Łańcuch Śmierci. Czystka W Armii Czerwonej 1937-1939 | Autor: Paweł Wieczorkiewicz

Paweł Wieczorkiewicz był historykiem i publicystą, specjalistą w zakresie najnowszej historii Polski, historii Rosji i ZSRR, służb specjalnych oraz marynarki wojennej, pracownikiem naukowym Uniwersytetu Warszawskiego. Autor i współautor wielu książek. Zwolennik lustracji i dekomunizacji, a także rewizji narodowych mitów. Zmarł w 2009 roku. Łańcuch śmierci jest wydaną po raz pierwszy w 2001 roku publikacją o genezie, skutkach i przebiegu wojny Stalina z własną armią, która miała miejsce w latach 1937-1939.

Pozwólcie, że posłużę się opisem wydawcy, by powiedzieć wam o tym, co znajdziecie w tej dość obszernej publikacji. Wielka czystka odmieniła oblicze korpusu oficerskiego i całkowicie podporządkowała wojsko Stalinowi. Skala terroru była ogromna. Paweł Wieczorkiewicz rozpatruje drobiazgowo różne aspekty stalinowskiej polityki personalnej w perspektywie zbiorowego doświadczenia całej generalicji sowieckiej, jak również indywidualnych losów najwybitniejszych dowódców. Okres masowych represji w Armii Czerwonej rozpoczął się od procesu marszałka Michaiła Tuchaczewskiego. Oskarżono go o szpiegostwo i zdradę stanu. Razem z nim na ławie oskarżonych 11 czerwca 1937 roku zasiadło siedmiu wysokiej rangi sowieckich oficerów. Wszyscy zostali rozstrzelani nazajutrz. Od maja 1937 do września 1938 roku aresztowano lub usunięto z wojska ponad 35 tysięcy oficerów. Zamierzona przypadkowość represji miała zastraszyć tych, którzy ocaleli. Sowieckie siły zbrojne znalazły się w stanie najgłębszego kryzysu.

Autor bardzo drobiazgowo podszedł do swojej pracy. Jest to najobszerniejsze opracowanie dotyczące stalinowskich czystek. Pod analizę została poddana każda postać, której nazwisko przewinęło się w tej sprawie. Pokazuje czytelnikom, jak wyglądała tak potyczka Stalina z armią. To były mroczne czasy dla osób, które w niej służyły. Represje dotknęły nie tylko żołnierzy, ale również i ich bliskich. Oskarżenia o zdradę i szpiegostwo rzucano bardzo często. Czy zawsze słusznie? Zastanówcie się nad tym sami lub sprawdźcie to w tej publikacji.

Łańcuch śmierci może nieco przytłoczyć swoją objętością. To ponad 1200 stron informacji o stalinowskiej czystce. Na pewno nie da się tego wszystkiego ogarnąć na raz. To jest niemożliwe. Sporo tu informacji, które trzeba stopniowo przyswoić. Pojawiają się także niezwykle cenne zeznania naocznych świadków przesłuchań. Treść uzupełniają nie tylko tabele, ale i bardzo rozbudowane przypisy. Na końcu publikacji znajdują się aneksy, w których są m.in. listy osób usuniętych z sił zbrojnych i zrehabilitowanych.

Język, jakim posługuje się autor publikacji, jest bardzo trudny. Chociaż sama czytam w pracy tego typu teksty, miałam czasem problem ze zrozumieniem tego, co chciał mi przekazać. W związku z tym pojawia się pewien problem. W moim odczuciu ta publikacja będzie miała bardzo ograniczone grono odbiorców. Osoby, które nie interesują się historią i nie mają zbyt wiele styczności z językiem akademickim, mogą nie udźwignąć ciężaru lektury i poddać się po paru stronach. Łańcuch śmierci to publikacja raczej dla historyków.

Nie zrozumcie mnie źle. Nie uważam, że to zła i niegodna uwagi publikacja. Nic z tych rzeczy. Jest po prostu trudna w odbiorze. Łańcuch śmierci to kawał porządnej historii. Autor włożył w jej napisanie sporo serca. Udało mu się uniknąć przy tym osądzania kogokolwiek, co w tym przypadku nie było łatwym zadaniem. Nie wiem, czy znajdziecie dokładniejszą publikację o stalinowskiej czystce niż ta, o której opowiedziałam. Jeśli interesuje was ta kwestia, sięgnijcie po tę książkę.