Wojna Niemców: Naród Pod Bronią 1939-1945 | Autor: Nicholas Stargardt

Niedawno obchodziliśmy 78. rocznicę wybuchu II wojny światowej. Do tej pory ten konflikt zbrojny wzbudza wiele emocji. Wciąż powstają na jego temat kolejne opracowania. Mogłoby się wydawać, że na temat II wojny światowej zostało powiedziane już wszystko. Jak się okazuje, wcale tak nie jest. Stara się to udowodnić oksfordzki historyk Nicholas Stargardt, jeden z czołowych badaczy Trzeciej Rzeszy.

Po raz pierwszy spotkałam się z opracowaniem, które pokazało mi tę drugą stronę barykady. Do tej pory większość badaczy skupiała się na tym, by pokazać mi co przyczyniło się do wybuchu konfliktu zbrojnego. Nie mogłam przekonać się, co na ten temat myśleli zwykli Niemcy. Obywatele, których nikt nie pytał o zdanie odnośnie II wojny światowej. Tę lukę stara się uzupełnić autor. Robi to w bardzo wyczerpujący sposób. Wystarczy spojrzeć chociażby na znajdującą się na końcu publikacji bibliografię, żeby się o tym przekonać. Sporo tu też przypisów.

Sięgając po tę książkę, obawiałam się nieco tego, że przytłoczy mnie ogrom informacji, którymi zasypie mnie autor i nie będę w stanie przebrnąć przez tę publikację. Na szczęście tak się nie stało. Co prawda nie przeczytałam jej w parę godzin, fizycznie nie byłabym w stanie tego zrobić, ale Nicholas Stargardt opowiada o wojnie z perspektywy Niemców w interesujący sposób. Narracja była prowadzona jak w dobrej powieści historycznej. Nie można w trakcie lektury narzekać na nudę.

Autor stara się ani nie przypisywać Niemcom winy, ani też nie chce ich oczyścić z zarzutów. Pokazuje za to, co było ich motorem do rozpoczęcia działań wojennych. Niemcy woleli zaatakować jako pierwsi. Bali się tego, że zostaną pokonani. To strach popchnął ich do takich, a nie innych rozwiązań. Nie chciano popełnić błędów z przeszłości. Niemieckie społeczeństwo było zmanipulowane. Reżim starał się zrobić wszystko, by osiągnąć zamierzony cel. Karmiono więc ludzi zniekształconym obrazem wroga. Nie można przecież winić nikogo za to, że walczył w obronie własnej. W publikacji nie brakuje opowieści o agresji Polaków. Na przykład zawyżano liczbę niemieckich ofiar cywilnych z pierwszych dni działań wojennych. Wmawiano ludziom, że ci obywatele zginęli tylko dlatego, że byli Niemcami. Z Polaków zrobiono barbarzyńców, dlatego nikt nie miał oporu, by strzelać nawet do nieuzbrojonych cywilów. Jednak z czasem niemiecki zapał do walki słabł. Nie każdy był bowiem w stanie psychicznie wytrzymać mordowanie innych ludzi.

Niezwykle intrygujące było to, co działo się pod koniec wojny, kiedy Niemcy mieli świadomość tego, że mogą ponieść porażkę. Zaczęło do nich dochodzić to, że mogą odpowiedzieć za swoje winy. Zaczęli więc robić z siebie ofiary. Patrząc na to, jak rozprzestrzeniła się nazistowska propaganda, to nie było wcale trudne do zrobienia. Zresztą przekonajcie się sami, do czego byli zdolni Niemcy podczas II wojny światowej. Nie tylko manipulowali innymi, ale także na własnej skórze odczuli skutki działań wojennych.

To bardzo ważna publikacja, która może w pewnym stopniu pozwoli rozliczyć się z tym, co działo się w latach 1939-1945. Moim zdaniem jest obowiązkowa nie tylko dla historyków, ale dla wszystkich dorosłych czytelników. Zwłaszcza tych, którzy interesują się II wojną światową. Liczę na to, że będą mogli spojrzeć na te wydarzenia z szerszej perspektywy.