robić rzeczy, jakie nie powinny interesować dziecka w jej wieku. Wojenna zawierucha odciska na dziewczynce olbrzymie piętno, musi ona z dnia na dzień dorosnąć i robi to, na co dowodem jest scena, w której nasza bohaterka sprzedaje znalezioną, upragnioną od dawna lalkę, by wykupić lekarstwa dla chorej mamy.

W książce dziewczynka opowiada nam o swoim życiu, ale przejmujące są nie tylko fakty, które opisuje. Przerażający - ale bynajmniej nie w sensie warsztatu autorki - jest sposób, w jaki to robi. Marysia swoją opowieść snuje jakby mechanicznie, językiem dziecka, ale jakby zaprogramowanego na opowiedzenie tej historii, jakby nie odczuwała już emocji związanych z tym wszystkim, co się wydarzyło. Jakby... wojna odarła ją z uczuć. I chyba właśnie ten sposób narracji był dla mnie najbardziej przejmujący w całej tej historii.

W książce znajdziemy całkiem sporo ilustracji wspaniałej Ani Jamróz, którą znam już z innych publikacji Wydawnictwa Tadam. Te obrazy, choć stworzone charakterystyczną dla niej kreską, są inne, bardziej przejmujące, smutne i przez to doskonale korespondujące z treścią.

Bardzo się bałam tej lektury i... słusznie. Jest trudna, bardzo trudna, ale jednocześnie potrzebna, przejmująca, oczyszczająca. Stanowi ona świadectwo historii, jaka była udziałem naszego narodu. Tytułowa Marysia jest tylko reprezentantką setek, tysięcy innych dzieci, których dzieciństwo zostało bestialczo zabrane przez wojnę dorosłych. To książka zdecydowanie dla starszych dzieci, które będą już w stanie zaakceptować pewne fakty i udźwignąć ładunek emocjonalny, jaki niesie za sobą lektura. Ale to także doskonała propozycja dla dorosłych czytelników, abyśmy nigdy, nawet na chwilę, nie zapomnieli o tym, jak wiele zła, krzywdy i cierpienia przynosi wojna, w której cierpią także ci niewinni - dzieci, które powinny bawić się lalkami i chodzić do szkoły, o czym marzyła Marysia, a nie ponosić konsekwencje krzywdzących decyzji dorosłych. Książka zdecydowanie warta polecenia.