Pocztówki Z Iranu | Autor: Tomasz Larczyński

Rowerem przez Iran

Rowerowe szaleństwo trzeba mieć we krwi! Świat z takiej dwukołowej perspektywy (plus przyczepka ;) ) wygląda zupełnie inaczej niż przez okno samochodu, autobusu czy innego środka transportu podobnego typu. Wysiłek, plus ciekawy plan podróży zawsze będzie satysfakcjonujący, jeśli wróci się cało i szczęśliwie do domu, a przy tym zrealizuje się swoje marzenia (początkowo miało być tylko "kilka zakosów wokół wulkanów"). Rower, to jednak nie tylko sama przyjemność, ale także wyzwanie zwłaszcza, gdy używany jest w miejscach, gdzie jest nie tylko płasko...

"Pocztówki z Iranu"

Tomasz Larczyński autor "Pocztówek z Iranu. Pod skrzydlatym słońcem" książki wydanej przez Krytykę Polityczną zabiera czytelnika do swojego głęboko refleksyjnego świata. Nie jest to zwykły reportaż z podróży. Jest to raczej podróż przez trudny acz piękny świat ludzi, przez ich marzenia (często niespełnione), podróż przez irańskie krajobrazy. Nie jest mistyczna, raczej mocno prawdziwa, pełna nadziei, która miesza się z rozczarowaniem i wciąż podtrzymywaną nadzieją na lepsze jutro, ale także pełna prostej radości! Podróż ta obfituje w przemyślenia autora dotyczące świata i ludzi, ich zwyczajów tego, czym się różnią i w czym są podobni do siebie nawzajem...

Tomasz Larczyński to nie tylko doktor nauk historycznych oraz analityk rynku krajowego, ale doskonale świadomy podróżnik, który widzi świat nieco inaczej niż zwykły "zjadacz chleba". Jego książka, która początkowo ukazywała się w postaci tzw. "Pocztówek z Iranu" - reportaży publikowanych w Krytyce Politycznej - została złożona, odpowiednio uzupełniona i wydana jako całość. Sam autor mówi: "Wszystko to tworzy całość nieco chaotyczną, lecz jest to celowe". I właśnie tak powinno się zasiąść do lektury Tomasza Larczyńskiego - z poczuciem celowości dzieła - bo celem jest przeniesienie irańskiej rzeczywistości, w pełnym tego słowa znaczeniu, do świadomości czytelnika. Nie jest to z pewnością przewodnik po Iranie, jest to zdecydowanie coś więcej, dużo więcej!

O czym?

Autor książki "Pocztówki z Iranu" podróżował przez Iran korzystając głównie z roweru... Ukazuje więc świat z nieco innej perspektywy. Obala przy tym pewne mity o niegościnności Irańczyków, poza tym przybliża także wiele informacji, które jako historyk uważa za istotne.

Tomasz Larczyński w tej irańskiej rzeczywistości starał się zrealizować swój plan, który przyznaje, nie zawsze był łatwy do wykonania! Obserwując mentalność ludzi i wyciągając często bardzo ciekawe wnioski, autor buduje właśnie "Pocztówki z Iranu", na które składają się: opisy irańskiego krajobrazu, ludzkich zachowań, tradycji, a przy tym także polityczne kwestie, oraz inne ciekawe zagadnienia. Jest tu więc miejsce na: opisy miast Iranu takich jak choćby Kaszan (środkowy Iran), Karadż (północny Iran), Jazd (środkowy Iran), ale także na odczucia autora, który pochyla się nad człowiekiem, przyrodą czy religią.

Z pewnością, żeby w pełni skorzystać z książki, Iran musimy już w pewnym sensie znać. Przyznaję, że sama wiem bardzo mało o tym kraju, a Tomasz Larczyński raczej nie troszczy się o podstawy. A jednak w tzw. bajtach, czyli notatkach jakby na marginesie, stara się kilka ciekawych szczegółów laikowi przybliżyć. Pozostała treść wymaga jednak nieco większego zaangażowania ze strony czytelnika, ale przez to jest i bardzo ciekawa! Żeby nadążyć i zrównać się z tempem autora "Pocztówek z Iranu" przydaje się więc internet!

Ciekawość świata

Niektóre odwiedzone przez nas miejsca pozostawiają zapachy, wrażenia, myśli. Zapomniane i gdzieś przechowane wybuchają w nas przy okazji pewnego impulsu! Podobnie jest z podróżą, w której bierzemy udział, mając tylko i aż książkę przed oczyma! "Pocztówki z Iranu" pozostaną gdzieś głęboko w czytelniku i z pewnością w którymś momencie dadzą o sobie znać...

