Prywatne Życie Sułtanów Sekrety Władców Imperium Osmańskiego | Autor: John Freely

Kulisy gry o tron

Serial „Wspaniałe stulecie” zdobył nieoczekiwanie dużą popularność nie tylko w Polsce, ale i w wielu innych europejskich krajach, zapoczątkowując proces wzmożonego zainteresowania turecką kulturą. Półki księgarń zapełniły się książkami o tematyce osmańskiej, blogi na temat Turcji zyskały rzesze nowych czytelników, a szkoły językowe zanotowały znaczący wzrost liczby osób pragnących nauczyć się tureckiego. Jednak historia Sulejmana i jego burzliwego związku z Roksolaną to jedynie niewielki wycinek fascynujących dziejów osmańskiej dynastii, która rządziła swoim rozległym, rozciągającym się na trzech kontynentach imperium przez ponad siedemset lat, aż do jego upadku w latach 20. XX w.. W tym czasie na tronie zasiadło trzydziestu sześciu sułtanów – trzydzieści sześć odrębnych osobowości, różnych sposobów na życie, odmiennego spojrzenia na politykę i religię. Z nimi wszystkimi zapoznaje nas John Freely.

Choć tytuł obiecuje możliwość przyjrzenia się prywatnemu życiu sułtanów, w rzeczywistości książka nie opowiada jedynie o sprawach uczuciowych i rodzinnych kolejnych władców imperium. Autor sporo uwagi poświęca ich posunięciom politycznym - bitwom, podbojom i układom. Gdyby pokusić się o sporządzenie procentowego wykresu, obrazującego ilość miejsca poświęcanego poszczególnym zagadnieniom, niewykluczone, iż tematy dotyczące sytuacji państwowej okazałyby się poruszanymi częściej niż kwestia życia w haremie.

Wziąwszy pod uwagę długość opisywanego okresu, dziwi stosunkowo skromna objętość książki. Niektóre watki przedstawione są bardzo pobieżnie, co może stanowić zarówno atut, jak i wadę tej pozycji. Z jednej strony jest to bowiem historia w pigułce, na której poznanie nie trzeba poświęcić zbyt wiele czasu, z drugiej – ludzie poszukujący rozszerzonej wiedzy i pogłębionych analiz mogą poczuć się zawiedzeni. Książka obfituje jednak w ciekawostki, które na długo pozostają w pamięci. Dowiemy się, kto i dlaczego trafiał do miejsca nazywanego Klatką, na czym polegał sułtanat kobiet i który z władców został zamordowany w komnacie muzycznej. Poznamy kulisy bezwzględnej walki o tron, w której zabijanymi i zabójcami są członkowie jednej rodziny. Przekonamy się, że nazwanie głównego kompleksu pałacowego Domem Szczęśliwości zakrawało na ponury żart. Zamieszkiwali go bowiem ludzie głęboko zranieni. Okaleczeni eunuchowie, którym odebrano szansę na normalną egzystencję. Pozbawione wolności kobiety, najczęściej brutalnie oderwane od swoich rodzin i ojczyzn. Dzieci o niepewnym losie, dorastające w obawie przed decyzjami, na które nie mają wpływu. I wreszcie sam sułtan, zazwyczaj skalany krwią swoich braci, z niepokojem patrzący na synów, dźwigający na barkach ciężar każdego swojego kroku, prześladowany przez cienie ludzi, którym odebrał życie.

Autor przeplata własny tekst z obszernymi fragmentami źródeł historycznych. W większości są to relacje ludzi, którzy mieli okazję na własne oczy podziwiać przepych sułtańskiej posiadłości, dzięki czemu mogli wiarygodnie opisać życie na osmańskim dworze. Od nich dowiemy się między innymi tego, jak wyglądali sułtani, jakie mieli charaktery i jakim zajęciom najchętniej poświęcali wolny czas.

Bardzo przydatne są umieszczone na początku wskazówki, dotyczące wymowy poszczególnych tureckich słów. Świetnym krokiem było również uzupełnienie książki słowniczkiem najważniejszych pojęć używanych w tekście. W ramach uporządkowania nabytej wiedzy warto zapoznać się ze znajdującą się na końcu listą wszystkich kolejnych sułtanów oraz ich drzewem genealogicznym. Autor nie zapomniał także o uwzględnieniu na odrębnej stronie imion ich matek.

