Jadwiga Z Andegawenów Jagiełłowa Album Rodzinny | Autor: Janina Lesiak

Jadwigi Andegaweńskiej chyba nie muszę nikomu specjalnie przedstawiać. Każdy z lekcji historii powinien kojarzyć kobietę-króla (nie królową, w Polsce takiej fuchy nie było za jej czasów, żadna córka króla nie została bowiem koronowana). W dzieciństwie symbolicznie zaślubiono ją z Wilhelmem, który próbował ją odbić, gdy przybyła do Polski i okazało się, że ma mieć innego męża, ale mu się to nie udało. Była żoną Władysława Jagiełły, dzięki niej odnowiono Uniwersytet Jagielloński. Zmarła młodo, niedługo po urodzeniu córki, Elżbiety Bonifacji. Jan Paweł II uznał ją za błogosławioną i świętą Kościoła Katolickiego. Jesteście ciekawi tego, jak Jadwigę odbierali jej bliscy?

W najnowszej publikacji autorstwa Janiny Leśniak opisuje Jadwigę z perspektywy jej siostry Marii, poślubionego w dzieciństwie Wilhelma, Władysława Jagiełły i postulatora procesu kanonizacyjnego Stanisława ze Skarbimierza. Każde z nich opowiada o Jadwidze i pokazuje nieco inne jej oblicze. To pierwsza publikacja tej autorki, w której ktoś inny niż główna bohaterka, mówi na jej temat.

Najbardziej urzekła mnie część, w której o Jadwidze pisał Władysław Jagiełło. Możemy przekonać się, jak wyglądało małżeństwo Andegawenki ze sporo starszym od siebie mężczyzną, który był nieobeznany ze sztuką i dogadanie się z żoną nie należało w jego wykonaniu do najłatwiejszych zadań. Nie mieli ze sobą zbyt wiele wspólnego. Ich małżeństwo było czysto polityczne, lecz mimo to w słowach Jagiełły czułam, że Jadwiga nie była mu obca. Czy ją kochał? Kiepska jestem w ocenianiu uczuć, ale uważam, że ją podziwiał.

Autorka poprzez opowieści poszczególnych osób pokazuje nam przemianę głównej bohaterki swojej publikacji. Kiedyś była radosnym dzieckiem, dziewczynką lubiącą dobrą zabawę i stroje. Po wyjściu za mąż stała się poważną kobietą, umartwiającą swoje ciało i noszącą coś na kształt habitu. Pogrążyła się w modlitwie i samotności. Dlaczego to robiła? Czy była nieszczęśliwa w małżeństwie i rozpaczała za utraconym za młodu Wilhelmem? Czy chciała być bliżej Boga? Nie dostajemy jednoznacznej odpowiedzi na te pytania.

Od razu ostrzegam, że jeśli liczycie na to, że będzie to powieść historyczna najeżona datami, która uzupełni wasze braki w wiedzy na temat Jadwigi, muszę was rozczarować. To bardziej luźne rozważania na temat tego, kim była pierwsza żona Jagiełły. Autorka próbuje zrozumieć jej postępowanie. W swojej książce pokazuje jednak patologie tamtych czasów. Nikogo nie dziwiło, że za mąż wydaje się małe dzieci, a mężowie mogliby być czasem nawet i dziadkami swoich żon. Symboliczne pokładziny dziś spotkałyby się z publiczną dezaprobatą. Ale kiedyś były inne czasy. To prowadziło do robienia z królewskich córek marionetek, które nie miały nic do powiedzenia w swojej sprawie i musiały wychodzić za tego człowieka, jaki był potrzebny ojcu. Miłość nie miała żadnego znaczenia.

Mam w głowie nieco inny obraz Jadwigi niż ten, który pokazała mi autorka. Nie uważam jednak, że ta książka była zła. Czytało się ją szybko, jest napisana lekkim językiem. Idealna propozycja na leniwe popołudnie. Podkreślę jednak to, że nie można do niej podchodzić śmiertelnie poważnie i brać za pewniki tego, co napisała Janina Leśniak. Ona próbuje znaleźć odpowiedź na postawione przez siebie pytania na temat Jadwigi. Podejrzewam, że każdy czytelnik w inny sposób zinterpretuje je słowa. Jeśli jednak znacie autorkę, możecie skusić się na lekturę, nie będziecie żałowali wyboru.

Królowa Jadwiga, żona Władysława Jagiełły była kobietą wyjątkową. Jej niezbyt długie i niezbyt szczęśliwe życie pełne było sukcesów społecznych i politycznych, dzięki którym zapisała się w pamięci jako osoba bardzo pozytywna. Nic więc dziwnego, że nawet dziś, znajdują się chętni do spisywania jej biografii. Janina Lesiak w książce „Jadwiga z Andegawenów Jagiełlowa. Album rodzinny” spróbowała w zbeletryzowany sposób przybliżyć współczesnemu czytelnikowi postać Jadwigi.

