Król Awanturników | Autor: Stanisław Antoni Wotowski

Jako, że od zawsze lubiłem zarówno powieści przygodowe jak i obyczajową literaturę dwudziestolecia międzywojennego, z wielką przyjemnością zabrałem się za lekturę „Króla Awanturników – powieści z życia hrabiego Caligostra” pióra niejakiego Stanisława Antoniego Wotowskiego. Spodziewałem się, że książka ta w jakiś sposób będzie stanowiła połączenie obu tych gatunków, wszak autor żył i tworzył także i w nadmienionej erze, aczkolwiek jego, nazwijmy to, literacka specjalność to podobno właśnie awanturnicze powieści przygodowe. Czy więc moje oczekiwania zostały zaspokojone? Przekonajcie się.

„Król Awanturników” opowiada nam historię człowieka zwanego Giuseppe Balsamo, który to od najmłodszych lat sprawiał opiekunom kłopoty, przepraszam za kolokwializm, kombinując, jak tu dorobić się na czyjejś naiwności. Będziemy świadkami, jak wyrzucony z klasztoru i w końcu pozostawiony sam sobie, gdy naraził na szwank reputację wuja, na swojej drodze napotka rozmaite postaci, które wpłyną znacząco na jego losy – i oczywiście vice-versa. Albo nawet i bardziej… Jego mentor, kobieta, którą poślubił…

Skoro już zaczęliśmy mówić o postaciach, udały się autorowi. Chociaż mają podobne cechy (większość jest albo naiwna albo równie amoralna jak Giuseppe) każda z nich ma w sobie coś, co odróżnia ją od pozostałych. Sam główny bohater, choć za żadne skarby nie da się go polubić, ma w sobie jakąś dziwną charyzmę, która pozwala czytelnikowi zrozumieć, jak ów dał radę omamić tylu ludzi. Przyczepiłbym się troszeczkę do postaci jego żony, która początkowo jest przedstawiana jako zupełnie inna, niż okazuje się być potem, choć może to kwestia narracji. To akurat bardzo ciekawa kwestia, może nie do końca pozytywna – w niektórych momentach narrator wydaje się typem wszechwiedzącym, w innych już niezbyt – ale moim zdaniem nadaje to pewnego, hm, kolorytu.

W sposobie prowadzenia fabuły oraz w stylu widać u autora ewidentną fascynację (bądź też chęć naśladownictwa czyli w sumie to samo - wszak nie od dziś wiadomo, że to najszczersza forma uznania) takimi klasykami literatury przygodowej jak chociażby Aleksander Dumas. Czasami tylko, niejako zapewne z rozpędu, zdarza mu się gdzieniegdzie, przepraszam za kolokwializm, walnąć czymś bardziej mu współczesnym i niezbyt, niestety, pozytywnym, na przykład antysemityzmem w wydaniu późno-międzywojennym. Czasami też niejasne jest, czy w świecie powieści istnieje prawdziwa magia, czy też nie - jedne akapity przedstawiają ją jako szachrajstwo za pomocą którego oszuści, jak choćby okradają naiwnych, a inne - jako coś, co, owiane tajemnicą, gdzieś tam jest, parafrazując motto serialu "Z archiwum X". Wynika to zapewne z, jak podaje okładka, fascynacji autora okultyzmem, ale powinno być zrobione zdecydowanie lepiej.

Jak już wspomniałem, ogromna charyzma bohatera to coś, co mocno trzyma nas przy książce nawet mimo tego, że chcemy, by Giuseppe źle skończył. Nie zdradzę, oczywiście, zakończenia, ale jest ono najwyższych lotów, choć może ciut za krótkie.

I to jest właśnie „Król Awanturników” - naprawdę bardzo przyzwoita powieść przygodowa. Fanów gatunku wciągnie jak bagno, innym po prostu się spodoba. Nie ustrzegła się wprawdzie pewnych wad, ale i tak mogę ją z czystym sumieniem polecić.