Czas Żyć, Czas Zabijać | Autor: Miroslav Žamboch

W życiu pewne są tylko trzy rzeczy - śmierć, podatki i to, że nigdy nie będzie nam dość kolejnych odsłon twórczości Miroslava Žambocha! I o ile dwa pierwsze przypadki nie są zbyt przyjemne, o tyle każde nasze spotkanie z fantastycznymi powieściami czeskiego pisarza, jak najbardziej tak! Najświeższą sposobnością ku temu jest premiera książki pt. "Czas żyć, czas zabijać", która to miała miejsce dzięki niezawodnej Fabryce Słów:)

Powieść ta stanowi kolejne już nasze spotkanie z niezwykle intrygującym bohaterem - Baklym. Baklym, czyli potężnie zbudowanym, niemalże niezniszczalnym i siejącym śmierć i spustoszenie wojownikiem, najemnikiem, zabójcą i szpiegiem księcia Koniasza. I tak jak miało to miejsce w poprzedniej odsłonie cyklu o tym bohaterze, tak i tym razem śledzimy jego barwne losy poprzez lekturę kilku luźno powiązanych ze sobą opowiadań, obrazujących niecodzienne przygody Baklego. To z nim wędrujemy przez fascynujące krainy tej literackiej rzeczywistości, wypełnionej wojną, śmiercią, bezprawiem, niesprawiedliwością i magią, w bardzo zbliżonych do siebie proporcjach. Książkę tę wypełnia nieustająca przygoda, malownicze sceny walki, szpiegowsko-kryminalne gry oraz potężna dawka czarnego humoru, któremu nie sposób się oprzeć. Czyż można chcieć czegoś więcej...:)?

Książka ta oferuje nam sobą pięć świetnych opowiadań, zróżnicowanych tak pod względem swej rozpiętości, jak i fabularnego charakteru. Każda z tych mini opowieści jest inna, ukazująca głównego bohatera z odmiennej perspektywy, jak i również niosąca nam sobą cały szereg bardzo różnorodnych emocji.

"ALFONS" - ten intrygujący tytuł pierwszego z opowiadań, przedstawia burzliwe losy Baklego podczas jego pobytu w pewnym mrocznym i słynącym z przemocy mieście. Pobytu, w którym to na wskutek pewnych nieprzewidzianych okoliczności, nasz bohater zostaje opiekunem kilkunastu "cór Koryntu", dbając o ich bezpieczeństwo, w zamian za potrzebne mu pilnie monety. To bardzo ekscytującą, poparta rubasznym humorem, ale także i dość pesymistyczna historia, ukazująca w pełni bezmiar niesprawiedliwości tego świata, jak i też specyficzną i przy tym niezwykle gorzką naturę Baklego...

"W CIEMNOŚCI" - czyli druga z zawartych tu mini opowieści, oferują sobą kwintesencję literatury spod znaku awanturniczej akcji. Wypełnia ją walka, walka i raz jeszcze walka, toczona tak w zaciszu podejrzanej karczmy, na placu przed domem wpływowego przedsiębiorcy, jak i przede wszystkim pod ziemią... To niezwykle mroczna, spektakularna, obfitująca w krwiste sceny, ale też i wypełniona wielką porcją pochwały dla ludzkiego honoru opowieść, ukazująca tu naszego głównego  bohatera nie tylko jako maszynę do zabijania, ale też i człowieka z zasadami, które niezależnie od okoliczności, są święte...

