Mądrość Księdza Browna | Autor: Gilbert Keith Chesterton

„Zanim pojawił się „Ojciec Mateusz” – kryminalne zagadki w brawurowym stylu rozwiązywał ksiądz Brown, kultowy bohater z panteonu angielskich detektywów, porównywany do Sherlocka Holmesa i Herculesa Poirot.” Taką oto informację znajdziemy w materiałach reklamowych wydawnictwa Fronda, przy okazji publikacji kolejnego tomu z perypetiami duchownego, który niewątpliwie stał się prekursorem wyjątkowo ostatnio popularnej postaci duchownego- detektywa. W Polsce znamy go z popularnego serialu, gdzie pojawia się ksiądz dokładnie w klimacie postaci wykreowanej przez Chestertona, u którego skojarzenie z kultowym Holmesem są, jak się okazuje, tylko powierzchowne. Podstawowa różnica pojawia się już przy okazji metody dochodzenia do rozwikłania danego przestępstwa.

Od próby wyjaśniania jego przebiegu, aż do dojścia do jego genezy czyli motywów. Holmes, jak powszechnie wiadomo, stosował metodę dedukcji, którą zresztą rozsławił na tyle, że nierozerwalnie ją ze sobą powiązał. Ksiądz Brown również co prawda posługuje się elementami tej metody, zdradzając ponadprzeciętne umiejętności analityczne, przede wszystkim jednak okazuje się wybitnym znawcą psychologii i to właśnie ta umiejętność sprawia, że udaje mu się czasem błyskawicznie rozwiązywać najbardziej nawet zawiłe sprawy.

Kryminalne opowiastki Chestertona będą więc cieszyły wyłącznie tych czytelników, którzy oczekują od literatury z tego nurtu przede wszystkim rozrywki intelektualnej, czasem kosztem dreszczyku wynikającego z grozy czy naturalistycznej makabry, w jakich nurzają się wręcz autorzy współczesnych kryminałów. A jeśli już mowa o współczesnych tekstach i próbie porównania ich z opowiadaniami o perypetiach księdza detektywa, trzeba przypomnieć, że cykl poświęconych mu książek powstał na początku XX wieku, może więc dla nie wyrobionego czytelnika trącić przysłowiową myszką. Mając więc w świadomości ów czasowy kontekst i podchodząc do tych opowieści bez niepotrzebnych uprzedzeń można znaleźć chwilę niekłamanej przyjemności z obcowania z wyjątkowo ciekawą, jak na kryminalne opowiadania, postacią.

Ojciec Brown, katolicki ksiądz, posługuje się w swoich amatorskich śledztwach racjonalnymi metodami i biegłą znajomością psychologii, jednak występuje raczej w roli duszpasterza, który z racji wykonywanej profesji potrafi lepiej niż inni wniknąć w duszę przestępcy-grzesznika, nierzadko zresztą pozostawiając kwestię wymierzenia kary wyłącznie Bogu. Znając nawet pobieżnie twórczość G. K. Chesterton należy spodziewać się, że nie obejdzie się bez umoralniających lekcji, podanych jednak z dużą delikatnością i wyczuciem. Warto przy tym wspomnieć także o kunsztownym i eleganckim języku, w jakim pisane są te teksty, tym bardziej, że od twórców kryminałem nie wymaga się raczej ponadprzeciętnej dbałości o styl wypowiedzi, a jeśli już, to jest to wymóg opcjonalny. Są oczywiście także współcześni autorzy kryminałów, którzy wykazują się dużym talentem literackim i dbają nie tylko o elektryzującą fabułę, ale także o formę w jaką ją podają. „Mądrość księdza Browna” z całą pewnością zainteresują czytelników ceniących sobie teksty, w których znajdą wszystkie te cechy w proporcjach przechylających się w stronę intelektualnej i estetycznej rozrywki, a nie tylko wciągającej anegdoty, pozwalającej zapełnić czas podczas podróży pociągiem, a potem szybko o niej zapomnieć.

Mamy więc rozrywkę na najwyższym poziomie, szalenie inspirującą i zmuszającą do uruchomienia własnych przemyśleń i zaprzęgnięcia do omawianych problemów także swoich moralnych rozterek, podobnych pewnie u wszystkich niezależnie od wyznania. To, jak bardzo mogą być inspirujące opowiadania znajdujące się w niniejszym zbiorze, świadczy też fakt wielokrotnych prób ich ekranizacji, niektórych bardzo udanych, jak chociażby serial wyprodukowany przez telewizję BBC.