Trzej Muszkieterowie | Autor: Aleksander Dumas

MUSZKIETEROWIE CZTEREJ

Można się sprzeczać czy „Trzej muszkieterowie” to najbardziej znane dzieło Aleksandra Dumasa (ojca) czy może jest nim „Hrabia Monte Christo”, ale chyba nikt nie powie, że istnieje utwór bardziej reprezentacyjny dla gatunku płaszcza i szpady niż przygody młodego d'Artagnana. Tym bardziej nikt nie zaprzeczy ich wielkości i miejscu w historii literatury. Dlatego niezależnie czy jest się miłośnikiem książek historyczno-przygodowych czy też nie, warto je poznać i przekonać się przy okazji, że mimo upływu ponad 170 lat, jakie minęły od powstania powieści, wciąż ma ona wiele do zaoferowania, a styl, jakim została napisana urzeka i fascynuje.

Akcji „Trzech muszkieterów” chyba nikomu nie trzeba przybliżać. Ponad dwadzieścia filmowych adaptacji i niezliczone wersje inspirowane klasyką zrobiły swoje, każdy więc w mniejszym bądź większym stopniu kojarzy treść, nie mniej i tak warto przypomnieć, że powieść przybliża losy osiemnastoletniego Gaskończyka d'Artagnana, który opuszcza dom by przyłączyć się do królewskich muszkieterów. Ojciec na drogę wręcza mu szpadę, list do kapitana i dobrą radę: by bił się jak najwięcej, bo skoro walki są zabronione, podwójnie pokaże swoją odwagę. Matka zaś, oprócz łez i emocji, jakich poskąpił mu ojciec, daje synowi cygańską maść leczącą rany wszelkie, które nie sięgnęły serca. Pierwsze starcie kończy się jednak dla chłopaka w nienajlepszy sposób. Pozbawiony szpady i listu polecającego nadal stara się zostać muszkieterem, pakuje się jednak w kolejne kłopoty, przy okazji znajdując przyjaźń…

I właśnie o przyjaźni przede wszystkim opowiadają „Trzej muszkieterowie”. Nie o władzy, nie o spiskach, nie o polityce i koneksjach, a przyjaźni właśnie. „Jeden za wszystkich, wszyscy za jednego” – ten zwrot zna chyba każdy i to właśnie on najlepiej podsumowuje całą tę przygodową historię. Historię pełną akcji, niebezpieczeństw i legendarnych bohaterów takich, jak Milady, Atos, Portos, Aramis czy kardynał Richelieu. Ten drugi zresztą chyba bardziej kojarzony jest z niniejszą powieścią, niż postacią historyczną stanowiącą jej pierwowzór; to ona w końcu ukształtowana jego charakter, jak i utrwaliła go w kulturze masowej.

Najistotniejszym elementem, który po dziś dzień zachował swoją świeżość i niesamowitą siłę jest jednak styl Dumasa. Styl, który klasykom zagwarantował miejsce w historii, a którego najczęściej brakuje współczesnym twórcom, szczególnie tym uprawiającym tzw. literaturę popularną. Na szczęście pisarstwo Dumasa jest pełne, treściwe, soczyste wręcz. Autor nie musi się spieszyć, by wciągnąć, płynie przez treść porywając czytelnika nawet najbardziej statecznymi momentami.

Wszystko to sprawia, że „Trzej muszkieterowie” to jedna z tych powieści, które przeczytać powinien każdy. Nawet jeśli nie czuje tematu, nawet jeśli ma alergię na reprezentowany przez nią gatunek warto by dał jej chociaż szansę. Wysmakowana rozrywka na wysokim poziomie gwarantowana.

Trzej muszkieterowie i chłopak na żółtym koniu

Młodego gaskońskiego szlachcica nazwiskiem d'Artagnan poznajemy, gdy w pewien kwietniowy poniedziałek roku 1625 zmierza do Paryża, by, jak ma nadzieję, zasilić szeregi królewskich muszkieterów. Po drodze porywczy chłopak, wyposażony przez ojca w skromne środki finansowe i list polecający do kapitana de Treville, rozgląda się uważnie w poszukiwaniu możliwości użycia swojej szpady w honorowym pojedynku. Przemieszcza się na wzbudzającym powszechną wesołość starym, żółtym koniu, powziąwszy mocne postanowienie, by poczytywać każdy uśmiech za zniewagę, a każde spojrzenie za wyzwanie, toteż szybko znajduje kłopoty. Traci nie tylko nieco czasu i krwi, ale i list, który miał być przepustką do rozpoczęcia wojskowej kariery.

