Wilk | Autor: Marek Hłasko

Bezsprzecznie jednym z najważniejszych wydarzeń tej jesieni w polskiej literaturze była premiera nieznanej dotąd powieści Marka Hłaski - "Wilk". To debiutancka książka tego wybitnego pisarza, którą napisał w wieku 18 lat, i która to przeleżała blisko 60 lat w szufladzie, by dziś ujrzeć swoje światło dzienne i raz jeszcze dać wyraz niezwykłego talentu tego autora. To z jednej strony literackie wydarzenie bez mała epokowe, z drugiej zaś kawałek świetnej literatury, która nic nie straciła ze swojej świeżości i aktualności, mimo upływu tak wielu dziesięcioleci..

Fabuła "Wilka" przenosi nas do Warszawy okresu międzywojennego, a konkretnie na Marymont. W tym miejscu poznajemy głównego bohatera tej opowieści - Ryśka Lewandowskiego.To biedny, młody chłopak, który nie zna innego świata aniżeli brudne i szare podwórka marymontowskiej dzielnicy, w których królują drobni złodzieje, bezrobotni, uzależnieni od alkoholu ludzie.. To brudny, biedny i pozbawiony wszelkiej nadziei świat, z którego to Rysiek pragnie się uwolnić.. Nie mogąc liczyć na wsparcie rodziny, kolegów i znajomych, musi liczyć tylko na siebie i swoje życiowe wybory, które okażą się niezwykłe trudne i dramatyczne.. Oto bowiem pojawia się szansa na lepsze życie, na doścignięcie pełnych marzeń spojrzeń w kierunku pięknego Żoliborza i ziszczenie snów o szczęśliwym i dostatnim życiu.. Jednak w życiu nie ma nic za darmo, i Rysiek boleśnie się o tym przekona..

Debiutancka powieść Marki Hłaski jest książką niezwykłą już z tego powodu, iż możemy ją poznać wiele lat po śmierci autora. Poznać z perspektywy czytelnika, który doskonale zna, rozumie i kocha twórczość tego pisarza, zaś niniejsza pozycja stanowi pewną klamrę zamykającą całość jego dokonań literackich. Pierwsze dzieło, które staje się ostatnim.. To bardzo symboliczne, wymowne i mocne doświadczenie, ukazujące tak naprawdę wielką drogę Marki Hłaski - od 18 letniego debiutanta, do jednego z największych polskich prozaików XX stulecia.. A sama powieść..? Otóż broni się ona w 100% swoim warsztatem, atrakcyjną fabułą, dojrzałością i intensywnością emocji, jakie płyną z jej lektury.. Dla mnie jest to pierwsze od wielu lat spotkanie z tym autorem i jego twórczością, którego nie zapomnę do końca życia..

Tak jak zawsze miało to miejsce w książkach MarkA Hłaski, tak i w tym przypadku największą wartością tej opowieści są jej miejsce i bohaterowie. Miejsce, czyli przedwojenna Warszawa, jakże intrygująca, nieznana, odległa.. To brudny, smutny i biedny świat, który mimo wszystko zachwyca, pociąga, cieszy nasze oczy i naszą wyobraźnię.. Wskutek tego marzymy o tym, byśmy mogli znaleźć się tam choć na krótką chwilę, przejść się tymi ulicami, usłyszeć kwieciste rozmowy Warszawiaków, poczuć te wszystkie specyficzne zapachy.. I jest w tym w jakaś magia, iż ów obrazy stanowiły wspomnienia z dzieciństwa samego autora, dla nas zaś są one niemalże bajkową relacją o świecie, który kiedyś istniał i który to nigdy już nie powróci.. Jednak ta magia nie byłaby możliwa bez tego wyjątkowego talentu Hłaski, który potrafił opowiadać o Polsce i Warszawie, jak nikt inny..

Podobnie ma się rzecz z bohaterami tej opowieści, a więc z Ryśkiem, Kotrasem, Rączynem i innymi mieszkańcami Marymontu.. To ludzie z krwi i kości, prawdziwi do bólu, absolutnie nie pozytywni i cukierkowi bohaterowie do polubienia, ale właśnie do poznania, zaintrygowania swoją osobą, być może zrozumienia.. Ich język, dzielnicowa gwara, sposób bycia i myślenia, to kwintesencja tamtych czasów i tamtej Polski, którą czuje się w każdym ich słowie.. Oczywiście pierwsze skrzypce odgrywa tutaj główny bohater, czyli Ryszard Lewandowski. Chłopak pełen ambicji, marzeń, wiary w siebie i we własne możliwości, którego nieszczęściem było urodzenie się w biednej rodzinie.. To inteligentny, wrażliwy i mimo wszystko dobry z natury człowiek, który stanowi pewne przeciwieństwo dla swych rówieśników i sąsiadów. Jednak z drugiej strony to także chłopak pełen wewnętrznych sprzeczności, których efektem jest wielka przemiana jego osobowości..

I właśnie wspominana powyżej przemiana jest także głównym motywem tej opowieści, która mniej więcej w połowie staje się zupełnie inną książką, niż ta z pierwszych rozdziałów. To przemiana związana z życiowymi wyborami Ryśka, a ściślej rzecz biorąc z decyzją o jego wstąpieniu do Partii Komunistycznej. Hmm.. to z pewnością nie najłatwiejsza część lektury, podszyta idealizmem tego ustroju i dość mocną pochwałą socjalizmu, by nie rzec komunizmu.. Niemniej, takie były ówczesne realia, tamte czasy i chyba także konieczność ku możliwości wydania książki.. Nie wierzę bowiem w to, by 18- letni Marek Hłasko nie marzył o jak najszybszym debiucie literackim i wydaniu "Wilka".. I oczywiście zachodzi tu pewien konflikt, pomiędzy interpretacją wyboru głównego bohatera przez Marka Hłasko, a naszą - współczesnego czytelnika. Niemniej nie ma mowy tu o żadnej krytyce, bo nie o to tu chodzi. To poznanie, zrozumienie realiów i własna ocena losów bohatera tej historii, która i tak będzie zawsze bardzo dramatyczna..

Język.. Język tej powieści jest po prostu wyjątkowy. Dojrzały jak na nastoletniego debiutanta, i jednocześnie nie do końca dojrzały jak na wybitnego pisarza, którym stał się Hłasko. I to chyba czyni tę książką tak bardzo wyjątkową, ciekawą, wciąż i wciąż zaskakującą dla czytelnika. Z jednej strony mamy tu bowiem do czynienia z potocznym językiem ulicy, z drugiej zaś z przebłyskami literackiej sztuki.. To język mocny, dosadny, nie stroniący od wulgaryzmów, ale przez to jakże prawdziwy, żywy, szczery.. Dziś już nikt tak nie pisze.., i dlatego chyba też lektura tej książki jest tak intrygująca, inna, świeża..

"Wilk" to powieść z gatunku awanturniczej historii przygodowej, która kryje w sobie jednak i inne oblicze. Otóż obok zawrotnej akcji mamy tu także dramat o ludzkich wyborach, które często jesteśmy zmuszeni podejmować wbrew własnym uczuciom i przekonaniom.. I znów ciśnie się na język stwierdzenie, że dziś już nikt tak nie pisze.. Tym bardziej warto poznać tę powieść, docenić jej kunszt, zrozumieć jej polityczną stronę i wspomnieć wielki talent pisarski Marka Hłaski.. Polecam wszystkim miłośnikom polskiej literatury, dla których ta książka powinna stać się pozycją obowiązkową..