Kanada Uskrzydlona Polskością

„Kanada uskrzydlona polskością..." to książka Krystyny Starczak-Kozłowskiej. To książka bardzo ciekawa: jej założeniem jest przedstawienie mieszkających w Kanadzie emigrantów z Polski, którzy aktywnie włączają się w życie polonii. Jest to publikacja tym ważniejsza, że o polonii kanadyjskiej mówi się bardzo niewiele, a jest to bardzo duża - trzynasta co do wielkości - grupa etniczna w Kraju Klonowego Liścia.

Autorka w swojej książce zapisuje i publikuje wspomnienia emigrantów, często przyjmując formę wywiadu. I chociaż całość ma odrobinę zbeletryzowaną formę, książka wpisuje się doskonale w tzw. oralhistory. Prawiekażdy z bohaterów (a jest ich ponad 30) przedstawia swoje doświadczenia, które w całości dają obraz życia społeczności emigracyjnej. To dzięki nim możemy stworzyć sobie wyobrażenie o życiu i organizacji polonii w Kanadzie. Każdy wywiad stanowi cegiełkę budującą obraz trudu asymilacji i akulturacji oraz pozwala na wyrobienie sobie opinii zarówno o Kraju Klonowego Liścia jak i o stosunku Kanadyjczyków do polskich emigrantów. A wyłaniający się obraz jest niejednolity: znajdziemy wywiady pełne optymizmu, obejmujące nie tylko własną samorealizację, ale i budowanie społeczności, a także rozmowy w których nie brakuje opowieści o konfliktach i problemach, z jakimi każdego dnia boryka się emigrant.

Wybierając rozmówców autorka uwzględniła bardzo wiele aspektów, ciężko jest zatem znaleźć dla nich wspólny mianownik (po za działalnością polonijną, rzecz jasna). Do Kanady trafili w różnych okresach historycznych i z różnych przyczyn. Prowadzą bardzo różnorodną działalność: od artystycznej, poprzez wychowawczą aż po biznesową. Każdy z nich patrzy na swoją rolę inaczej, każdy inaczej przedstawia swoje doświadczenia. Są to jednak postaci wyjątkowe, nieszablonowe i na pewno warte poznania.

Bardzo widoczny jest też osobisty stosunek autorki do jej rozmówców. Sama napisała: „wybrałam do mojej książki tylko ludzi, których w ciągu 20 lat pracy publicystycznej w Kanadzie mogłam poznać bliżej i sama zaobserwować". Dzięki temu wywiad ma charakter bardziej indywidualny, nie polega tylko na uzyskaniu prostych odpowiedzi, odtworzenia życiorysu. Autorka znając każdego z bohaterów potrafi tak sformułować pytanie, aby osiągnąć jak najwięcej, od każdego wydobyć to, co najpełniej buduje obraz kanadyjskiej polonii. Wie też kiedy zamilknąć i oddać rolę prowadzącego swoim rozmówcom.

Każda postać jest postacią wyjątkową i wartą poznania. Bohaterowie książki Krystyny Starczak – Kozłowskiej tworzą nie tylko polonię, ale stworzyli także Polskę – walczyli o jej niepodległość, budowali jej renomę i kształtowali ją swoją twórczością. Bardzo poruszające są wspomnienia Krystyny Orłowskiej i Jerzego Czartoryskiego z okresu Powstania Warszawskiego. Wzruszająco opowiedział też o szpilkach żony Kazimierz Braun. Każda z tych historii, tak bardzo indywidualna, traktująca o rzeczach poważnych i ważnych pozbawiona jest jednak zbędnego patosu. Autorka nadała doskonałą formę, która potrafi zainteresować i zaintrygować.

Książka ma układ alfabetyczny. Zbiór rozmów poprzedzony jest wstępem, wprowadzeniem Kanadyjsko-Polskiego Instytutu Badawczego w Toronto oraz notką biograficzną dotyczącą autorki. Każdy wywiad jest odpowiednio datowany i okraszony zdjęciami bohaterów. Całość jest bardzo ładnie wydana, mimo że format publikacji (A4) jest dosyć nieporęczny. Wydaje mi się, że lepszym rozwiązaniem byłoby podzielenie książki na dwa tomy i sprawienie, że format byłby bardziej przystępny – książkę można by zabrać ze sobą i czytać np. w pociągu.

To bardzo ważna publikacja, nie tylko dla polonii kanadyjskiej. Wydaje mi się, że każda z zamieszczonych historii może mieć wpływ na czytelnika: wskazać wartość tradycji, patriotyzmu i kultury w kształtowaniu się społeczności. Wszystkie wartości wydają się bardzo ważne, szczególnie w dzisiejszych – ponownie nastawionych na emigrację – czasach. „Kanadę uskrzydloną polskością..." serdecznie polecam.