Wersja dla osób niedowidzącychWersja dla osób niedowidzących

Okładka wydania

Życiorys Własny Przestępcy

Kup Taniej - Promocja

Additional Info


Oceń Publikację:

Książki

Fabuła: 100% - 1 votes
Akcja: 100% - 1 votes
Wątki: 100% - 1 votes
Postacie: 100% - 1 votes
Styl: 100% - 1 votes
Klimat: 100% - 1 votes
Okładka: 100% - 1 votes
Polecam: 100% - 1 votes

Polecam:


Podziel się!

Życiorys Własny Przestępcy | Autor: Urke Nachalnik

Wybierz opinię:

Sylfana

Nie spodziewałam się po tej książce zbyt wiele. Wydawało mi się, że będzie to odtwórcza historia jakiegoś człowieka, żyjącego na początku XX wieku, który kilka razy wpadł w jakieś tarapaty. Jednak gdy doczytałam, że narracja jest pierwszoosobowa i jest to autobiografia, właściwie pierwsza taka w Polsce, albo i nawet na świecie, napisana przez prawdziwego przestępcę i złodzieja, który był zdolnym literatem i potrafił przelać swoje myśli i refleksje na papier, dłużej nie zwlekałam z lekturą.

 

Czytanie wspomnień Urke Nachalnika było dla mnie nie lada gratką. Z pierwszej ręki mogłam się dowiedzieć, jak wyglądało życie społeczności żydowskiej sprzed II Wojny Światowej, poznałam od środka mentalność tych ludzi, tradycję, obyczaje, ceremoniały religijne. Wszystko to mogłam śledzić najpierw z perspektywy dziecka, następnie młodzieńca, który zaczął balansować na linii prawa i nieporządku, a później człowieka dojrzałego, który miał nietypowe, ale w zasadzie słuszne spojrzenie na pojęcie dobra i zła. Nachalnik, owszem, był rzezimieszkiem i awanturnikiem, ale uciekał od skrajnego okrucieństwa. Kochał ludzi, uwielbiał kobiety, a samo życie traktował z dystansem i nie całkiem na serio. Już w dzieciństwie poznał cienką granicę między jasną, a ciemną stroną życia. Zauważał, że tam gdzie powinno być dobro i prawda, często pojawiało się okrucieństwo i krzywda ludzka. Było tak w przypadku wszystkich chederów, do których trafiał mody Icek (tak brzmiało jego prawdziwe imię). Później ta filozoficzna obserwacja zaczęła się rozwijać z biegiem mijających lat. Urke wykorzystał niedookreśloną rzeczywistość, w której żył, do własnych celów, przestał ślepo wierzyć w sztywne zasady, które wyznawała jego matka, odciął się również od górnolotnych marzeń ojca, który chciał za wszelką cenę, aby jego syn został człowiekiem zamożnym i wykształconym. Młody Żyd miał coś więcej – trzeźwe spojrzenie na własną społeczność i ogromną inteligencję emocjonalną, która pozwalała mu przetrwać.

 

Tytułowe miano „przestępcy” to zatem fasada, tylko kawałek życia bohatera. We wstępie dowiadujemy się z relacji ludzi go znających, że był to człowiek, który nie przypominał złodzieja – zawsze pełen manier, z błyskiem w oczach, niezwykle szarmancki i inteligentny. Potrafił odpowiednio zachować się w określonych sytuacjach i wizerunkowo odbierany był jako mężczyzna z pozycją.

 

Warto przejść teraz do struktury językowej tego życiorysu – napisany jest on naprawdę barwnym językiem, pełnym porównań, ciekawych wstawek filozoficznych i życiowych. Może to świadczyć o tym, że mamy do czynienia z pełnokrwistym twórcą literackim, który za materiał do książki obrał swoją własną egzystencję. Materiał ten jest rzeczywiście zasobny – nie trzeba korzystać z motywów fikcyjnych, żeby stworzyć konkretne, dobre dzieło. Kolorytu tej historii nadaje również czas życia bohatera. Jest to okres bardzo ciekawy dla badaczy historii przedwojennej. W książce Nachalnika jest mnóstwo materiału dla historyków, którzy na zagadnieniowej mapie Polski mogą dopisać kolejny rozdział pt. „Życie awanturnicze początków XX wieku”. Jest to w pewnym sensie dopełnienie wizerunku tamtej rzeczywistości, odchodząc już nawet od jednostkowej historii głównego bohatera. Okoliczności są tutaj równie ważne – miejsca, ludzie, funkcjonowanie państwa. Wszystko tworzy całkowitą, integralną całość.

