Chłodna W Ogniu Powstania Warszawskiego | Autor: Artur Nadolski

Tym razem trafiły mi się do recenzji aż 2 książki o powstaniu warszawskim. Zamówiłam je, by poszerzyć swoją wiedzę na temat tamtych wydarzeń, gdyż wciąż mam wrażenie, że w sumie nie wiem o nich nic. Jedną z nich była Chłodna w ogniu powstania warszawskiego 1944. Autorem tej publikacji jest Artur Nadolski - człowiek, którego pasją jest kolekcjonowanie pamiątek związanych z Warszawą, pasjonat historyczny interesujący się tym, co działo się w stolicy w trakcie powstania warszawskiego.
Co to jest Chłodna? To bardzo ważna dla powstańców ulica. W pierwszych dniach walk wymordowano tam setki mieszkańców podczas Rzezi Woli. Ta ulica bardzo ucierpiała w czasie wojny. Dopiero jakiś czas po jej zakończeniu znalazły się pieniądze na naprawienie szkód. Na Chłodnej toczyły się walki z oddziałami SS. Wiele osób oddało życie, by pokonać wroga i uwolnić miasto spod jego okupacji. Nie będę streszczać o czym jest ta książka, ją po prostu trzeba przeczytać.

Artur Nadolski ma do ulicy Chłodnej niezwykły sentyment. Mieszkała tam jego rodzina, a ojciec i dziadek autora publikacji walczyli w powstaniu. To bardzo osobista książka. Czytając ją, czułam nostalgię. Chłodna, pomimo renowacji, nigdy nie odzyskała swojej świetności. Wiele przedwojennych budynków wyburzono. Swoje dorzuciły też nierozsądne rządy komunistów, podczas których zniknęło kilka kamienic. Już dawno nie czytałam tak przepełnionych smutkiem wspomnień. Aż miałam ochotę przy nich płakać.

Przyznam, że spodziewałam się po Chłodnej czegoś innego. Nie, nie mam na myśli tego, że to była nudna i nieciekawa lektura. W żadnym wypadku. Byłam po prostu psychicznie przygotowana na natłok dat i nazwisk, dlatego do czytania książki zabrałam się z długopisem i kartką w ręku. Chciałam robić notatki, żeby się nie pogubić. Niepotrzebnie. Nie jest to publikacja o historycznym charakterze. To bardzo sentymentalne wspomnienia. Nie każda ulica może poszczycić się taką historią. Bardzo krwawą co prawda i smutną, ale nie sposób o niej zapomnieć.

Nie jestem z Warszawy, mieszkam na Śląsku, lecz gdy czytałam Chłodną, czułam się tak, jakbym znała te tereny od lat. Artur Nadolski ma bardzo lekkie pióro i dość szybko zapoznałam się z jego wspomnieniami. Ja jestem wnuczką ułana broniącego wschodnich granic naszego kraju, on potomkiem powstańców z Warszawy. Nasi przodkowie narażali podczas wojny swoje życie i nie można o tym wspomnieć.

Nie odczuwałam tego, że ta książka mogłaby być skierowana wyłącznie do rodowitych warszawiaków. Opowieść o ulicy Chłodnej powinien znać każdy Polak. Bez względu na to, skąd pochodzi. Nie wiem, jak na tę publikację zareagują osoby, które tak jak ja, były przygotowane na historyczne wywody. Mam nadzieję, że Chłodna ich nie rozczaruje.

Nie mogę określać tej książki jako ciekawą czy nudną. Napisało ją życie. Nie mnie oceniać to, co się stało. Jedyny mankament, jaki odnalazłam w Chłodnej, to złej jakości zdjęcia. Nie ma ich zbyt dużo, a i tak niewiele na nich widać. Są czarno-białe i niewyraźne. Już po raz kolejny spotykam się z czymś takim w publikacji wydanej przez Oficynę Wydawniczą Rytm i to choć budzi to moje zastrzeżenia, nie wpłynie raczej na ogólną ocenę tej książki. Jestem ciekawa, co do powiedzenia na jej temat będzie miała moja starsza siostra, która jest historyczką.

