Wspaniała Gilly | Autor: Katherine Paterson

WSPANIAŁA KSIĄŻKA O OKROPNEJ GILLY

Chociaż Kattherine Paterson to jedna z najlepszych i najciekawszych autorek literatury dziecięcej i młodzieżowej, jej prace nie są zbyt dobrze znane na naszym rynku. Jeśli liczyć „Wspaniałą Gilly”, dotychczas na polskim rynku ukazały się ledwie dwie powieści z liczącego blisko 40 tytułów dorobku. Drugą, najsłynniejszą (głównie za sprawą całkiem udanych filmowych adaptacji) jest znakomity „Most do Terabithii”. Ważne jednak, że możemy cieszyć się choć tymi tytułami, bo twórczość amerykańskiej pisarki, uhonorowana kilkudziesięcioma najróżniejszymi nagrodami, to nie tylko znakomita lektura dla młodych, ale także dzieła poruszające ważkie tematy, aktualne nawet dzisiaj, co doskonale widać po „Gilly”, choć od jej wydania mija właśnie czterdzieści lat.

Poznajcie jedenastoletnią Gilly. A właściwie Galadriel Hopkins, dziewczynkę nazwaną tak na cześć postaci z powieści J.R.R Tolkiena, choć nikt jej tego dotychczas nie powiedział, która wiedzie żywot sieroty. W ciągu niespełna trzech lat zmieniła już dwa domy i w chwili, w której zaczyna się akcja powieści, wieziona jest przez pannę Ellis, pracownicę sierocińca, do kolejnej rodziny, która chce ją przygarnąć. Zostawiona we wczesnym dzieciństwie przez matkę, którą wciąż idealizuje, marzy, że ta w końcu zabierze ją do siebie i ukarze wszystkich tych, przez jedenastolatkę uważanych za złych, ale na marzeniach wszystko się kończy. Dlatego też Gilly jest inteligentna, zbuntowana i zuchwała, a całą swoją energię poświęca na zniechęcanie do siebie kolejnych rodzin zastępczych.

Dokładnie to samo robi, kiedy trafia pod opiekę pani Trotter, zajmującej się już upośledzonym, siedmioletnim chłopcem przeraźliwie bojącym się Gilly. Nastolatka nie zamierza spędzić tu zbyt wiele czasu, klnie, w nowej szkole, w której nie potrafi się odnaleźć, angażuje się w bójki i snuje plany dokuczenia całemu otoczeniu – w końcu już zdarzało się jej wykańczać nerwowo opiekunów. Nie może znieść, że na posiłki przychodzi do Trotterów starszy, czarnoskóry, niewidomy mężczyzna. Tak samo, jak nie potrafi przejść do porządku dziennego nad tym, że uczy ją kolorowa nauczycielka, a klasa pełna jest czarnych dzieci. Swojego przybranego brata też nie lubi, ale przynajmniej dzięki jego lękowi ma narzędzie do kontroli nowej, tymczasowej „matki”. I nawet jeśli otoczenie ulega jej dość opornie, nie zamierza się poddawać. Czy jednak tak bliski kontakt z tym, co dla niej jest inne, pozwoli Gilly się zmienić i zaakceptować swój los?

NationalBookAward w kategorii Literatura Dziecięca, Christopher Award,JaneAddamsAwardi Newbery Honor oraz wiele stanowych nagród w kategorii książka dla dzieci. Tymi wyróżnieniami właśnie może pochwalić się „Wspaniała Gilly”, ale to tylko puste słowa. Wiele powieści może dostać jakąś nagrodę, bo akurat nie było lepszych do niej kandydatów, prawda? Ale w przypadku książki Paterson jest inaczej. To naprawdę wspaniała lektura, pełna, treściwa, poruszająca i niebanalna. Lektura zasługująca na uznanie, jakie zdobyła.

Co warto zauważyć, „Wspaniałą Gilly” wolna jest od tego, co stanowi zmorę zdecydowanej większości książek dla młodych czytelników, a mianowicie naiwności. Bohaterowie najczęściej są infantylni, wyidealizowani, przerysowani i nierealni. U Patersona tak nie jest. Gilly to dziewczynka wredna, przeklinająca, pełna złych cech i słabości. Rasistka, chyba śmiało możemy w stosunku do niej użyć tego słowa, nie mająca zbyt wiele współczucia dla niepełnosprawnych. Po prostu dziewczynka z krwi i kości – niestety wiele takich osób możemy spotkać w życiu.

Może i podobne podejście do postaci i tematyki wydaje się odważne, szczególnie, jak na lata, w których powieść powstała, ale tym bardziej należy docenić „Wspaniałą Gilly”. Zrobili tu już krytycy i czytelnicy na całym świecie, popularność książki pozwoliła przenieść ją na wielki ekran oraz na deski teatru jako musical, a teraz możecie to zrobić także Wy. I nie sugerujcie się okładką (którą ja osobiście bym zmienił) – dzieło Paterson to wspaniała, mądra, pouczająca, ale nie rażącą dydaktyzmem, za to urzekająca swoją prawdą lektura zarówno dla młodszych, jak i starszych czytelników.