Książka, którą John Freely oddaje w nasze ręce to doskonały sposób na przyswojenie informacji o ważnym okresie w historii Europy i świata. Przede wszystkim, ale nie tylko, dla tych, którym „Wspaniałe stulecie” pozostawiło uczucie niedosytu.

Po książki dotyczące odmiennych kultur zawsze sięgam z wielką ciekawością. Ogromnym zainteresowaniem darzę zwłaszcza świat arabski, tak odmienny od tego, który znamy na co dzień. Chętnie sięgam po utwory pozwalające mi lepiej zrozumieć tamtą rzeczywistość, dlatego nie mogłam przejść obojętnie obok tego tytułu.

Swą powieścią John Freely roztacza przed czytelnikiem wizję świata niezwykłego, pełnego kolorów, przepełnionego skandalami, wypełnionego wielkimi pieniędzmi i jeszcze większymi tajemnicami. Kolejne strony powieści przesycone są powiewem egzotyki i klimatem orientu, które czynią tę powieść wyjątkową, a jej lekturę niezapomnianą.

„Prywatne życie sułtanów” to nietypowa lekcja historii, zaskakujący zbiór dotyczący życia i panowania sułtanów z dynastii Osmanów. Freely z wielką przyjemnością przedstawia nam poszczególnych władców, wyławiając z tej dość ciężkiej lekcji elementy, które czytelnika rzeczywiście mogłyby zainteresować. Historia w jego wydaniu jest zabarwiona bogactwem, skandalem i erotyzmem, a przez to łatwiejsza w odbiorze i bez wątpienia ciekawsza.

W powieści pojawia się tak wielu bohaterów, że miejscami panuje chaos. Trudno odnaleźć się między relacjami łączącymi kolejne osoby, a egzotyczność imion, funkcji, tureckich haseł może nas wprawić w osłupienie. Wiem, że autor nie miał możliwości by takowych trudności uniknąć realizując ten temat. Dlatego warto docenić umieszczenie w książce drzewa genealogicznego i słowniczka.

Nie da się ukryć, że pozycja ta w dużej części składa się z historii dynastii Osmanów. Dlatego też momentami lektura może przytłoczyć. Panowanie kolejnych sułtanów znacznie się od siebie różni, ale wciąż poruszamy się w obrębie tego samego świata- obyczajów, kultury, hierarchii. Mnie temat ten przypadł do gustu, dobrze odnalazłam się w tej powieściowej rzeczywistości. Nie jestem jednak pewna, czy każdemu się to spodoba, a skupienie się w dużej części na historii nie wywoła znużenia książką.

Mocno podziałała na mnie świadomość, że książka dotyczy prawdziwych wydarzeń i żyjących dawniej ludzi. Zawsze bardzo chętnie sięgam po literaturę faktu, bowiem te książki najbardziej oddziałują na moją wyobraźnię. Słowniczek pojęć, cytaty, wyszczególnienie tekstów źródłowych- te elementy wzbogacają powieść, ale również pogłębiają wrażenie pewnej wiarygodności. Dzięki nim książka wydaje się bardzo realistyczna i prawdziwa, pozwala nam faktycznie odnieść się do tamtych wydarzeń, lepiej je sobie wyobrazić, skłania nad do refleksji, zapada w pamięć.

Świat przedstawiony przez autora wielokrotnie mnie zaskoczył. Nie da się ukryć, że w książce mamy do czynienia z zupełnie inną kulturą, opartą na nieznanych nam obyczajach i prawach, które u nas nie miałyby racji bytu. Poligamia, haremy, nałożnice... to dopiero początek tej dziwacznej listy. Cieszę się jednak, ze miałam okazję te kwestie lepiej zgłębić, że ktoś o tym napisał i pozwolił nam ten temat poznać z innej strony. Jak już wspomniałam, to wszystko składa się na tę nieznaną, specyficzną, ale szalenie interesującą egzotykę. Dobrze ją poznać chociaż za sprawą tekstu pisanego.

Autor dość sprawnie posługuje się słowem, pisząc możliwie lekko o rzeczach trudnych. Niemniej, powieść dotyczy tematów ciężkich, więc siłą rzeczy może momentami męczyć czy nużyć. Zwłaszcza, że tak mocno wiąże się z turecką historią, a wielu z nas zalicza się raczej w tym temacie do laików.

Myślę, ze to lektura warta poznania, wprowadzająca pewien powiew świeżości na rynku wydawniczym. Coś innego, zarówno z postaci formy, jak i treści.