 

Książka jest fenomenalna – ma charakter obyczajowy, sensacyjny, historyczny, biograficzny. Czego można chcieć więcej? Jeśli jeszcze dodamy, że autor jest utalentowany literacko i potrafi w żywy sposób przenieść rzeczywistość na kartkę papieru, to chyba nie muszę podawać większej ilości argumentów. Takiej literatury brakuje na polskim rynku wydawniczym i należy się cieszyć, że powstają wznowienia tak wartościowych publikacji.

Dominek

Co czyni przestępcę przestępcą? Autor niniejszej książki, ukryty pod pseudonimem Urke Nachalnik, postanawia pomóc nam poznać odpowiedź na to pytanie. A kto może zrobić to lepiej, niż on – sam zaliczający się kiedyś do tej nikczemnej grupy? Oto przed Wami recenzja jego swoistego pamiętnika, zapisu tego, jak potoczyło się jego pełne, za przeproszeniem, machlojek, życie.

 

„Życiorys Własny Przestępcy” Urke Nachalnika to, jakoby autentyczny, zapis wspomnień żydowskiego złodziejaszka, który przybrał taki właśnie pseudonim. Opowiada nam on o całym swoim życiu, począwszy od dzieciństwa w szkołach dla rabinów, do których uczęszczał decyzją konserwatywnej matki i wbrew woli ojca. Już jednak wtedy naszego bohatera ciągnęło do dwóch, jak się okaże, szkodliwych dla niego czynników: nieposłuszeństwa oraz… kobiet!

 

Zacznijmy od tego, iż miałem chyba wobec tej, już teraz mogę powiedzieć dobrej, książki, oczekiwania troszeczkę wygórowane. Wszelkiego rodzaju opisy i opinie, które możemy znaleźć tak na tylnej stronie okładki, czy gdziekolwiek indziej, przedstawiają nam bowiem naszego bohatera jako doskonałego pisarza, ale ja nie do końca mogę się z tym zgodzić. Jest niezły w te pisarskie klocki, to na pewno, ale zdecydowanie nic ponadto. Nawet niewprawne bowiem oko wyłapie w tekście pewną ilość błędów stylistycznych czy składniowych. Brak należytej korekty? Chyba jak najbardziej. Poza tym niektóre ciekawie wyglądające wątki zwyczajnie się urywają, przykładem moment wyjazdu naszego bohatera po jednej z ucieczek – dowiadujemy się, że został ponownie aresztowany,w zupełnie innym miejscu, a więc bez związku z tamtą sprawą – a więc dlaczego? Odpowiedzi w książce nie otrzymujemy. Czyżbyśmy mieli do czynienia z jakiegoś rodzaju cenzurą?

 

No ale to na dobrą sprawę jedyne wady tejże opowieści. Przygody Urkego naprawdę wciągają, nawet pomimo oczywistego faktu, że znamy finał. Jest jednak w nich coś takiego, co zachęca do czytania dalej, także w sposobie prowadzenia narracji. Autor bowiem na ten przykład często porównuje opisane wydarzenie czy osobę do czegoś czy kogoś, kogo jeszcze na kartach jego pamiętnika nie poznaliśmy i obiecuje, że do tego wróci. Zazwyczaj to robi – może nie zawsze, o czym pisałem powyżej, ale często - i chwała mu za to. Przyznam, że wszystko to razem stanowi dosyć nieoczekiwany i rzadko (o ile w ogóle…) stosowany sposób przyciągnięcia uwagi czytelnika do lektury, ale – zgadnijcie, co! - to naprawdę działa. Przynajmniej na mnie.

