Wokół Lwowa Szlakiem Sobieskiego | Autor: Ryszard Jan Czarnowski

Są miejsca, które w pamięci historycznej Polaków odgrywają bardzo ważną, wręcz mityczną rolę. Takim miejscem jest z pewnością Lwów - miasto położone na rozdrożach Europy Środkowej i Wschodniej, wspólny dom kilku narodów, religii, kultur, ale też pole ich konfrontacji, która dokonała się w tragicznych latach XX wieku. Niezależnie od tego czy określimy tę metropolię mianem Lwowa, Lviva, Leopolis czy Lembergu, w mieście wciąż można poczuć ducha dawnej Rzeczpospolitej. Doświadczyłem tego na własnej skórze, ponieważ tegoroczny urlop spędziłem właśnie w lwim grodzie. W tę podróż zabrałem ze sobą książkę "Wokół Lwowa. Szlakiem Sobieskiego" pióra Ryszarda Jana Czarnowskiego, wchodzącą w skład cyklu "Moje Kresy", która ukazuje się dzięki Oficynie Wydawniczej Rytm.

Autorem recenzowanej pracy jest Ryszard Czarnowski, wytrwały popularyzator wiedzy o Kresach Wschodnich, który do rąk czytelników oddał dotychczas takie opracowania jak: "Krzemieniec", "Żółkiew", "Grodno", "Lwów. Okupacja niemiecka", "Lwów. Okupacja sowiecka" oraz "Rosja. Kryminalne dzieje imperium". Za swą działalność został odznaczony przez Ministra Kultury i Sztuki RP medalem "Zasłużonego Działacza Kultury" oraz tytułem "Obrońcy Dziedzictwa Narodowego" przyznawanym przez Krąg Pamięci Narodowej.

Autor zabiera czytelników w podróż po okolicach Lwowa, a konkretniej (jak sam tytuł wskazuje) po miejscowościach związanych z osobą króla Jana III Sobieskiego. Na szlaku znalazły się zatem takie miejsca i zabytki jak pałac i kościół w Podhorcach, zamek i pokapucyński klasztor w Olesku, zamek i świątynia w Złoczowie, dwór i Termopile w Zadworzu, ruiny warowni w Pomorzanach oraz Pieniaki i Huta Pieniacka. Opisywane zabytki odzwierciedlają konstrukcję książki, która jest podzielona na 9 rozdziałów uzupełnionych o króciutki wstęp. Każdy rozdział jest właściwie odrębnym esejem historycznym poświęconym kolejnemu miejscu. Celem jaki przyświecał Ryszardowi Czarnowskiemu było przybliżenie strat, jakie poniosła ziemia lwowska (a tym samym polska kultura) w wyniku zaborów, wojny polsko - bolszewickiej oraz obu wojen światowych. Dowodami tych strat są niszczejące, często pozostawione bez opieki konserwatorskiej zabytki, które w latach swej świetności były świadectwami bogactwa i potęgi Rzeczpospolitej Obojga Narodów. Autor ukazuje dzieje zabytków, ich rozbudowy i zmiany architektoniczne, zniszczenia wywołane przez przetaczające się przez Ruś armie oraz stan obecny. Nie omija przy tym losów właścicieli oraz niełatwych, naznaczonych krwią relacji pomiędzy mieszkańcami tych ziem.

Książka nieźle "sprawdza się" jako przewodnik. Ukraińskie muzea (o czym przekonałem się niedawno na własnej skórze) rzadko udostępniają materiały dla zwiedzających, zaś te które są zawierają masę błędów językowych i merytorycznych. Odpowiedzią na nie są rozdziały poświęcone pałacowi w Olesku - Autor poświęcił mnóstwo miejsca szczegółowemu opisaniu każdej sali i zbiorów, co znacząco ułatwia zwiedzanie.

Publikacja ma charakter popularnonaukowy i jest łatwa w odbiorze. Dzięki temu może po nią sięgnąć każdy zafascynowany historią Kresów Wschodnich czytelnik, bez obawy, że zostanie przytłoczony masą dat i szczegółowych informacji. Ciekawym urozmaiceniem są liczne anegdoty oraz klimatyczne czarno - białe fotografie. Niestety, kolejny raz bolączką wydawanych przez "Rytm" książek jest brak przypisów i bibliografii. Ryszard Czarnowski wielokrotnie powołuje się na badania historyków oraz przytacza teksty źródłowe nie podając przy tym żadnego odnośnika. Utrudnia to sięgnięcie po prace, którymi posiłkował się Autor oraz zweryfikowanie niektórych informacji.

Najpoważniejszym zarzutem pod adresem publikacji jest jej styl. Ryszard Jan Czarnowski utrzymał ją w formie nostalgicznej gawędy o zapomnianych ludziach i miejscach. Przybiera to irytującą formę, zwłaszcza gdy kolejny raz napotykamy w tekście zdania typu "o tym opowiem państwu później". Wprowadza to niepotrzebny chaos w narrację książki oraz zaburza jej konstrukcję, ponieważ Autor jest zmuszony powrócić do rozpoczętego wcześniej wątku i kolejny raz powtórzyć znane już czytelnikowi informacje.

Podsumowując, "Wokół Lwowa. Szlakiem Sobieskiego" jest interesującym dziełem przybliżającym losy zapomnianych pereł polskiego dziedzictwa, które w dziejowej zawierusze znalazły się poza Polską. Pomimo wspomnianych wad, każdy turysta, który wybiera się w podróż za naszą wschodnią granicę powinien sięgnąć po książki R. J. Czarnowskiego po to, by wiedzieć kiedy zejść z uczęszczanych szlaków i zwiedzić mniej znane, ale równie cenne miejsca.