"POGOŃ ZA CZERWONĄ GWIAZDĄ" - to najdłuższe, najbardziej złożone i skomplikowane w swej formie opowiadanie w tej książce, które wiedzie nas sobą na nieludzkie i niekończące się przestrzenie Pustyni Gutawskiej. To jej śmiertelną naturę poznaję i przemierza Bakly wraz z wynajętymi najemnikami i towarzyszącymi mu żołnierzami księcia Koniasza, w celu ukrycia pewnego niebezpiecznego przedmiotu... Wielu równoprawnych głównych bohaterów, liczne zmiany perspektyw narracyjnych, walka z mieczem w ręku i przy użyciu magii, poznawanie tajemnic oraz bezwzględności pustynnego piekła - to wszystko wypełnia tę opowieść, która trzyma nas w wielkim napięciu od swojego początku, aż do bardzo emocjonalnego finału... W mej ocenie bezapelacyjnie najlepszy tekst tej książki!

"DO SZPIKU KOŚCI" - drugie z najbardziej rozbudowanych tu opowiadań, którego akcja rozgrywa się w słynącym z produkcji i handlu opium mieście - Damarkandzie. Bakly, wraz z towarzyszącym mu tutaj fascynującym w swej skomplikowanej naturze Panem Łasiczką, wypełniają kolejną z misji zleconych przez księcia Koniasza, wikłając się m.in. w walkę narkotykowych karteli, jak i też tajemnicze śledztwo w sprawie brutalnych morderstw poszczególnych przedstawicieli tego przestępczego świata. To również niezwykle złożona, inteligentna, zaskakująca i niejednoznaczna opowieść, w której znajdziemy walkę, magię, wątek kryminalny, jak i też fascynujące w swej formie uzależnienie... To również spotkanie Baklego z równym sobie przeciwnikiem, którego finał pozostaje wielką niewiadomą...

"ZABÓJCA CZARODZIEJÓW - wieńczące tę książkę i zarazem najkrótsze opowiadanie, przenosi nas do świata bezlitosnej wojny, której to jedna z kart - ta z udziałem Baklego, rozgrywa się kluczowym ze strategicznego punktu widzenia górskim szczycie. Szczycie, na którym zakróluje śmierć, walka i przemoc w niespotykanej skali. Lekturę tej opowieści wypełnia zaś akcja, adrenalina i silne emocje, wśród których to współczucie dla naszego głównego bohatera, okaże się najważniejszą...

Książka ta, to świetnie skonstruowana, mistrzowsko poprowadzona i niezwykle ekscytująca opowieść fantasy, która odkrywa przed nami dziwy i tajemnice tego dawnego świata, jak i też osobowość głównego bohatera - Baklego. Oto bowiem podobnie jak i nie znamy rozwinięć fabuły poszczególnych z tych mini opowieści, tak wciąż wielką zagadką i niewiadomą jest dla nas postać tego silnego, nieznającego strachu i zabijającego z tak wielką lekkością najemnika o łysej głowie. To morderca, wojownik, oddany żołnierz i szpieg z jednej strony, z drugiej zaś ojciec, przyjaciel i potrafiący okazać litość człowiek. Czasami potrafi nas rozśmieszyć, innym razem przerazić, raz na jakiś czas porządnie zirytować, przez co chyba też tak bardzo go lubimy. To świetny, kto wie czy nie najlepszy bohater w całej twórczości Miroslava Žambocha!

"Czas żyć, czas zabijać" to książka, która oferuje sobą dokładnie wszystko to, co świetna pozycja fantasy mieć powinna. Wyrazisty i nieodgadniony bohater, inteligenta i barwna fabuła, zapierająca dech w piersiach wizja średniowiecznej rzeczywistości z domieszką magii w tle, a do tego potężna porcja wielkich emocji, czarnego humoru i pikanterii językowej. To wielka frajda, radość i przyjemność, której nie powinien odmówić sobie żaden miłośnik twórczości tego czeskiego pisarza, jak i całości literatury fantasy! A co do samej okładki książki, to po prostu słów dla wyrażenia zachwytu brak!

