Wielki Leksykon Tajnych Służb Świata | Autor: Jan Larecki

Przeciętny Kowalski ma raczej blade pojęcie na temat tajnych służb działających w krajach świata, na rzecz rządu danego państwa wykonujących niebezpieczne, aczkolwiek konieczne i słuszne dla dobra ojczyzny zadania. Ja sam również do tej pory miałem raczej minimalistyczną wiedzę w tej tematyce, gdyż – prawdę mówiąc – nie licząc kilku książek beletrystycznych i filmów akcji, nie miałem styczności z tematyką tajnych służb. Wielki leksykon tajnych służb świata autorstwa Jana Henryka Lareckiego szybko zmienia tę postać rzeczy.

Leksykon jest bardzo grubą, obejmującą ponad tysiąc stron encyklopedią. Na jego zawartość składa się kilka krótkich rozdziałów wprowadzających czytelnika w tematykę, a także traktujących o dwóch wydaniach leksykonu. Czytelnik otrzymuje również rozdziały objaśniające budowę artykułu hasłowego czy informację na temat stosowanych w tekście skrótów i tego, jak najpraktyczniej posługiwać się leksykonem. Cała reszta tej opasłej księgi to zawartość stricte encyklopedyczna, ułożona według klucza alfabetycznego, mającego na celu ułatwienie wyszukiwania pożądanego terminu czy nazewnictwa. Korzystanie z leksykonu nie sprawi więc nikomu żadnego kłopotu, jego budowa i skład tekstu zostały przemyślane i w chciwe tego rodzaju niecodziennej wiedzy ręce czytelnika trafił produkt bardzo przejrzyście skomponowany.

Co do zawartości Wielkiego leksykonu tajnych służb świata to składa się na nią znacznie więcej pojęć, terminów i nazw niż można by przypuszczać nawet patrząc na bardzo gruby grzbiet książki. Mała czcionka, jaką zastosowano w tekście, pozwoliła autorowi zmieścić w tym tomie bardzo, naprawdę bardzo wiele wiedzy, a podzielenie tekstu na dwie kolumny dodaje mu czytelności. Praca, jaką wykonano nad powstaniem tego leksykonu, zasługuje na uznanie, gdyż szczerze mówiąc nie wiem, czy można by ją wykonać lepiej.

Zawartość tej encyklopedii pozbawiona jest jakichkolwiek zdjęć, jedynie na wewnętrznych stronach okładki zamieszczono kolorowe emblematy przeróżnych służb świata. Natomiast co do tekstu, to znajdziemy w nim wszystko, co tylko dotyczy tajnej działalności bardzo wielu organizacji działających dla rządów swoich krajów niejawnie. Kompendium wiedzy Jana Henryka Lareckiego zawiera informacje o ponad tysiąc stu tajnych służbach, tych byłych, zlikwidowanych czy przeszłych w stan spoczynku, jak i takich, które nadal, po dziś dzień, działają aktywnie. W leksykonie zostały opisane najważniejsze agencje, a także służby wywiadu i kontrwywiadu, w ilości sześciu tysięcy haseł, która to liczba tworzy bardzo bogatą terminologię. Ponadto autor przedstawia sposoby genezy i rozwoju struktur tajnych służb narodowych, jak również ich rys historyczny. Wszystko to tworzy bardzo spójną całość, dającą czytelnikowi niezwykle dokładny i szczegółowy wgląd w poruszaną na kartach leksykonu tematykę. I co ważne, wszystkie te rozrzucone po całym świecie zagadnienia, pojęcia i nazwy zostały w Wielkim leksykonie tajnych służb świata pieczołowicie uporządkowane i posegregowane.

Jak podaje wydawca, ta unikatowa, jedyna w swoim rodzaju publikacja jest przeznaczona dla szerokiego grona odbiorców, począwszy od osób zajmujących się bezpieczeństwem narodowym, historyków i badaczy dziejów wojskowości, stosunków społecznych i politycznych, a skończywszy na miłośnikach literatury sensacyjnej i filmów szpiegowskich. Jak więc widać, każdy z nas, nawet ktoś nie mający żadnego związku z bezpieczeństwem narodowym i tajnymi czy też nietajnymi służbami, znajdzie w Wielkim leksykonie tajnych służb świata coś ciekawego. Sporo w treści tej encyklopedii dotyka także historii Polski, co ważne szczególnie dla czytelnika chcącego mieć dobry wgląd w tę szczególną dziedzinę historii. Na koniec jeszcze dodam, że Wielki leksykon tajnych służb świata jest jedyną tak obszerną i złożoną publikacją opisującą wyżej wymienioną tematykę. Żadne inna publikacja nie skupiała w sobie tak wielu i tak różnorodnych informacji na temat tajnych służb, więc kompendium Jana Henryka Lareckiego rzeczywiście jest publikacją jedyną w swoim rodzaju, zdecydowanie wartą swojej niemałej ceny. Polecam.