 

Trudno oceniać postaci, skoro książka ta to swego rodzaju pamiętnik, ale przyznać trzeba, że autor opisał je obiektywnie. Przynajmniej takie można odnieść wrażenie, jego osobiste emocje stanowią mniejszość opisów tychże, większa część to przedstawienie ich zachowań, dzięki którym możemy wyciągać na ich temat własne wnioski. A że w ten sposób nie dowiadujemy się o nich aż tak dużo? Cóż, Urke też pewnie nie wiedział na ich temat wiele więcej. Realizm przede wszystkim, jak sądzę.

 

I oto właśnie „Życiorys Własny Przestępcy”. Solidne, można by rzec, auto-studium drogi życia przestępcy i (wielokronie bez sukcesu podejmowanych) prób zerwania z tym życiem. Niepozbawione wad, ale wciągające i barwnie napisane. Czy naprawdę oparte na faktach? Ciężko powiedzieć, osobiście raczej bym w to powątpiewał, ale akurat ten fakt nie stanowi czegoś, co ujmowałoby książce czegokolwiek. Inne już troszkę tak, ale mimo wszystko źle nie jest.

MB

Książka jest wieloaspektowa, albowiem dotyka nie tylko przemian, którym poddaje się lub też zostaje poddany bohater (i Autor w jednej osobie), ale także ukazuje mechanizmy funkcjonowania różnych grup społecznych, a także religijnej sfery życia Żydów. Lektura stanowi zatem nie tylko wędrówkę przez meandry losów Nachalnika, ale także dostarcza może nie wiedzy, ale rozeznania w codziennym funkcjonowaniu oraz w mentalności biedoty, złodziei i kupców. Czasy wojny, które w dużym stopniu okalają opisywane wydarzenia, są poza optyką Autora. Stanowią zdecydowanie tło dla licznych analiz postaw ludzkich. Postrzegam tę książkę mniej jako opis losów własnych, bardziej zaś jako wypadkową rejestru zmian wewnętrznych, którym wskutek napotkanych ludzi i doznanych doświadczeń życiowych podlega bohater oraz sportretowania tych warstw społecznych, w których Autor miał sposobność zagościć. A jest to charakterystyka po pierwsze nader bystra, a po drugie dość wnikliwa, albowiem Nachalnik zdawał się kierować regułą jak już coś robić, to na całego. Jak się modlił, to gorliwie i podług wiedzy zdobytej w Jesziwie kształtował swoje wyobrażenie o ludziach i świecie. Ot przykład: wychowany w przekonaniu, że goj nie może być nie tyle przyjacielem Żyda, co nawet przychylnym mu, weryfikuje zdobytą w Jesziwie wiedzę przy pierwszym swoim pobycie w więzieniu. Pisze tak:

 

„Zawiązana wszakże przyjaźń nie wygasła. Po powrocie ze spaceru załadował pakunek i przesłał mi go. Był to funt cukru, herbata i biały chleb z masłem. Rzuciłem się na to z wilczą żarłocznością. Gdy się najadłem, humor mój całkiem się już poprawił. Spróbowałem nawet gwizdnąć. „Jacy to dobrzy ludzie siedzą w więzieniu”, pomyślałem o swym znajomym. Żal mi było tego człowieka. I pomyśleć tylko, że to jest goj… Raz na zawsze postanowiłem wyrwać z siebie wpojone w dzieciństwie pod tym względem pojęcia… Zrozumiałem, iż byłem oszukiwany” (str. 120).

 

Jak kradł, to do sytości. Jak kochał, to też jakby zawsze bardziej sercem niż rozumem. A ten ostatni „zdobywał” nie bez przygód. Z młodego Żyda kształtowanego wolą matki na przyszłego Rabina staje się złodziejem zawodowym. Natomiast nie sama zamiana ról nęci w lekturze najbardziej. Nachalnik jest przede wszystkim inteligentny. Wpierw życiowo naiwny szybko uczy się „co i jak”. Posiadał doskonały zmysł obserwacyjny i nie gorszą zdolność dedukcji. Był jednym z tych, których życie, jakby za karę, skazuje na myślenie.

