TomG
-
Czasy, w jakich przyszło nam żyć, są tak intensywne, tak pełne dynamicznych, nadchodzących szybko po sobie zmian, że stanowią idealny okres dla wszelkiej maści myślicieli, filozofów, socjologów i psychologów. Zmienia się bardzo wiele i bardzo szybko, a przede wszystkim zmienia się człowiek, gdyż bardzo łatwo jest zauważyć, że obecne pokolenia mocno różnią się od pokoleń poprzednich i wcześniejszych. Styl bycia, kultura osobista, sposób wyrażania się – to elementarne, ale jakże widoczne zmiany w codziennym zachowaniu jednostek tworzących społeczeństwa.
Nie ma w tym stanie rzeczy, oczywiście, niczego dziwnego, gdyż człowiek idzie z duchem czasu, przystosowuje się i uczy – bądź też traci niektóre umiejętności znamienne poprzednim pokoleniom – nowych rzeczy, potrzebnych mu w codziennym funkcjonowaniu. Szybki rozwój technologiczny i spopularyzowanie wielu nowinek technicznych wymaga od nas zdobywania nowych umiejętności, tak samo jest z postrzeganiem otaczającej nas obecnej rzeczywistości – w tej kwestii także niejednokrotnie musimy zmienić swój punkt widzenia na tą czy tamtą sprawę.
Steven Pinker napisał niezwykle błyskotliwą książkę, zatytułowaną Nowe Oświecenie. Argumenty za rozumem, nauką, humanizmem i postępem, w której odważnie, z literackim zacięciem i intelektualną głębią przedstawia swój punkt widzenia na aspekty związane z podtrzymaniem postępu ludzkości, zmaganiem się z codziennymi problemami, sceptycyzmem i strachem. Jest to książka obejmująca sześć i pół setki stron, jednakże autor przedstawia swoje argumenty za rozumem i postępem w tak intrygujący i dający do myślenia sposób, że czytelnik nie zauważa nawet, jak szybko przechodzi ze strony na stronę. Jego wyrazisty sposób myślenia i analizowania omawianego tematu wyraźnie pokazuje czytelnikowi stopień postępu, jaki dokonał się w wielu dziedzinach naszego życia. Autor pisze o wojnach, zdrowiu, ekologii czy jakości bytu. Staje w obronie postępowych ideałów wbrew temu, co twierdzą współcześni krytycy i populistyczni politycy, a efekt jego twórczej pracy jest taki, że czytelnik łatwo dostrzega, jak daleko udało się zajść ludzkości od czasów Oświecenia.
Nowe Oświecenie jest książką błyskotliwie podejmującą tematykę oceny ludzkiej kondycji w trzecim tysiącleciu, a Steven Pinker pokazuje czytelnikowi, że życie, dostatek, zdrowie, bezpieczeństwo, wiedza i pokój – wartości niezwykle potrzebne wszystkim społeczeństwom ludzkim – wzrastają cały czas nie tylko na Zachodzie, ale również w innych krajach świata. Trzeba w tym miejscu nadmienić, że autor nie doszukuje się w takim stanie rzeczy cudów ani niczego niewiarygodnego – mówi czytelnikowi po prostu o tym, że lepszą sytuację bytową ludzkość zawdzięcza… wiedzy.
Ideały oświeceniowe nie są przedmiotem powszechnej zgody wśród intelektualistów, a pesymiści religijni, kulturowi czy polityczni starają się je zwalczać z pełną mocą. Nie są to więc czasy sprzyjające oświeceniu, zwłaszcza że niektórzy demagodzy twierdzą, iż cywilizacja Zachodu kieruje się ku ostatecznemu upadkowi. Steven Pinker energicznie broni jednak oświecenia i sprzeciwia się zgubnemu fatalizmowi, argumentując w sposób logiczny i przejrzysty za postępowym rozwojem ludzkich społeczności.
Nowe Oświecenie jest książką pełną intelektualnych wycieczek w różnego rodzaju sfery współczesności, książką pokrzepiającą i oryginalną, a przy tym niezwykle ciekawą. Zmusza czytelnika do refleksji, i to refleksji bardzo pozytywnych, podnoszących na duchu. Tekst Stevena Pinkera może być postrzegany jako mniej lub bardziej racjonalny, mimo wszystko jednak podbudowuje i niejednokrotnie ciężko nie przyznać racji argumentom autora. Dla mnie Nowe oświecenie okazało się książką pełną intelektualnych, interesujących dywagacji, jedną zresztą z najciekawszych, jakie ostatnio czytałem. Zdecydowanie więc polecam zapoznanie się z tą bardzo nietuzinkową pozycją, jej lektura na długo pozostanie w Waszej pamięci.