D'Artagnan ubolewa nad kradzieżą cennego pisma, ale wierzy, że i bez niego jest w stanie osiągnąć zamierzony cel, więc wkrótce pojawia się w Paryżu, w przedpokoju gabinetu słynnego kapitana muszkieterów. W oczekiwaniu na audiencję młodzieniec mimowolnie wysłuchuje uwag pod adresem powszechnie znienawidzonego kardynała Richelieu, który, co nietrudno zauważyć, za pomocą umiejętnie prowadzonych intryg i stosowania wyszukanych technik manipulacji, steruje niedoświadczonym królem Ludwikiem XIII. Zupełnie niezorientowany w dworskich potyczkach Gaskończyk nawet nie podejrzewa, że wkrótce zostanie wciągnięty w wir francuskiej polityki. Przedtem jednak w osobliwych okolicznościach pozna trzech nierozłącznych przyjaciół – muszkieterów Atosa, Portosa i Aramisa, dzięki którym przekona się o niesłuszności, żeby nie powiedzieć: naiwności, wielu swoich poglądów. Znajdzie w ich osobach nie tylko oddanych przyjaciół, ale i przewodników po świecie pełnym ukrytych działań, niejasnych pobudek i fałszywych uśmiechów.

Warto zauważyć, że Atos, Portos, Aramis i d'Artagnan nie są bohaterami bez skazy. Niektóre ich czyny budzą moralne wątpliwości, inne można by nazwać zwykłymi zbrodniami. Narrator zwraca się wprost do odbiorców, prosząc, by podczas czytania książki brali poprawkę na czasy, w których rozgrywa się akcja i nie oceniali zachowań postaci z punktu widzenia ludzi urodzonych wiele lat później.

Trzej muszkieterowie to bez wątpienia jedna z tych książek, przy których trudno się nudzić. Bohaterowie raz po raz wpadają w tarapaty, na ich drodze pojawiają się coraz to nowe przeszkody, w toku powieści ujawniają się kolejni wrogowie, przeciwko którym trzeba używać nie tylko szpad, ale i sprytu. Wszyscy, którzy poszukują historii o wartkiej akcji, powinni czuć się usatysfakcjonowani tempem powieści, którą, choć liczy sobie ponad 600 stron, można czytać przez wiele godzin z rzędu z niesłabnącym zainteresowaniem, a to dzięki licznym scenom potyczek, częstym zmianom scenerii i wielu zaskakującym sytuacjom. Niepoprawni romantycy także się nie zawiodą – wątek miłosny stanowi bowiem ważną część książki, a czy może być coś bardziej romantycznego niż uczucie, które musi pokonać wiele przeciwności?
Dodatkowym atutem są zabawne dialogi; zresztą cała książka pełna jest humoru, który nadaje jej lekki, przyjemny klimat.

Trzej muszkieterowie to również swobodna interpretacja życiorysów historycznych postaci takich jak królowa Anna Austriaczka czy jej zagorzały przeciwnik, wspomniany już kardynał Richelieu, których losy stanowią tło dla przygód czterech szlachciców. I jeśli czegoś brakuje mi w tym wydaniu powieści, to krótkich choćby przypisów na temat prawdziwych postaci czy wydarzeń. Nikt nie chciałby z pewnością, żeby książki przygodowe do złudzenia przypominały podręczniki, ale odrobina wiedzy przyswojona przy okazji czytania, bez wątpienia nie spowodowałaby żadnych uszczerbków na zdrowiu odbiorców, nawet tych, którzy z najwyższą niechęcią wspominają szkolne lekcje historii.

Nie bez powodu Trzech muszkieterów uważa się za najsłynniejszą powieść płaszcza i szpady. Nie jest to może najlepsza pozycja w bogatym dorobku literackim Aleksandra Dumasa seniora, ale każdy, kto jeszcze jej nie czytał, powinien jak najszybciej to nadrobić.