Książka dzieli się na cztery rozdziały. Każdy z nich stanowią wspomnienia osób bliskich Jadwidze, bądź takich, którzy byli wokół niej. Autorka oddaje głos pięciu osobom: matce i siostrze Jadwigi, Wilhelmowi Habsburgowi, Władysławowi Jagielle oraz kronikarzowi Stanisława ze Skalbmierza – powiernika królowej. Każdy z rozdziałów napisany jest nieco innym stylem oddającym osobę lub osoby snujące wspomnienia. Z tego powodu książka jest dość niejednorodna i niestety odbija się to na lekturze.

Jako pierwsza zabiera głos Maria Węgierska, jej wspomnienia o Jadwidze przeplatają się ze wspomnieniami ich matce Elżbiecie Bośniaczce. W pierwszej chwili, to właśnie matka przyćmiewa tytułową bohaterkę. Wspomnienia Marii są ważne, gdyż wprowadzają czytelnika w okoliczności, w jakich znalazła się Jadwiga, które doprowadziły ją na polski tron u boku Władysława Jagiełły. W tej części dowiemy się wszystkiego na temat ambitnych planów jej matki oraz biernego i równie nieszczęśliwego żywota jej siostry.

Kolejno snuje swoje wspomnienia Wilhelm Habsburg, we wczesnym dzieciństwie zaręczony z Jadwigą. Z jego bardzo osobistej narracji poznajemy przyszłą królową Polski jako wchodzącą w dorosłość nastolatkę. Jej królewskie panowanie opisuje Władysław Jagiełło. Jest w swych wspomnieniach równie subiektywny co Wilhelm i przedstawia nam Jadwigę taką, jaka mu się wydaje. Najbardziej obiektywnym głosem są wspomnienia skryby, który jako jedyny podjął się próby zaprezentowania położenia królowej i jej charakteru. Jest to też jedyny rozdział, w którym o samym narratorze dowiadujemy się najmniej.

Pierwsze trzy rozdziały służą nie tyle przedstawieniu królowej Jadwigi, co zaprezentowaniu charakterów osób jej bliskich, które miały realny wpływ na los, jaki ją spotkał. Maria Węgierska, Wilhelm Habsburg i Jagiełło snując swoje wspomnienia o Jadwidze znacznie bardziej przedstawiają siebie niż ją. Dość dobrze poznajemy też charakter jej matki, gdyż we wspomnieniach Marii obie kobiety zostały przedstawione w formie porównania i skontrastowania cech charakteru.

Przedstawienie Jadwigi przez pryzmat wspomnień i myśli osób jej bliskich jest dość ciekawym zabiegiem, niestety nie pozbawionym wad. Otrzymujemy bowiem luźne ciągi myślowe, w których wydarzenia tylko z grubsza są ułożone chronologicznie. W takiej narracji bardzo często pojawiają się dygresje, w których narrator znacznie odbiega od pierwotnej myśli wzbudzając w czytelniku poczucie zagubienia. Jest to najlepiej widoczne w pierwszym rozdziale, gdzie osoba Jadwigi przeplata się z Marią i Elżbietą Bośniaczką, a wspomniane są również inne postacie, w tym babka Jadwigi – Elżbieta Łokietkówna.

Godnym uznania jest natomiast wyraźne rozróżnienie stylu w jakich przedstawiane są wspomnienia. Dość chaotyczne w przypadku Marii i znacznie bardziej uporządkowane Władysława Jagiełły. Z kolei skryba podjął się napisania kroniki i w jego wspomnieniach również można odnaleźć typowo kronikarskie zabiegi literackie. Książka jest z tego powodu niejednorodna, co odbija się na płynności czytania.

„Jadwiga z Andegawenów Jagiełłowa. Album rodzinny” to ciekawa pozycja pozwalająca bliżej poznać sytuację polityczną i relacje w jakich znalazła się ta niebanalna kobieta. Ponieważ jej samej nie oddano głosu, poznajemy ją jedynie przez pryzmat osób, które ją znały, a biorąc pod uwagę, że nikt nie znał jej bardzo blisko, jest to obraz dość powierzchowny. Możemy jedynie domyślać się co działo się w duszy Jadwigi. W książce zabrakło mi nieco rozprawienia się z tym, jak widzieli ją inni, a tym jaka była. Mimo tego jest to pozycja godna uwagi, choć niekoniecznie obowiązkowa.