Bitwa O Anglię Świadkowie Zapomniane Głosy | Autor: Joshua Levine

W serii Świadkowie. Zapomniane głosy można znaleźć książki dotyczące najważniejszych wydarzeń z historii najnowszej przedstawione oczami ich uczestników. Pochodzące z prywatnych dzienników, czy listów relacje stanowią prawdziwą skarbnicę wiedzy o II wojnie światowej oraz najważniejszych bitwach, które przeważyły o losach wielu milionów ludzi. Informacje pozyskane od świadków tamtych wydarzeń rzucają nowe światło na wydarzenia historyczne oraz pozwalają na poznanie emocji targających żołnierzami.

W publikacji Bitwa o Anglię autorstwa Joshuy Levine’a przedstawiono wspomnienia naocznych świadków walk o Wielką Brytanię. Dzięki relacjom żołnierzy, pilotów, strażaków, czy zwykłych ludzi możliwe jest ukazanie szerszego spektrum tych wydarzeń – poznanie nastrojów w momencie ogłoszenia mobilizacji oraz emocji towarzyszących uczestnikom walk. Opowieści te przedstawiają prawdziwy obraz bitwy widziany oczyma nie tylko Brytyjczyków i Niemców, ale także obywateli Kanady, Jamajki, Indii, USA. Część z tych relacji doskonale się uzupełnia, ale niektóre są ze sobą sprzeczne. Epatują z nich różne emocje: strach, smutek, ogrom tragedii, które zdarzały się niemalże codziennie. Świadkowie odkrywają przed czytelnikiem nie tylko kulisy militarne związane z oblężeniem Wielkiej Brytanii, ale przede wszystkim dają się poznać jako zwyczajni ludzie rzuceni w wir wielkiej historii. Ich słowa ukazują nie tylko bohaterskie czyny, ale przede wszystkim brutalność wojny i bezradność wobec śmierci wielu niewinnych osób. Z kart tej książki płyną sprzeczne emocje, począwszy od nienawiści do wroga, strachu, po potrzebę wybaczenia i zrozumienie.

Publikacja podzielona jest na trzy główne części. Każda z nich zawiera tematyczne bloki uszeregowane chronologicznie, w których znajdują się krótkie, ale bogate w treść i emocje relacje. Są to zazwyczaj jakieś krótkie epizody, które najbardziej zapadły w pamięć uczestnikom tamtych wydarzeń. W pierwszej części przedstawiona jest Dunkierkę oraz wiszące nad Wielką Brytanią widmo nazistowskiej inwazji. W drugiej ukazane zostają wydarzenia związane z konkretnie z bitwą o Anglię. Wspominany jest m.in. okres mobilizacji, który niósł ze sobą obawę, ale i nadzieję. Jeden ze świadków wspominał:

,,W miarę jak zbliżała się wojna, moi przyjaciele i ja zaczęliśmy jej pragnąć. Niechby się już wreszcie rozpoczęła! Byłoby to uwolnienie od konieczności codziennego chodzenia do pracy.” (s. 90)

W kolejnych rozdziałach opisywane są wrażenia dotyczące nalotów i bombardowań Londynu, w których świadkowie wskazują na panujący chaos, zniszczenie i obawę o życie bliskich. Wszechobecny był strach, przerażenie, ogromne spustoszenie i zagubienie w gąszczu gruzowiska. Ukazane są osobiste dramaty, np. utrata bliskich, którzy zostali przysypani gruzami budynków.

Oprócz tych wstrząsających relacji, wiele miejsca poświeconego jest również aspektom militarnym, np. obronie przeciwlotniczej.

W książce znalazły się również epizody związane z Polakami. Została zacytowana relacja jednego ze świadków oraz opinia dotycząca walczących pilotów, która okazała się dość nieprzychylna. Jednemu z uczestników wydarzeń przypomniała się sytuacja, w której piloci polscy strzelali do ratujących się ucieczką Niemców.

Bitwa o Anglię oraz pozostałe książki z tej serii to pozycje warte przeczytania. Dla młodzieży publikacje o tematyce historycznej, które w głównej mierze oparte są na relacjach świadków przełomowych wydarzeń mogą okazać się niezwykle cenną skarbnicą wiedzy. Pozwalają na lepsze zapoznanie się z historią oraz kulisami najważniejszych wydarzeń, które zmieniły oblicze świata. Pozwalają uzupełnić wiedzę podręcznikową zdobytą w trakcie nauki historii o aspekt ludzki. Z relacji uczestników tych wydarzeń można przekonać się o brutalności wojny, która zbierała krwawe żniwo niewinnych ofiar. Można także przekonać się, że żołnierze, czy piloci byli nie tylko bohaterami, ale również ludźmi odczuwającymi strach, czy obawy. Mieli swoje marzenia, kierowały nimi określone motywacje, często musieli zmierzyć się z uczuciem beznadziei.

