Opowiem Ci Kawał | Autor: Alosza Awdiejew

Alosza Awdiejew – czy komuś trzeba go przedstawiać? Chciałabym, aby nie było takiej potrzeby, obawiam się jednak, że młodsze pokolenia… Eh, co tu dużo mówić. Alosza (Aleksy) Awdiejew, to posiadający rosyjskie pochodzenie polski aktor, piosenkarz oraz językoznawca, od ponad czterdziestu lat związany z „”Piwnicą pod Baranami. Znany jako kabareciarz, ale i niemniej ceniony jako językoznawca. Człowiek, który od dziesięcioleci bawi całe pokolenia Polaków, najważniejsze jest jednak to, w jaki sposób to robi.

„Opowiem ci kawał. Życie ludzkie od zabawnej strony”, to przede wszystkim zbiór żartów. Zaprezentowane zostały czytelnikowi w działach, począwszy od narodzin człowieka, przez dzieciństwo, czasy szkoły, studiów i pracy, skończywszy na dowcipach poświęconych konkretnym działom (np. „medycyna”, „wariaci” czy „humor żydowski”). Niektóre żarty powielają stereotypy, jak chociażby dowcipy o Szkotach, Rosjanach czy chociażby krakusach, część z nich można by nawet nazwać odważniejszymi, mam jednak wrażenie, że nikt nie powinien z ich powodu poczuć się uważony. Żarty Awdiejewa pozbawione są jadu, nie są kąśliwe, rzadko też odnoszą się do tematów drażliwych, co ni oznacza równocześnie, że nie mają wyraźnego nastawienia światopoglądowego, a może nawet politycznego. Gdybym jednak miała wskazać na to, co jest prawdziwą siłą zaprezentowanych przez Awdiejewa żartów, to zwróciłabym uwagę przede wszystkim na dwie rzeczy – ich prostotę i uniwersalność.

Wisienką na torcie (szczerze mówiąc, mogłabym ograniczyć się wyłącznie od tej wisienki, bo jej smak jest wręcz fenomenalny), jest część zatytułowana „Puenta”. Być może to wina moich języko- i literaturoznawczych zapędów, albowiem jest to część poświęcona zagadnieniu puenty w dowcipie. Alosza Awdiejew dokonuje krótkiej, ale całkowicie czytelnej analizy sensu dowcipu. Cztery strony i jeden kawał wystarczą mu, aby wyjaśnić czytelnikowi to, co być może było przez niego podświadomie rozumiane, a czego nie umiał obrać w słowa. Awdiejew nie stroni od pojęć naukowych, czyni to jednak w taki sposób, że nawet kompletny laik pojmie siłę i sens dowcipu jako formy przekazu wymagającej od odbiorcy samodzielnej, ale jasno ukierunkowanej interpretacji. Czy jednak do tego, aby dowcip był śmieszny, wystarczy puenta z jasno zarysowanym kierunkiem interpretacji? Na czym polega „śmiechogenność” żartów? To wszystko zwięźle wyjaśnia Awdiejew, zainteresowanych kieruje natomiast do swoich innych publikacji – rzecz jasna poświęconych zagadnieniom humoru i dowcipu.

Być może narażę się niektórym fanom Aloszy Awdiejewa, jednak przyznam, że chociaż lektura książki „Opowiem ci kawał” była niewątpliwie przyjemnością, to nie większą niż dostępne jeszcze kilka lat temu w kioskach zbiory dowcipów (pomijając tylko tej fragment poświęcony puencie). Pamiętacie, gdzie najczęściej czytało się tego rodzaju zbiory? No właśnie…, również i „Opowiem ci kawał” nadaje się przede wszystkim do czytania w samotności, w niezobowiązujących warunkach. Mówię o tym dlatego, że moim zdaniem większość z zaprezentowanych przez Awdiejewa kawałów nie będzie brzmiała tak samo zabawnie przeczytana na głos. Te króciutkie historyjki, często przybierające postać anegdotek, pozostają śmieszne, póki czyta się je po cichu, wypowiedziane tracą na wartości, nie mają takiego polotu, jak typowe dowcipy. Nie jest to wada, może raczej wynik pewnej hermetyczności, jaka tworzy się w sytuacji czytania pomiędzy książką a jej odbiorcą.

Pomimo niedosytu oceniam „Opowiem ci kawał” Awdiejewa pozytywnie. Jest to zbiór kawałów o tle wartościowy, że brak w nim dzisiaj często spotykanej wulgarności, ciepły i przyjazny, pozbawiony złośliwości i nienawiści, napastliwości, którą tak łatwo pomylić z dowcipem. Alosza Awdiejew, niezmiennie, bawi, poucza, pomaga w zrozumieniu prostych życiowych prawd.