Literatura Polska W Tajnych Dokumentach NRD: Portrety I Szkice | Autor: Ewa MatkowskaKrzysztof PolechońskiJacek Rzeszotnik

Czasy komunistyczne w Polsce rządziły się swoimi prawami. Poprawka. Komunizm rządził się swoimi prawami, tak długo jak pozwalano mu rządzić. Dlatego nie powinien nawet dziwić fakt, że i literatura miała swoje reguły funkcjonowania. Zarówno w Polsce, jak i w NRD, instytucje wyznaczone do dbania o 'dobre imię' ustroju komunistycznego, skrupulatnie wybierały książki nadające się do wydania, i te o których czytelnik nie powinien nawet słyszeć, nie mówiąc już o zaczytywaniu się w jakichś niedorzecznych, anty-komunistycznych historiach. Takie rzeczy w dzisiejszych czasach nie powinny już dziwić. Znamy przeszłość. Wiemy jak funkcjonowały pewne organy państwowe. Zdajemy sobie sprawę jak wyglądało życie naszych rodziców i dziadków. Mimo wszystko, takie ogłupianie państwa, manipulacja ludźmi, ma prawo (i powinna) oburzać. Jesteśmy ludźmi, nie marionetkami.

Literatura polska w tajnych dokumentach NRD' przedstawia nam portrety wybranych autorów piszących w czasach komunistycznych przez pryzmat wydawnictw i instytucji byłej NRD. Autorzy opisują funkcjonowanie literatury w świecie komunistycznym oraz etapy jakie musiała przejść książka, żeby zostać zatwierdzoną do druku. Jak można się domyślić, wydanie powieści nie zależało tylko od jej walorów literackich. Jednym z najważniejszych kryteriów stał się stosunek autora (a w wyniku tego i napisanej przez niego książki) do funkcjonowania państw komunistycznych czy komunizmu ogólnie pojętego. Nie trudno przewidzieć, że powieści niezgodne z tym ustrojem, czy mogące mu zagrozić, były automatycznie skreślane z list wydawnictw. Oczywiście były również takie, które wystarczyło tylko poprawić lub wskazać autorowi odpowiedni tok myślenia. Można więc stwierdzić, że cenzura była jednym z ulubionych narzędzi państw komunistycznych. Za jej pomocą podpowiadanie obywatelom co powinni myśleć czy w jaki sposób powinni postrzegać rzeczywistość wykreowaną przez rząd, stało się łatwiejsze niż powinno. Nie twierdzę jednak, że zabiegi te działały na każdego, znalazłaby się jednak grupka ludzi, na których literatura prokomunistyczna miała wpływ. Kto więc ponosił za to największą odpowiedzialność?

Twórcy 'Literatury polskiej w tajnych dokumentach NRD' wskazują na odpowiedzialność ponoszoną przez pisarzy wobec społeczeństwa. Książka nie jest tylko tworem artystycznym. Poza oczywistą rolą literatury w rozrywce, niektóre historie tworzone przez autorów mają nieco inny, bardziej poważny i konstruktywny (lub negatywny) wymiar. Jako czytelnik nałogowy jestem w stanie potwierdzić miejsce ksiązki w kreowaniu obrazu rzeczywistości u odbiorcy. Powieści, słowa tworzone przez artystów mają pobudzać naszą wyobraźnię. Często przenoszą nas w zupełnie inny świat. Jeszcze nie tak dawno temu, ich zadaniem było utwierdzenie obywateli w przekonaniu, że komunizm to idea nieskazitelna, będąca zbawieniem dla nas wszystkich. Nie każdy pisarz był autorem popierającym działania rządu.. byli jednak tacy, którzy nie tylko wspierali komunizm, oni w niego wierzyli. Jak już wiemy z własnego doświadczenia, wiara to najsilniejsza broń ze wszystkich, a w rękach nieodpowiednich ludzi może być zabójcza. Koniec końców, czego autor by nie napisał, cenzor by dopisał. Ewentualnie wykreślił. Wymazał. Zmienił sens i przekaz. Tak po prostu funkcjonowano.

Literatura polska w tajnych dokumentach NRD' nie jest książką, po którą musicie sięgnąć już zaraz, bez chwili zastanowienia. Czy powinniście mieć ją na swojej półce? Zdecydowanie warto ją przeczytać, szczególnie kiedy interesujecie się czasami komunizmu w Polsce lub po prostu jesteście zafascynowani historią literatury. Mimo, że książka jest momentami powtarzalna, potrafi wzbudzić zaciekawienie czytelnika. Historie autorów i tworzonych przez nich powieści, sam etap nakładania cenzury, czy chociażby odniesienia innych autorów lub tłumaczy do omawianych tytułów, według mnie, były najlepszymi elementami tej książki. Zdaję sobie jednak sprawę, że nie jest to pozycja dla każdego. Nie każdy się nią zachwyci. Nie każdy przebrnie przez pierwszą część. Jednak jeżeli jesteście zaintrygowani wpływami komunizmu na literaturę polską, śmiało po nią sięgnijcie. Myślę, że się nie zawiedziecie. To kawałek historii, który po prostu warto znać.