Napój Cienisty | Autor: Bolesław Leśmian

Nazwisko Leśmian zapisało się w mojej pamięci prawdopodobnie na którejś z lekcji języka polskiego. Nie ukrywam jednak, że zainteresowało mnie dopiero przy okazji czytania opowiadań ulubionego mistrza grozy Edgara Allana Poego, ponieważ to właśnie Bolesławowi Leśmianowi zawdzięczam ich tłumaczenie. Intrygujące odkrycie skłoniło mnie do szybkiego researchu w Internecie. Okazało się, że twórczość polskiego poety przepełniona jest mrokiem i groteską, podobnie jak dorobek Poego. Postanowiłam się z nią obowiązkowo zapoznać i to bez zwłoki. Chociaż… akurat zwłoki z pewnością znajdziemy w wierszach Leśmiana.

Z pomocą przyszło wydawnictwo CM, które w ramach serii „CM Klasyka” wydało już trzy tomiki leśmianowskiej poezji. Są to „Sad rozstajny”, „Łąka” oraz „Napój cienisty”. Wszystkie trzy wydania mają oryginalną ortografię, interpunkcję oraz układ. W moje ręce trafił ostatni z wymienionych tytułów, czyli „Napój cienisty”. Zawiera niemal dwieście stron wypełnionych wierszami, które dotrzymają towarzystwa podczas wielu nastrojowych księżycowych nocy, a także krótką biografię autora. Na szczególną pochwałę zasługuje projekt okładki, który oddaje mistyczno-mroczny klimat wierszy. Nie wiem dlaczego tak jest, ale okładki klasycznych polskich utworów literackich zazwyczaj nie są zbyt atrakcyjne i często nie mają nic wspólnego z treścią książki. Dotyczy to również innych wydań „Napoju cienistego” dostępnych na polskim rynku. Wydawnictwo CM jako jedyne oprawiło wiersze Leśmiana w adekwatną do treści okładkę, przedstawiającą tonące we mgle nagrobki i tajemniczy zarys twarzy.

„Napój cienisty” to intrygujący romans Erosa z Tanatosem. Tematyka każdego z wierszy balansuje pomiędzy miłością, a śmiercią. Leśmian zdaje się wodzić odbiorców za nos w utworach, których początkowe wersy wskazują na zmysłowy erotyk, a następne owiane są niespodziewaną, tajemniczą grozą. Wśród bohaterów wierszy znajdziemy współczesnych paranormalnych celebrytów – wampiry, topielice, a nawet kosmitów w intergalaktycznym romansie. Podobną różnorodnością charakteryzują się emocje zawarte w utworach – od rozbawienia, przez ironię, do nostalgii, a nawet smutku. Leśmian porusza również tematykę filozoficzną, prezentując typową dla jego czasów, dekadencką postawę. Między innymi w wierszu „Betleem” popiera nietzscheański pogląd, wedle którego Bóg umarł.

Ciekawym elementem wierszy są liczne neologizmy, nazwane z resztą przez specjalistów od literatury „leśmianizmami”. Z jednej stronu stanowią dla czytelnika intrygującą zagadkę do rozwiązania, a z drugiej paradoksalnie ułatwiają zrozumienie niektórych fragmentów. Odnośnie zrozumienia wierszy zawartych w tomiku – nie zawsze jest to łatwe. Niektóre wersy czytałam wielokrotnie, a i tak nie jestem pewna czy pojęłam ich sens. Ta nieoczywistość dodatkowo uatrakcyjnia wiersze i nadaje im aurę tajemnicy.

Fascynacja śmiercią i erotyką oraz zwątpienie w Boga sprawiają, że w poezji Leśmiana czuć ducha młodości. „Napój cienisty” został wydany niemal sto lat temu, w 1936 roku, notabene rok przed śmiercią poety. Mogłoby się wydawać, że ówczesna młodzież nie miała wiele wspólnego z dzisiejszą. Wystarczy jednak spojrzeć na niektóre współczesne subkultury, żeby stwierdzić, że romantyczne uwielbienie śmierci i dekadentyzm nadal są w modzie. Młodzi ludzie z jednej strony przeżywają swoje pierwsze zakochania, z drugiej – nurtują się egzystencjalnymi pytaniami. Czytając „Napój cienisty” można zatem poczuć nostalgiczny powiew młodości. Odnajdą się w nim również outsiderzy i miłośnicy grozy. Polecam zapoznać się z twórczością Leśmiana, która mimo upływu czasu pozostaje aktualna i wybitna. Dodatkowo tematyka wierszy nie jest ocenzurowana przez system edukacji, więc tym bardziej warto skorzystać z tej okazji.