 

„Te słowa na przykład piszę, siedząc nie w wygodnym fotelu lub krześle, nie w pokoju według własnego smaku urządzonym, ani w ogrodzie czy też na łonie przyrody, gdzieś w lesie lub nad rzeką… Nie, piszę je, znajdując się w domu „rozmyślań”, w domu, w którym właściwie człowiekowi wszystko odebrane oprócz rozkoszy, nie… oprócz męki myślenia, to jest tego, czego już właściwie odebrać nie jest w stanie żaden najbardziej wyrafinowany system pozbawienia człowieka darów danych mu przez naturę” (str. 125).

 

Dziwi się odpowiednio bezwzględności ludzkiej, wyrachowaniu i hipokryzji. Ze świata modłów wstępuje w antypody ludzkiej egzystencji. I dokonuje niebywałych odkryć własnych zdolności, ustępujących zahamowań oraz lekkości bytu, która zdaje się królować wszem i wobec. Ale także i nęci. Osobliwa karykaturalność niektórych przemyśleń czasami bawi, innym razem zaskakuje czytelnika finalnym kształtem. Pamiętać należy wszakże, że ścierają się w książce dwa światy, których obywatelem był Nachalnik. Z jednej strony był to świat złodziei:

 

„Smutno było patrzeć, jak ten człowiek płakał nad stratą siostry, którą za życia stale prześladował. Co do mnie pod tym względem nie miałem wyrzutów. Byłem dla niej dobry i cały czas naszego pożycia nie tylko, że jej nie biłem ani razu, ale nawet nie obraziłem słowem. Dziś nawet, jako człowiek podżyły, czuję się dumny z tego powodu, pomimo że jestem nacechowany jako zbrodniarz. Nigdy w swoim życiu nie byłem brutalny wobec kobiet” (str. 185).

 

Z drugiej zaś świadomość odmiennych wartości, w których był wychowywany. Niezwykle interesujące są przemiany wewnętrzne Autora, które zachodzą w nim za każdym razem z mocno uniesionymi brwiami. Ten egzystencjalizm, którym nasączona jest książka, wyziera co jakiś czas z jej kart, czyniąc lekturę arcyprzyjemną.

 

„Gdy teraz zaczynam kontrolować w myślach swoją przeszłość i odgrzebywać sceny z mojego dzieciństwa bądź też z lat młodzieńczych, sam się dziwię, jak będąc wychowany w atmosferze, bądź co bądź moralnej, gdzie siódme Boskie przykazanie było ściśle przestrzegane, mogłem stać się tym, kim jestem… Sam nie wiem, w jaki sposób zostałem podłym zbrodniarzem, za którego się obecnie sam uważam, pomimo że do dnia dzisiejszego szlachetniejsze porywy we mnie nie wygasły. Ach życie! życie!… Jaki gorzki jest napój w kielichu, który dla mnie przeznaczono, i zapewne nie pofolguje los, aż nie wypiję go do dna” (str. 125).

 

Kajdany zakazów i nakazów – wpierw natury pedagogiczno-społecznej, a następnie wewnętrznej - luzują się i Icek Farbarowicz staje się Urke:
„Patrzcie na mojego terminatora, niedawno był dorożkarzem, a już jest jęke na całego. Wyrośnie z niego fest urke”. (Urke = międzynarodowy wybitny złodziej; str. 175). „Tak, tak, stałem się znaną osobistością między swoimi i liczyli się oni teraz z moim zdaniem, na dowód czego dano mi przezwisko. Każdy szanujący się obywatel złodziejskiego świata musi takowe posiadać” (str. 176). „Ach! Któż mi uwierzy, że ono kosztowało mnie sto razy więcej, niż tytuł barona austriackiego, bo aż piętnaście lat i trzy miesiące więzienia” (str. 178).

 

Komentarze

Security code
Refresh

Aby Skomentować Kliknij Tutaj

Współpracujemy z:

BIBLIOTECZKA

Karta Do Kultury

? Jeżeli zalogujesz się na swoje konto, będziesz mógł bezpłatnie:
*obserwować pozycje wydawnicze, promocje oraz oferty specjalne
*dodawać je do ulubionych
*polecać innym czytelnikom
*odradzać produkty, po które więcej nie sięgniesz
*listować pozycje, które posiadasz
*oznaczać pozycje przeczytane/obejrzane
Jeżeli nie masz konta, zarejestruj się, zapraszamy do rejestracji!
  • Zobacz Mini Tutorial