„Flaga na maszt / Irak jest nasz / A rower jest wielce OK / Rower to jest świat” śpiewał przed laty Lech Janerka w piosence „Rower”. I być może zawartą w teksie tej piosenki afirmację roweru wziął sobie do serca Tomasz Larczyński, który dekadę później wyruszył na dwie rowerowe wyprawy na bliski wschód. Nie do Iraku jednak, a do Iranu. Pierwszą podróż odbywa sam, w drugą rusza z kolegą, niemal tak samo, jak w przeboju Janerki „I wdepniemy sobie ode wsi dode wsi / Może byś tak Damian wpadł popedałować”. Kolega co prawda nosił imię Aleksander, ale sama podróż odbywała się dokładnie w rytm rzeczonej piosenki, czyli ode wsi do wsi.

„Mój Iran to Persja B – wyznaje Autor we wstępnie do swojej książki – świat składający się z małych miejscowości i odizolowanych, losowo wybranych punktach na mapie, do których docierałem nierzadko jako pierwszy gość „z zewnątrz” od dekad.”

To właśnie stanowi o niezaprzeczalnej wartości niniejszej publikacji i wyróżnia ją na tle wielu podobnych „pocztówek” z dalekich wycieczek – skupienie się na zwyczajności codziennego życia pozornie tylko egzotycznego świata islamu. Przyznaję, że nie raz łapałem się na tym, że podążając za narracją Autora, nadstawiałem ucha szczególnie ciekawie w sytuacjach, w których egzotyka ustępowała zwyczajności, przeciętności, niczym nie wyróżniającej się prozie życia na prowincji, gdzie jaskrawe barwy pustynnego krajobrazu przechodziły w odcienie sepii czy wreszcie w biało czarne barwy, nasuwające skojarzenia z filmami Jima Jarmuscha czy prozą Ryszard Milczewskiego-Bruna. Ten nastrój potęgowały też czarno białe fotografie autora, które w stylistyce daleko odbiegają od tych znanych z folderów i komercyjnych wydawnictw podróżniczych.

Wilgotne lasy hyrkańskie nad Morzem Kaspijskim, martwa Wielka Pustynia Słona, zimny Ardabil nad dawną granicą z Imperium Rosyjskim i zalane żarem tereny dawnej Persji. To Iran, którego próżno szukać w przewodnikach. Tomasz Larczyński, doktor nauk historycznych, rocznik 1983, dojechał tam, gdzie nie docierają turystyczne busy czy pociągi. Dojechał rowerem MTB hardtail Centurion Backfire 26” na oponach semislick. Te pełne krajobrazów, smaków, niezwykłej architektury i serdecznych ludzi Pocztówki z Iranu nie stronią przy tym od opisu życia społeczno-politycznego w tym niezwykłym kraju.
Interesuje mnie ten Iran, o którym nie da się powiedzieć kompletnie niczego zaskakującego. Właśnie taki oczarowuje najbardziej – tam, gdzie poza łatwą egzotyką trafiamy na ludzkie historie, które bez tej formy tradycyjnego „etykietowego” wyróżnienia, mówią o samym człowieku.

Niektóre fragmenty książki mogły już być znane czytelnikom Krytyki Politycznej, dla której pisał Autor krótkie reportaże z obu irańskich podróży. Publikowane były właśnie pod tytułem „Pocztówki z Iranu” i stały się kanwą niniejszej publikacji. Prócz niewątpliwych, wspomnianych powyżej zalet, posiada ona jeszcze jedną, równie ważną. Weryfikuje pewną obiegową opinię o mieszkańcach Iranu, utrwalaną także przez tak poważne media, jak chociażby CNN, jako „jednym z najbardziej nieprzyjaznych turystom narodów świata.” 

Autor z rozrzewnieniem wspomina „te wszystkie ciastka i napoje, które podawali mi z okien samochodów, obiady, którymi mnie częstowali, prysznice i noclegi, które mi oferowali, całą torbę z narzędziami, otwartą przede mną ze słowami „Masz, bierz – co chcesz, to twoje”. Chciałbym opowiedzieć o tych ludziach, bo jestem im to winny.”

I tak snuje tę swoją opowieść Larczyński, nie stroniąc od dygresji, które bynajmniej nie męczą, a wręcz ubarwiają tę prostą historię o prostych ludziach z dalekiego kraju.