Proboszcz Z Tours | Autor: Honore Balzac

Współczesna literatura niesie ze sobą wiele wartościowych utworów, dopracowanych pod względem języka, jak i treści. Należy jednak pamiętać, że dzisiejszym lekturom drogę ugruntowała klasyka literatury. Tym mianem określa się wszelkie dzieła, pochodzące z różnych okresów historycznych i uznane za wartościowe.

Jednym z takich utworów jest „Proboszcz z Tours”, którego autorem jest Honore de Balzac. To klasyka literatury francuskiej, wchodząca w skład „Scen z życia prowincji”, te zaś są częścią cyklu, noszącego tytuł „Komedia Ludzka”. Cykl stanowi realistyczny obraz społeczeństwa francuskiego, a kluczem do całości jest jeden z najbardziej znanych dzieł Francuza- „Ojciec Goriot”.

Akcja „Proboszcza z Tours” rozgrywa się w środowisku klerykalnym. Głównym bohaterem jest ksiądz, Franciszek Birroteau, służący w Katedrze Świętego Gracjana w Tours i oczekujący awansu- nominacji na kanonika katedralnego. Niedawno stracił on przyjaciela, również kleryka, księdza Chapelouda, po którym przejął lokum- część mieszkania, wynajmowanego od starej panny, nazwiskiem Gamard. Dobrze usytuowane, wygodnie urządzone, wyposażone w pokaźną biblioteczkę, ale i drogocenne dzieła sztuki, mogło być przedmiotem pożądania wielu ludzi, w tym również księży, którzy nie powinni przejawiać cech żądz materialnych czy próżności. Niestety, w miarę poznawania tej historii, dowiadujemy się, iż cała intryga i ukryty spór rozchodzi się właśnie o to lokum. Panna Gamard miała dwóch pensjonariuszy. Księdza Birroteau, zajmującego piętro oraz księdza Trouberta, mieszkającego na parterze. Ten drugi zazdrościł pierwszemu wszystkiego: mieszkania, wpływowych przyjaciół, bywania w towarzystwie. A że dobrze dogadywał się z właścicielką, nie ukrywał chęci przejęcia lokum, które zajmował Birroteau. Troubert zawarł więc pakt z panną Gamard i wspólnie zorganizowali szeroką intrygę przeciw nic niepodejrzewającemu Birotteau. Prostolinijny, dobroduszny, może niezbyt inteligenty nie zdawał sobie sprawy z tego, co szykują mu, na pozór najbliżsi, bo przecież współlokatorzy. A „kolega po fachu” i stara panna chcieli pozbawić księdza prawa do mieszkania, majątku oraz awansu kościelnego, tym samym uprzykrzając mu życie na wielu jego płaszczyznach.

Balzac umiejscowił tę opowieść z dala od zgiełku miasta, w rejonach prowincjonalnych, aby ukazać charakter takich miejsc. Wówczas wytworzył się bowiem mit sielankowej prowincji, autor zaś chciał ukazać jej prawdziwe oblicze- także pełne obłudy, hipokryzji, „kopania dołków” pod sąsiadem. Wiejskie życie miało stanowić zupełnie odmienny stan niż to w Paryżu- głośne, wielkomiejskie, pełne niemoralnej mentalności. Tymczasem Balzac zaprzeczył temu mitowi, odsłaniając prawdę o prowincji.

Drugim ważnym punktem jest tu ukazanie prawdziwej twarzy duchowieństwa. Autor zestawił ze sobą dwóch księży, dwa różne charaktery- poczciwego, ale niezbyt rozgarniętego Birotteau oraz intryganta i materialisty- Trouberta, z naciskiem na tego drugiego. A pamiętać należy, jak istotny był wówczas prymat Kościoła. Czy słusznie, kiedy jego przedstawiciele knują, pożądają, złorzeczą?

Balzac to doskonały obserwator ludzkich przywar, słabości, poczynań. Ukazał najgorsze strony człowieka, takie jak chciwość czy hipokryzja. Wskazał także na fakt, że prowincja to nie zawsze sielskość i przyjazne traktowanie bliźniego, a Kościół to nie tylko dobroć, empatia i dzielenie wszystkiego po równo.

„Proboszcz z Tours”- który nie jest przecież długim utworem- unaocznia również fakt, iż można być oszczędnym w słowach, a jednocześnie przekazać tak wiele prawdy o ludzkiej naturze. W dobie nadmiaru treści i komunikatów, często będących jedynie pustosłowiem, tym bardziej docenia się klasykę literatury.