Słownik Polskich Autorów Literatury Kryminalnej | Autor:

Podczas Międzynarodowego Festiwalu Kryminału Wrocław 2017 debiutowała książka niezwykła, którą polecam każdemu pasjonatowi kryminału. Mam na myśli Słownik Polskich Autorów Literatury Kryminalnej zawierający informacje dotyczące najważniejszych twórców polskiej prozy kryminalnej, który ukazał się nakładem krakowskiego wydawnictwa EMG Zbió redagowany przez Ewę Dąbrowską, Hannę Wojciechowską i Irka Grina jest szesnastą pozycją z cyklu Polskiej Kolekcji Kryminalnej, w której dotąd wydawano powieści m.in. Gai Grzegorzewskiej, Marcina Świetlickiego, czy zbiór opowieści Czas zbrodni. Zmyślone kroniki kryminalnego Wrocławia.

Słownik Polskich Autorów Literatury Kryminalnej zawiera 254 biogramy polskich przedstawicieli literatury kryminalnej w różnych jej odmianach. Mamy zatem wspomnianych pisarzy tworzących nie tylko powieści detektywistyczne, czy kryminały retro, ale również thrillery i powieści sensacyjne. Ale wbrew pozorom jest to nie tylko zbiór biogramów najważniejszych autorów kryminałów, ale także pozycja, która pozwala usystematyzować dotychczasową wiedzę o rozwoju tego gatunku w ramach polskiej prozy. Czytelnik może tu znaleźć nie tylko informacje o popularnych autorach współczesnych, np. Katarzynie Bondzie, Remigiuszu Mrozie, czy Marcinie Wolskim, ale również dowie się więcej o autorach nieco zapomnianych, np. Joe Alexie, Adamie Nasielskim, czy o pisarzach, o których twórczości nie miał pojęcia, np. Henryky Nagielu, czy Walerym Przyborowskim.

Publikacja jest nie tylko doskonałym źródłem informacji, ale również przewodnikiem dla czytelnika, z którego dowie się po książki jakich pisarzy warto sięgnąć. Autorzy włożyli wiele trudu w przygotowanie publikacji rzetelnej i zawierającej najważniejsze informacje. Oczywiście z powodu zmieniającego się i stale rozwijającego się zjawiska, jakim jest polski kryminał musieli wprowadzić pewne ograniczenia. Pierwszym z nich był wybór materiału, czyli osób, których sylwetki chcieli zawrzeć w słowniku. Nie umieszczono w nim tych pisarzy, którzy mieli na swoim koncie tylko jeden utwór realizujący reguły gatunkowe powieści kryminalnej. Jako przykład może posłużyć Józef Ignacy Kraszewski, który w 1870 roku wydał Sprawę kryminalną – powieść, która nie tylko uznawana jest za pierwszy polski kryminał, ale także utwór, w którym autor bawił się konwencją. W tej publikacji autorzy haseł nie umieścili również informacji o tych pisarzach, których utwory z niewiadomej przyczyny zostały nazwane przez wydawcę kryminałem.

Mimo, że słownik jest przygotowany z pietyzmem i dbałością o najmniejsze detale, to uważam, że brakuje w nim kilku ważnych zjawisk. Szkoda, że autorzy nie zamieścili adnotacji dotyczących powieści milicyjnej albo sytuacji prozy kryminalnej w dwudziestoleciu międzywojennym. Proponowałabym również zauważenie zjawiska selfpublishingu, który ostatnio stał się coraz częstszy i mógł znacząco wpłynąć na sytuację polskiej powieści poświeconej zbrodni. Przy okazji muszę jeszcze zwrócić uwagę na ważną rzecz. Otóż proza kryminalna jest zjawiskiem bardzo zmiennym, więc już w momencie ukazania się słownika część informacji w nim zawartych będzie nieaktualna (szczególnie jeśli weźmiemy pod uwagę pracoholizm Remigiusza Mroza :-)), a co za tym idzie będzie on wymagał stałego aktualizowania. Dlatego polecałabym autorom haseł rozważenie możliwości powstania internetowej bazy, która byłaby stale aktualizowana i uzupełniana na bieżąco. Myślę, że to byłby bardzo pożyteczna inicjatywa, w której stworzeniu mogliby pomóc nawet czytelnicy.

Podsumowując, Słownik Polskich Autorów Literatury Kryminalnej szczerze polecam czytelnikom i miłośnikom kryminałów (co jest chyba oczywiste!), ale również literaturoznawcom i innym naukowcom. Dla czytelników to nie tylko zbiór biogramów, ale również ważne źródło informacji o autorach, których powieści warto poznać. Dla badaczy literatury słownik jest publikacją systematyzującą dotychczasową wiedze o polskich odmianach kryminału. Ponadto może być doskonałym przyczynkiem do dyskusji nad stanem literatury kryminalnej i jej burzliwego rozwoju, który przejawiał się złożonością lub rozmyciem reguł gatunkowych. Okazuje się bowiem, że kryminał dawno przestał pełnić rolę rozrywkową, która pobudza czytelnika do logicznego myślenia, ale jest również zwierciadłem rzeczywistości, w której odbijają się problemy polskiego społeczeństwa.