Zielona Gęś Najmniejszy Teatr Świata | Autor: Konstanty Ildefons Gałczyński

Myślę, że Konstanty Ildefons Gałczyński jest głównie kojarzony z Teatrzykiem Zielona Gęś. Kto to widział przedstawienie składające się z samych didaskaliów? Przed „Zieloną Gęsią" nikt nie widział. Nim publiczność przyzwyczaiła się do nowej poetyki podnoszono liczne głosy sprzeciwu.

To nie była literatura dla innych literatów, tylko dla prostych odbiorców. Splatając humor i dydaktyzm, Gałczyński tworzy coś w rodzaju komedii oświeceniowej, która uczy, bawiąc. Wyśmiewa konwencje literackie, posługuje się makabrycznym dowcipem i krytykuje inteligencje. Autor nie bawi się w filozofa, czerpie bezpośrednio z życia, nie filozofuje. Co najlepsze, jego uwagi wciąż są aktualne. Lata mijają a pewne dysfunkcje społeczne wciąż występują. Ludzie w ogóle się nie zmieniają. Gałczyński, w dzisiejszym świecie, miałby pełne ręce roboty i mnóstwo inspiracji. Opisuje sytuacje, ażeby je uzdrowić. Wskazuje miejsca chore, szkicuje je grubą kreską, by unaocznić złe postępowanie. Wyśmiewa, by pobudzić do myślenia i zaprząc zwykły zdrowy rozsądek do działania.

Świat przedstawiony nie jest rozwinięty, ani gruntowanie zarysowany. To tylko wstępny szkic, który jest wystarczający. Dłuższe zarysowanie akcji byłoby niepotrzebne, a wręcz odciągnęło by uwagę od clou sprawy. A w tych przerysowanych, groteskowych postaciach każdy może odnaleźć siebie. Taki jest cel przeczytania tych miniaturek. To dobry czas w naszej historii (przy okazji nowych rządów i nieustającego łamania Konstytucji, by zrobić polski rachunek sumienia.

Nazwa nawiązuje do Zielonego Balonika. Gęś i Balonik ma wiele punktów wspólnych. Posługują się podobnymi figurami poetyckimi. Wyśmiewają, obświewają, pokazują bezsens idealizacji przeszłości i historii Polski. Balonik, podobnie jak Gałczyński, poprzez groteskę i humor pokazują jak świat powinien wyglądać. Swoje przykłady doprowadzają do horrendum, a przez to chcą, by dostrzeżono głupotę. Ale dlaczego „Gęś"? Gęś to inaczej błazen. Reprezentuje nie tylko kulturę śmiechu, ale także jest kimś, kto dzięki swojej pozycji i nie do końca poważnemu traktowaniu mógł powiedzieć władcy prawdę prosto w oczy. Błazen w kulturze polskiej to także... intelektualista, który jako jedyny orientuje się w sytuacji państwa. Wystarczy spojrzeć na dzieło Matejki.

Tematyka „Zielonej Gęsi" jest bardzo bogata. Pojawiają się teksty dotyczące spraw aktualnych autorowi, ówczesnej sytuacji politycznej, ale są także miniaturki dramatyczne, które są jednie zabawą konwencją i oczekiwaniami odbiorców. Mają na celu tylko zszokowanie widzów oraz czytelników, zadziwienie i wyprowadzenie ze znanych schematów. Teatr przestaje być miejscem sentymentalnych wzruszeń, kultywowania polskości, czy też walki o niepodległość. Ma być miejscem, gdzie widz się śmieje, dostaje prostą rozrywkę ze szczyptą przemyśleń. Ma trafić do przeciętnego Kowalskiego. Teatr zaczyna być miejscem kpin ze wszystkiego co było ważne wcześniej. Z symboli narodowych, z Biblii, mitologii, polskiej martyrologii, literatury i wartości którą za sobą noszą. Pod ostrzałem znalazł się także polski charakter narodowy. Wady, które były gloryfikowane, bo uznawane za spuściznę sarmatyzmu – pieniactwo i pijaństwo. To wszystko jest tak bardzo szczere i odwołuje się do każdych czasów. Teksty Gałczyńskiego są wciąż aktualne i prawdziwe. Grymas ironii wciąż utrzymuje się na polskich twarzach i brak współcześnie osoby, która tworzyłaby coś tak zabawnego, a jednocześnie ściśle przylegającego do rzeczywistości. Coś co byłoby jej odzwierciedleniem w krzywym zwierciadle. Nikt już nie potrafi oddać tak codzienności, ale całe szczęście (mówię to z gorzkim uśmiechem), niewiele się zmieniło i teksty w tej publikacji nadal są aktualne.