Co Się Stało W 1018 roku? | Autor: Przemysław Urbańczyk

Skończył się dopiero co rok stulecia odzyskania przez Polskę niepodległości, który w moim regionie był dodatkowo wzbogacony o szumne obchody setnej rocznicy wybuchu powstania wielkopolskiego. Nie zdziwiła mnie zatem zbytnio publikacja odnosząca się do tego okresu, dopóki nie zdałam sobie sprawy, że niedokładnie przyjrzałam się tytułowi, który przecież nie dotyczy roku zakończenia I wojny światowej, ale 1000 lat wcześniej. Nie jest to jednak bolesna dla mnie pomyłka, bo interesuję się historią, a średniowiecze ma w sobie tyle tajemniczości, że fascynuje mnie i chętnie sięgam po informacje o tej epoce. „Co się stało w 1018 roku?” Przemysława Urbańczyka dotyczy czasów Bolesława Chrobrego, a odnosi się do zawartego wtedy pokoju w Budziszynie, który zakończył wojnę polsko-niemiecką.

Mimo tytułu ograniczającego się do jednego roku z panowania tego władcy, książka dotyczy praktycznie całego okresu panowania Chrobrego. Możemy się z niej dowiedzieć o całej rodzinie władcy, jego czterech żonach, z których znamy imiona tylko dwóch oraz siedmiorgu dzieci, z których również dwie córki pozostają anonimowe. Jak to w średniowieczu, członkowie rodziny byli wykorzystywani do tworzenia sieci powiązań rodów królewskich oraz politycznych sojuszy.

Druga część książki dotyczy państwa polskiego pod rządami Bolesława Chrobrego. Znajdziemy tam informacje o funkcjonowaniu władzy, dziedziczeniu tronu, egzekwowaniu zasad przyjętego niedawno chrześcijaństwa, sposobach zaznaczania swojego zwierzchnictwa nad określonymi terenami poprzez wybijanie specjalnych monet.

Następny rozdział dotyczył geopolityki i ten dla mnie okazał się najbardziej odkrywczy. Wydaje się, że średniowieczna wiedza o świecie, możliwości przepływu informacji sprawiały, że władcy, a z pewnością przeciętni ludzie, interesowali się głównie swoim podwórkiem, nie bardzo mając pojęcie o tym, co dzieje się za siedmioma górami i siedmioma lasami. To mylne przekonanie leży u podstaw mojego zaskoczenia tym, że Bolesław Chrobry był władcą o mocarstwowych aspiracjach, który nie tylko chciał pośredniczyć w stosunkach między bizantyjskim wschodem a rzymskim zachodem, ale zależało mu na wyniesieniu swojego kraju do rangi trzeciego europejskiego mocarstwa, któremu należy się traktowanie na równi z poprzednio wymienionymi. Nieoczekiwaną dla mnie jest informacja, że zainteresowania średniowiecznego, młodego państwa polskiego sięgały poza stosunki z najbliższymi sąsiadami.

Ostatni wreszcie rozdział omawia przebieg działań wojennych i dyplomatycznych, które zainicjował cesarz niemiecki Henryk II, by przy pomocy oddziałów własnych, a także czeskich i lusickich (jeden z sąsiadujących ludów pogańskich) chciał pokonać rosnącego w potęgę księcia polskiego. Gdy to się nie udało, cesarz wespół z księciem ruskim, Jarosławem Mądrym po raz kolejny podjął wyprawę wojenną, która tym razem skończyła się sromotną klęską, w wyniku której Polska uzyskała Milsko i Łużyce na własność, a także trwały pokój na zachodniej granicy. Jednocześnie Bolesław Chrobry podjął wyprawę na Kijów, gdzie obsadził na tronie swojego syna Świętopełka, jednak okazał się on władcą słabym i nieudolnym, bo stracił tron.

Książka jest pełna ciekawostek dotyczących początków państwa polskiego, znacznie rozszerza wiedzę, którą wynosimy ze szkoły. Ukazuje też, że średniowiecze jest trudną epoką dla badaczy, bo brak źródeł pisanych sprawia, że wiele wydarzeń jest przedstawiana niedokładnie, jednostronnie, wiele informacji pozostaje nieodgadnionych (choćby imiona córek Bolesława), wiele pozostaje w sferze domysłów. Odkrycia archeologiczne pozwalają często jedynie na hipotezy. Nie znamy też relacji samych władców, czy nawet uczestników wydarzeń. Pozycja ta na pewno nie jest lekturą dla każdego – to książka historyczna, zainteresuje tylko pasjonatów epoki. A oni z pewnością przekonają się, że jest rzetelna, interesująca, napisana zrozumiale i przejrzyście.