Czasami zdarza się, że w człowieku trwa pamięć minionych zdarzeń, tak bardzo w nim zakorzeniona i silna, że nawet okresy bardzo wielu lat, jakie od nich minęły, nie są w stanie sprawić, by wspomnienia zblakły i przeminęły. Nie jest więc niczym dziwnym, że owe tak silnie wywierające wpływ na psychikę ludzką wydarzenia domagają się po czasie ujścia, że rodzi się chęć opowiedzenia o nich, a może raczej wzniesienia symbolicznego pomnika, by pamięć o nich nie zaginęła, przetrwała długie lata.

Czytając książkę Chłodna. W ogniu Powstania Warszawskiego nie można oprzeć się wrażeniu, że autor właśnie to chciał uczynić poprzez swoją publikację: upamiętnić pewien okres II wojny światowej, zwrócić uwagę na nieco zapomnianą już dzisiaj część historii Warszawy, a w szczególności jedną z jej ulic, Chłodną, która – jak się okazuje – odgrywała niebagatelną rolę w działaniach wojennych warszawskiego ruchu oporu w czasie II wojny światowej.

Artur Nadolski wspomina i opisuje szczególnie tragiczny w skutkach dla mieszkańców i samej ulicy Chłodnej ostatni zryw narodowowyzwoleńczy – Powstanie Warszawskie 1944 roku. To właśnie wtedy ulicą Chłodną przeszła śmierć – zginęła większość z kilkunastu tysięcy mieszkańców ulicy, a z sześćdziesięciu ośmiu kamienic stojących po obu jej stronach ocalało zaledwie pięć domów, kościół i dom straży pożarnej. Już same te fakty wystarczająco dobrze obrazują nam, jak wielki dramat musiał rozgrywać się w tamtym czasie na ulicy Chłodnej.

Chłodna przez cały czas okupacji niemieckiej była dla Polaków ulicą niebezpieczną. Autor podaje przyczyny takiego stanu rzeczy, wspomina także czasy, kiedy to nazwę ulicy przemianowano na „Eisgruben Strasse" i została rozdzielona murami getta żydowskiego.

W publikacji nie zabraknie opisów działań Armii Krajowej, ale także nawiązań do sceny politycznej tamtego pamiętnego okresu. Autor podaje przytaczane (wraz z odpowiednimi przypisami) cytaty Winstona Churchilla, pisze o sytuacji wojsk niemieckich i Armii Czerwonej, słowem zagłębia się w historię ulicy Chłodnej z każdej strony, aby dać czytelnikowi jak najbardziej wyrazisty obraz tamtych minionych wydarzeń.

Poza sporą ilością tekstu w książce zamieszczono również bardzo liczne, czarno-białe fotografie, może i nie najlepszej jakości, ale za to autentyczne, doskonale oddające ducha opisywanych wydarzeń. Czytelnik ogląda na nich piękne, kilkupiętrowe kamienice o intrygujących frontonach, gzymsach i nieregularnie rozmieszczonych balkonach, przedstawiające kwintesencję polskiej architektury końca dziewiętnastego i początków dwudziestego wieku. Opublikowane w książce fotografie nie przedstawiają jednak tylko budynków i ulicy, ale także dowódców Armii Krajowej czy Powstania Warszawskiego, jak również – kontrastowo – dowódców SS, co wskazuje na to, że autorowi zależało na dokładności przedstawianych zdarzeń oraz opisywaniu ich czynnych uczestników.

Chłodna. W ogniu Powstania Warszawskiego okazuje się książką ciekawą, przemyślaną, odsłaniającą przed czytelnikiem jeden z ważniejszych okresów narodowowyzwoleńczej, historycznej walki Polaków o Polskę. Jak pisze sam autor:

„Obowiązkiem jest sięgnąć do tej skarbnicy wiedzy, tego wielowątkowego i cennego źródła prawdy o Chłodnej, a na dobrą sprawę – źródła wiedzy o Warszawie."

Jeśli więc jesteście ciekawi tekstu traktującego o patriotycznej waleczności, o poświęceniu i odwadze, udokumentowanego licznymi fotografiami ukazującymi ulicę Chłodną w swym rozkwicie, ale także zniszczoną niemieckimi bombami, zrujnowaną, to bez obaw sięgnijcie po książkę Artura Nadolskiego. Poświęcony jej czas pozwoli bowiem na pośrednie doświadczenie tego, czym była w latach czterdziestych ubiegłego wieku walka narodowowyzwoleńcza.