Przed Adamem | Autor: Jack London

W ciągu swojego niezbyt długiego, bo trwającego zaledwie cztery dekady, życia amerykański twórca Jack London napisał i opublikował kilkadziesiąt utworów. Zazwyczaj zabierał swoich czytelników do nieprzyjaznych krain Północy, gdzie ludzie i zwierzęta musieli co dzień walczyć o przetrwanie, często mając za przeciwnika dziką przyrodę. W stworzonym dziesięć lat przed swoją śmiercią, a więc w 1906 r., opowiadaniu "Przed Adamem" London proponuje nam podróż zupełnie inną niż pozostałe - podróż w przestrzeni i w czasie, bardzo daleko wstecz, do okresu, o którym wciąż wiemy niewiele - do samych początków ludzkiego gatunku.

Główny bohater, który jest jednocześnie narratorem tej przedziwnej opowieści, ma wrażenie, że składa się z dwóch osób - ta druga z nich to człowiek pierwotny. W dzieciństwie zaczynają nawiedzać go koszmarne sny, które nie są podobne do snów innych ludzi. Nie stanowią bowiem zniekształconego odbicia tego, co śpiący widział i czego doświadczył na jawie, ale przenoszą go w rzeczywistość zupełnie mu dotąd nieznaną. Wydają się czymś na kształt bardzo odległych, a jednocześnie wyjątkowo wyraźnych, szczegółowych wspomnień. Budzą w bohaterze strach, który "jest strachem przedwiecznym, rządzącym ongiś wszechwładnie młodością świata".

W swoich snach narrator trafia do czasów, w których nie ma imion, bo nie istnieją jeszcze słowa. Ludzie z jego plemienia mają owłosione ciała, dobrze rozwinięty instynkt i mocno ograniczone zdolności umysłowe. Żyją niczym zwierzęta, dbając jedynie o zaspokojenie swoich podstawowych potrzeb, nie badając przeszłości i nie wybiegając w przyszłość Ich świat to noclegi na drzewach albo w jaskiniach, ciągłe ucieczki przed drapieżnikami i przedstawicielami innych plemion, jedzenie surowego mięsa, zawieranie związków, które niewiele mają wspólnego z romantyzmem. To świat, w którym każdy może liczyć tylko na siebie, gdzie silny zabija, a słaby umiera, gdzie nie istnieje żadne prawo i żadna moralność.

Wizja nakreślona przez autora "Zewu krwi" jest bardzo ponura, a co gorsza sprawia wrażenie całkiem wiarygodnej. Nie sposób też nie zauważyć, że dzisiejsze czasy pod pewnymi względami są podobne do tych, które opisuje London. My - to znaczy współcześni ludzie - nie porozumiewamy się za pomocą trudnych do określenia dźwięków, nie pijemy wody prosto ze strumienia, mamy kulturę, sztukę, określone zasady postępowania, ale wciąż dzieje się wśród nas wiele złego. Wojny, morderstwa, przemoc domowa - to coś, co doskonale znamy. Potrafimy to nazwać, ocenić, ukarać, ale nie jesteśmy w stanie pozbyć się tego z naszego świata. Jako ludzkość ciągle jeszcze nie zeszliśmy z drzewa. I może nigdy nie zejdziemy.

Zabrzmiało pesymistycznie? Cóż, muszę uczciwie przyznać, że wyciągnęłam z tej lektury same smutne wnioski, ale oczywiście absolutnie nie żałuję, że zdecydowałam się po nią sięgnąć. Podobnie jak w przypadku wielu innych książek Jacka Londona to historia stosunkowo krótka, ale głęboko zapadająca w pamięć i skłaniająca do przemyśleń. Nie mogę powiedzieć, że przyjemnie mi się ją czytało, ale "Przed Adamem" to jeden z tych utworów, które nie są, i chyba nigdy nie miały być, miłe w odbiorze, jednak po prostu trzeba je znać.

Zachęcam rzecz jasna, byście przekonali się sami, jaki wpływ wywrze na Was to opowiadanie i jakie refleksje wywoła. Jedno można orzec bez cienia wątpliwości - to literatura na naprawdę wysokim poziomie, więc warto zwrócić na nią uwagę.