W dzisiejszych czasach trudniej, niż kiedykolwiek wcześniej o jakąkolwiek obiektywność – w dowolnej dziedzinie. Tyczy się to, rzecz jasna, także historii, co pozwala na postawienie pytania: czy istnieje sposób by napisać książkę historyczną obiektywnie? Moim zdaniem – nie tak w stu procentach, ale próbować można i trzeba. A ów sposób? Zasadniczo istnieje: zebrać wypowiedzi rzeczywistych świadków tamtych wydarzeń!

„Świadkowie, zapomniane głosy - bitwa o Anglię” to właśnie taki zapis wojennej zawieruchy ukazany oczami ludzi, którzy ten straszny czas przeżyli. Te krótkie (czasami nawet za bardzo – o tym kilka akapitów poniżej) historie przybliżają czytelnikom takie momenty, jak ewakuacja Dunkierki, porażka, jaką odnosi Korpus Ekspedycyjny, bitwa per se oraz powietrzny atak na Anglię. Opowiadają nam o niej nie tylko żołnierze, nie tylko nawet Brytyjczycy, ale zwykli ludzie z różnych krajów, różnych narodowości i profesji. O nas, Polakach, też jest tam mowa, nie zawsze, niestety, pozytywnie, ale zdawać trzeba sobie sprawę z jednego: mówimy tu o relacjach ludzi, ich emocjach w najtrudniejszych momentach, ciężko, aby zachowali wtedy bezstronność. Słusznie bądź niesłusznie, ale byliśmy różnie postrzegani przez Brytyjczyków i to widać. No ale wystarczy już tej dygresji. A skoro mowa o emocjach, opisanie tego, jak wyglądała wspomniana już faza bitwy o Anglię polegająca na nalotach to rzecz prawdziwie poruszająca. Niemalże czuć ciężar tych wydarzeń.

Wspomniałem, że relacje pochodziły z bardzo różnorakich źródeł, od bardzo różnych osób. Jako zainteresowanego szerzej tą tematyką z przyjemnością odkryłem, że wśród nich byli także członkowie odrobinę mniej znanych przeciętnemu czytelnikowi formacji. Nie tylko powszechnie znany RAF, ale też WREN (kobiece służby pomocnicze), Auxiliary Unit (specjaliści od dywersji) i wiele, wiele innych. W połączeniu z relacjami cywilów daje nam to bardzo szeroki obraz całości.

Czy książka ma jakieś szczególne wady? Niestety, i owszem. Poszczególne fragmenty są bardzo, bardzo krótkie, być może autor chciał uniknąć rozrośnięcia się swego dzieła do nieprzyzwoitych rozmiarów (a mimo tego książka o tak ma prawie pięćset stron – przyjemnie opasłe tomisko) ale czytając niektóre relacje po prostu chce się więcej. Wiem, są to w znakomitej większości zapisy ustnych relacji, ale mimo wszystko. Ściany tekstu, które mogą momentami wywołać lekką monotonię rozbijają za to umieszczone tu i ówdzie zdjęcia, których to książka zawiera około osiemdziesiąt. Tę samą rolę spełniają rzadkie, bo rzadkie, ale drobne akcenty humorystyczne – trudno oczywiście powiedzieć, w jakim stopniu zamierzone, a w jakim nie ale w mojej opinii dobrze, że są. Tak czy inaczej mój osobisty faworyt to wspomnienie uczestników starcia płci żeńskiej na temat umundurowania. Przyjemna odskocznia. Wracając jednak do wad, może nie jest to usterka książki sama w sobie, ale w niektórych miejscach tłumaczenie mogłoby być lepsze, gdyż jest trochę, jak by to rzecz, sztywne.

I to jest „Świadkowie, zapomniane głosy - bitwa o Anglię”. Dobra historyczna książka, choć mam wrażenie, że niektóre jej fragmenty – zwłaszcza wspomniane już te związane z samolotami i ich stroną techniczną – spodobają się tylko niektórym czytelnikom. Tym niemniej cała reszta zawartości powinna przypaść do gustu wszystkim zainteresowanym tematyką. A wspomniany na początku obiektywizm? Uważam, że jest obecny. Tak, autor mógł wybrać tylko te wypowiedzi, które chciał, ale nic na to nie wskazuje. Osobiście polecam.