Przy okazji pisania recenzji zbioru opowiadań Idiota skończony polskich pisarzy wspomniałam o mojej osobistej opinii na temat wydawnictwa, które je wydało. Stwierdziłam wtedy, że Fabryka Słów nigdy mnie nie zawiodła i wszystkie utwory wychodzące spod jej skrzydeł przypadają mi do gustu i są, moim subiektywnym zdaniem, najzwyczajniej w świecie dobre, jeśli nie nawet znakomite. Dlatego też ochoczo przystąpiłam do lektury książki Zambocha, choć nigdy wcześniej nie miałam z tym pisarzem żadnej styczności. Pierwsze dwa opowiadania, historie, bardzo szybko mnie pochłonęły i czułam, że uda mi się wejść w brutalną i mroczną rzeczywistość stworzoną przez czeskiego autora gładko i bez żadnych większych oporów. Jednak później moje zainteresowanie głównym bohaterem i jego życiowymi perypetiami zaczęło drastycznie maleć, a merytoryka przemocy, krwawych opisów bójek, walk i potyczek nie wzbudzała już później żadnych konkretnych odczuć i emocji. Miałam wrażenie, że cały czas czytam o tym samym, tylko w kontekście innych bohaterów i odmiennych okoliczności.

Nie chciałabym być całkiem subiektywna w mojej opinii, bo mam świadomość, że rodzaj fantastyki, jaką bawi się Zamboch, w zamierzeniu ma być typowo „męska”, „twarda” i „brutalna”, tak samo jak główny bohater, zabójca Bakly. Pisarz zdecydowanie wpisuje się w podgatunek mrocznego fantasy, robi to znakomicie, pokazując tę gorszą stronę natury ludzkiej, którą rządzi pieniądz, alkohol i seks, jednak mnie osobiście takie ujęcie rzeczywistości nie zachwyca.

Największym paradoksem, jaki udało mi się wychwycić w tej powieści, jest zewnętrzny opis Bakly’ego, a jego wewnętrzne rozważania i refleksje. We fragmentach, w których mamy do czynienia z narracją tzw. „wszechwiedzącą” dowiadujemy się, że mężczyzna jest człowiekiem prostym, brutalnym, działającym po wpływem prostych, mało ambitnych pobudek, a jego inteligencja ogranicza się do bezwzględnego działania w ramach powadzonej przez siebie profesji zawodowej. Natomiast, gdy obserwujemy rzeczywistość oczami tego samego bohatera, można odnieść wrażenie, że jest to całkiem inny człowiek, pełny skrajnych uczuć, toczący w sobie psychologiczną walkę, gruboskórny, jednak umiejący pokusić się o odrobinę życzliwości i dobroci. Na zewnątrz jego portret psychologiczny jest bardzo przyćmiony, stłamszony poszczególnymi wydarzeniami, dlatego też czytelnik może czuć się oszukany i myśleć, że czyta o dwóch całkiem różnych postaciach… a przecież jest to jeden i ten sam człowiek. Nie wiem, czy był to zabieg świadomy, wprowadzony przez czeskiego pisarza, po to, aby skonstruować wrażenie, że Bakly ma dwoistą naturę, albo też tę bardziej ludzką i dobrotliwą skrywa głęboko pod warstwą twardych, stalowych mięśni, żeby oszukać ludzi, z którymi dobija interesów. Chciałabym tak myśleć, jednak strasznie żal, że pisarz nie pokusił się o uzewnętrznienie całościowego charakteru najemnika. W tej sferze czuję chyba największy niedosyt, którego nie ratuje niestety żadna inna warstwa treściowa.

Mimo mojego rozczarowania, muszę jednoznacznie stwierdzić, że zbiór Zambocha to prawdziwa uczta dla męskiego grona czytelników. Ja, jako kobieta, może nie jestem w stanie wpisać się w tę mroczną merytorykę i dlatego pada to cieniem na całą fabułę. Myślę jednak, że perypetie Bakly’ego znajdą swoich wiernych obserwatorów i jestem w stanie uwierzyć w to, że ta książka może się podobać. Najlepiej samemu spróbować i przekonać się na własnej skórze, czy warto.