„W grach szpiegów trzeba kłamać tak często, że w końcu samemu zaczyna trącić się rachubę, co jest prawdą a co kłamstwem, i nie ufa się nawet najwyższym przyjaciołom".

Nic tak nie rozpala czytelniczej wyobraźni jak tajne, zakulisowe, pełne sekretów i pilnie strzeżonych tajemnic, działania służb specjalnych, utrwalone w niezliczonej ilości opowiadań, sensacyjno-szpiegowskich powieści, dziesiątkach filmów i seriali o mniej lub bardziej fantastycznych fabułach i akcjach. Nie sposób nie wspomnieć o nieśmiertelnym agencie 007 Jej Królewskiej Mości czy Jasonie Bournie , znanym nam wszystkim z twórczości (również zekranizowanej) Roberta Ludluma.

Najczęściej nie mają one zbyt wiele wspólnego (być może poza kilkoma, chlubnymi, wyjątkami oraz typową już i jasno ukierunkowaną literaturą przedmiotu) z prawdziwym obliczem, zakresem kompetencji czy działalnością tych służb, których pole oddziaływania jest w większości znacznie szersze niż to, które sobie wszyscy wyobrażamy.

Lukę tą ma szansie wypełnić i moim znaniem wypełnia znakomicie książka Jana Henryka Lareckiego zatytułowana „Wielki Leksykon służb specjalnych", która ukazuje nam realny i wielopłaszczyznowy obraz tych szczególnych organizacji, istniejących i funkcjonujących na całym świecie w różnych historycznych okresach i przedziałach czasowych.

Prezentowana tu lektura jest bez wątpienia pozycją unikatową na naszym księgarskim rynku. Na niemal 1000 stronach autor (sam, co tym bardziej cenne, były oficer polskiego wywiadu i kontrwywiadu) zawarł informację dotyczące służb specjalnych (zarówno tych dawnych i dziś już nieistniejących, po obecne i nadal funkcjonujące) cywilnych, wojskowych, wywiadowczych, kontrwywiadowczych, służb specjalnych, policji politycznych itd. wliczając w to typową, fachową terminologię, operacyjny żargon i wiele innych ważnych, z tego punktu widzenia, określeń, terminów, haseł i zjawisk.

Oczywiście, jak możemy się domyślać znajdziemy na jej kartach historie tak słynnych organizacji jak amerykańska CIA, angielskie M16 i M15, izraelski Mossad, czy rosyjskie KGB czy GRU. Tej ostatniej opcji poświęca autor zdecydowanie więcej miejsca dotykając tego zjawiska zarówno w czasów Cesarstwa Rosyjskiego (siejąca grozę „opricznina"), Imperium Rosyjskiego ( Ochrana) po już typowo bolszewickie odpowiedniki, jak znana nam wszystkim Czeka (Wszechrosyjska Komisja Nadzwyczajna do Walki z Kontrrewolucją i Sabotażem) stworzona przez Feliksa Dzierżyńskiego czy jej kontynuacje, GPU i OGPU.

Oczywiście, miejsce szczególne i dla nas najbardziej fascynujące zajmują w publikacji opisy, dotyczące polskich służb, od czasów najdawniejszych po obecne, ze szczególnym uwzględnieniem przedwojennego II Oddziału Sztabu Generalnego tzw. Dwójki, oraz komunistycznych agend, doby PRLu.

Bardzo wiele ciekawych informacji (przynajmniej dla mnie) dowiemy się o organizacjach o których wiemy znacznie mniej, bądź nieznamy ich w ogóle. Odnosi się to np. do czasów „zimnej wojny" i tzw. bloku państw socjalistycznych (niemiecka Stasi, rumuńska Securitate, bułgarska KDS, albańska Sigurimi, czechosłowacka StB czy węgierska ÁVH, ) oraz ich odpowiedników w krajach zachodnich. Równie analogicznych, dotyczących Bliskiego Wschodu czy Ameryki Południowej.

„Wielki Leksykon służb specjalnych" Jana Henryka Lareckiego to bardzo pożądana pozycja dla wszystkich osób zainteresowanych tą tematyką, posiadających już jednak jakąś wiedze ( mniej lub bardziej sprecyzowaną) dotyczącą tej problematyki. Z całą pewnością znajdą tam wiele unikalnych i mało znanych, szerzej informacji.