Psy Nad Jeziorem | Autor: Miljenko Jergović

Psy nad jeziorem to najnowsza powieść chorwackiego poety, prozaika i eseisty – Miljenko Jergovica. Autor ma na swoim koncie już kilka sukcesów literackich. Debiutował tomikiem wierszy, zdobył Nagrodę im. Mešy Selimovicia za powieść Ruta Tannenbaum, natomiast Literacką Nagrodę Europy Środkowej Angelus w 2012 roku otrzymał za powieść Srda śpiewa o zmierzchu w Zielone Świątki. Na język polski zostały przetłumaczone jeszcze dwie jego książki – Ojciec oraz Wilmowski.

Powyższy opis sukcesów literackich Miljenko Jergovica sugerowałby, że będziemy mieli do czynienia z powieścią wybitną, która zaskoczy nas swym nowatorstwem lub ujmie „tym czymś”, czego nie mają inne książki – historią, językiem, konstrukcją bohaterów, kompozycją, czymkolwiek. Niestety w przypadku Psów nad jeziorem tak nie jest. Książka napisana jest poprawnie. I tyle. Zabiegi literackie, po które sięga chorwacki pisarz doskonale już znamy, niestety brak tu jakiegokolwiek nowatorstwa. Kompozycja szkatułkowa, oniryzm, zmiany perspektyw narracyjnych, liczne retrospekcje, wielość miejsc, wydarzeń, bohaterów – tego możemy doświadczyć, czytając powieść Miljenko Jergovica. Całkiem sporo jak na jedną książkę, może nawet zbyt wiele, zwłaszcza dlatego że nad żadnym z powyższych elementów autor nie pochyla się zbyt długo. To trochę tak, jak gdyby wrzucił powyżej wspomniane elementy do powieści i nie do końca wiedział, co z nimi zrobić i jak je rozwinąć, złożyć w jedną spójną, ciekawą i choć chwilami zaskakującą całość.

Psy nad jeziorem to tytuł powieść realnie istniejącego autora Miljenko Jergovica, a zarazem tomik poezji narratora i bohatera książki – Nano Mazutha. Bośniacko–hercegowiński poeta został znaleziony przez policjantów w pokojowym hotelu. Gdy mężczyzna nie dawał znaku życia, wywarzono drzwi i znaleziono go z dziwnie wykrzywionym wyrazem twarzy leżącego na łóżku w śpiączce. Chłopak pracujący w recepcji – Nevezeti – rozpoznał sławnego poetę. Chcąc być blisko ze swym mistrzem, udał się do szpitala i podał za krewnego Nano Mazutha, dzięki czemu miał dostęp do wiedzy o stanie zdrowia pacjenta oraz możliwość odwiedzania go w szpitalnej sali. To jeden, bardziej realistyczny poziom narracji. Drugi obejmuje opowieści będącego w śpiączce Nano Mazutha. Dochodzi do skumulowania wielości wytworzonych w umyśle poety historii, wspomnień, miejsc, wydarzeń oraz postaci, które oscylują gdzieś pomiędzy jawą a snem, realnością a fantasmagorią. Narrator myli tropy, wprowadza czytelnika w labirynt swych opowieści, w którym łatwo się zgubić. Ten typ narracji zdecydowanie nie uławia zrozumienia oraz powiązania wszystkiego w jedną spójną całość, ale ma raczej odzwierciedlać naturalny bieg myśli osoby pozbawionej świadomości, żyjącej w kilku, wytworzonych przez mózg równoległych światach. Granica pomiędzy trzema wymiarami czasowymi zostaje zatarta, Nano Mazuth funkcjonuje gdzieś poza nimi, obok, w równoległej przestrzeni swoich myśli.

Powieść Miljenko Jergovica miała być swego rodzaju eksperymentem literackim, próbą zmierzenia się z własnym talentem, ale także z językiem i klasycznymi regułami powieści, które prowadzą czytelnika od jej początku aż do końca. Niestety w przypadku najnowszej książki chorwackiego pisarza trochę powiało nudą. Sięgając po Psy nad jeziorem oczekiwałam spotkania z naprawdę dobrą powieścią, niestety się rozczarowałam. To książka, które określam mianem „letnich” – nie odrzucają mnie zupełnie, ale też nie wywołują bardzo pozytywnych emocji. Niestety o takich bardzo szybko się zapomina lub odkłada na bok, by sięgnąć po ciekawsze pozycje. Powieść zdecydowanie nie należy do „olśniewających”, jak możemy przeczytać z tyłu okładki. Jest raczej poprawna i przeciętna. Niestety tym razem Miljenko Jergović się nie popisał.