Targowisko Próżności Vanity Fair | Autor: William Makepeace Thackeray

"Targowisko próżności" to najbardziej znana spośród wszystkich powieści autorstwa brytyjskiego pisarza Williama Makepeace Thackeraya. BBC umieściło ją na liście stu książek, które należy przeczytać przed śmiercią. I chociaż na szczęście nic nie wskazuje na to, bym miała wkrótce przenieść się na tamten świat, postanowiłam nie tracić czasu i już teraz zmierzyć się z liczącą blisko dziewięćset stron "powieścią bez bohatera". Wnioski z tego doświadczenia zamieszczam poniżej.

Autor opowiada o losach dwóch kobiet, różniących się od siebie niczym ogień i woda. Jedna z nich to bystra, przebiegła i wygadana Rebecca Sharp - dziewczyna, która wie, czego chce i która nie cofnie się przed niczym, żeby zrealizować swoje plany. Jako pozbawiona majątku córka zwykłego malarza często bywa traktowana niczym wyrzutek, ale to nie przeszkadza jej mierzyć wysoko. Drugą kobietą jest przyjaciółka panny Sharp - słodka, miła i posłuszna Amelia Sedley, która nie musi specjalnie martwić się o swoją przyszłość, bo pochodzi z tzw. dobrej rodziny i nie narzeka na brak pieniędzy
Dziewczęta poznajemy w przełomowym dla nich dniu - obie opuszczają pensję niejakiej panny Pinkerton i zaczynają nowe życie. Każda z nich będzie musiała wybrać swoją drogę, znaleźć własne miejsce w pełnym fałszu dziewiętnastowiecznym społeczeństwie, gdzie ludzi szanuje się za ich pozycję i majątek, a nie za zalety charakteru. Może dlatego większość ludzi raczej nie dba o posiadanie tych ostatnich, zaś w imię tych pierwszych jest w stanie zrobić bardzo wiele.

Thackeray to znakomity gawędziarz, dzięki czemu udaje mu się uniknąć nudzenia czytelnika, mimo że sama fabuła nie należy do szczególnie oryginalnych. Jego poczucie humoru, inteligentne, nierzadko złośliwe komentarze, zdecydowanie dodają uroku tej opowieści, czynią z niej tak wspaniałą satyrę. Gdyby za spisanie tej historii zabrał się ktoś mniej błyskotliwy, z pewnością nie osiągnęłaby takiego statusu, jakim się dziś cieszy, być może dawno zostałaby zapomniana.

Co jeszcze można powiedzieć o autorze? Bez wątpienia uwielbia dygresje - często zdarza mu się odejść od prowadzenia akcji, porzucić bohaterów, którym akurat towarzyszy i zacząć snuć rozważania na zupełnie inny, choć zwykle w jakiś sposób powiązany z opisywanymi chwilę przedtem wydarzeniami, temat.

Czy można stwierdzić, że "Vanity Fair" to powieść ponadczasowa? Cóż, bez wątpienia Thackeray mówi nam coś ważnego o ludzkiej naturze, przede wszystkim o jej ciemnej stronie, o tym, jak daleko człowiek może posunąć się, by zdobyć to, na czym mu zależy. Dzieło brytyjskiego pisarza wciąż jest czytane, a także oglądane - doczekało się kilku ekranizacji, w tym serialu telewizyjnego - więc można powiedzieć, że wytrzymało próbę czasu. I nic w tym dziwnego - to znakomita, wielowątkowa opowieść o kłamstwie, powierzchowności i wyrachowaniu, ale i o miłości, pełna intryg, oszustw i podstępów, lecz niepozbawiona zdań, nad którymi można szczerze się uśmiechnąć.

"Targowisko próżności" to wspaniała historia, która dotrzyma Wam towarzystwa w długie i ponure jesienne wieczory, których w najbliższych tygodniach na pewno nam nie zabraknie. To powieść nie tylko "bez bohatera", ale i bez wartkiej akcji czy wielkich niespodzianek, a jednak niezwykle wciągająca, ze świetnie oddanym klimatem dziewiętnastowiecznej Anglii i ciekawie skonstruowanymi postaciami. Polecam ją wszystkim miłośnikom i miłośniczkom wiktoriańskiej literatury. Na pewno spędzicie przy niej sporo przyjemnych chwil i zapamiętacie ją na długo.