Mag | Autor: John Fowles

Jeśli kiedyś zostałabym poproszona o sporządzenie listy najbardziej tajemniczych, intrygujących i inteligentnych powieści literackich, to bez wątpienia owy zestaw rozpoczęłabym od książki pt. "Mag", autorstwa Johna Fowlesa. Oto bowiem lektura tej pozycji była dla Mnie niezwykłym, bardzo wymagającym i fascynującym doświadczeniem, którego to główna idea opierała się na psychologicznej grze pomiędzy autorem, i czytelnikiem. I trudno mówić tutaj tylko i wyłącznie o literackiej fikcji, gdyż dzieło Fowlesa to zdecydowanie coś więcej, aniżeli ciekawa fabuła i dobra zabawa. Tym czymś jest "wejrzenie" do wnętrza ludzkiej psychiki i konfrontacja z jej ciemną i mroczną stroną, której to imię brzmi - szaleństwo.. To trudna lektura, której jednak nie sposób nie pokochać i nie wracać do niej po wielokroć, aż w końcu uda Nam się w pełni ją zrozumieć..

Fabuła "Maga" przedstawia losy młodego Anglika - Nicholasa Urfe, który poszukuje pomysłu na swoje dalsze życie, jak i również ratunku przed pochłaniającą go depresją. Niespodziewanie dostaje prezent od losu, w postaci oferty pracy nauczyciela języka angielskiego na jednej z greckich wysp, którą to składa mu bogaty i tajemniczy Maurice Conchis. Po dotarciu do Phraxos i pierwszej fascynacji miejscem, pracą i osobą Conchisa.., Nicholas daje się wciągnąć w bardzo niebezpieczną grę psychologiczną, w której to przemoc, erotyka i obezwładniające go szaleństwo odgrywają główną rolę.. Raj staje się dla niego piekłem, zaś sama wyspa więzieniem, z którego nie ma ucieczki..

Powieść Johna Fowlesa to bez wątpienia jedno z najbardziej kontrowersyjnych, odważnych, nieoczywistych i trudnych w odbiorze dzieł w powojennej literaturze. Na jego temat powiedziano i napisano już zapewne absolutnie wszystko, począwszy od chwalebnych pochwał, a na bezlitosnej krytyce skończywszy. I trudno się temu dziwić, gdyż książka ta nie może po prostu się "podobać" lub też "nie podobać". To pozycja, która chwilami zachwyca, następnie irytuje, zaś w jeszcze innym punkcie wręcz zniesmacza. Niemniej wszystkie te "chwile" tworzą wyjątkową całość, obok której nie można przejść obojętnie. Dla Mnie lektura tej powieści była niesamowitym przeżyciem, w którym to złość i oczarowanie wzajemnie się ze sobą przeplatały. Złość na autora, bohaterów i Mnie samą, za to że dałam się przekonać do tej historii i nie potrafię jej przerwać, mimo jej skomplikowanego charakteru. Oczarowanie zaś tym oto faktem, iż nigdy dotąd nie spotkałam takiej książki, która by opowiadała o ludzkiej psychice i osobowości, w tak otwarty i szczery sposób. Zresztą chyba najlepszym określeniem tej powieści będzie to, iż jest to literatura skrajności, która budzi bardzo odmienne odczucia..

"Mag" to książka, którą należy odbierać, rozpatrywać i oceniać w dwóch kategoriach - literackiej i psychologicznej. Pod względem literackim jest to bez wątpienia bardzo ciekawa historia, w której to znajdziemy i przygodę, i romans, i erotykę i przemoc.., jak i również ledwie wyczuwalną nić fantastyki. Samotny bohater rzucony "lwu na pożarcie", którym w tym przypadku jest cyniczny, bezwzględny i obłudny Maurice Conchis. To starcie dobra ze złem, w którym to jednak i ten dobry bohater nie jest do końca bez winy, o czym doskonale przekonujemy się już na samym początku tej historii. Deliryczny sen na granicy jawy, w którym to nic nie jest proste, oczywiste, jednoznaczne.., ale za to jest to wszystko przepięknie napisane. Język w tej książce jest bez wątpienia jednym z największych atutów tej opowieści, gdyż sięga on do słów i znaczeń rzadko dziś już używanych, z powodu czego bardzo ubolewam. To język teatru, sztuki, momentami poezji.. Tempo akcji jest bardzo zmienne, gdyż momentami wydarzenia następują po sobie lawinowo, by za chwilę spowolnić i przez kilkadziesiąt stron skupić Naszą uwagę na jednym obrazie lub myśli.. I wszystko to spaja wyjątkowa inteligencja autora i jego dzieła, gdzie każdy szczegół i słowo mają znaczenie, o czym nie rzadko przekonujemy się dopiero po pewnym czasie..

Jeśli zaś chodzi o kategorię psychologiczną, to mamy tu do czynienia ze swoistym "rozłożeniem" ludzkiej psychiki na czynniki pierwsze. Kłamstwo, manipulacja, cierpienie - wszystkiemu temu poddawany jest główny bohater tej historii, i wszystko to prowadzi do zachwiania jego równowagi psychicznej, a następnie przemiany jaka w nim zachodzi. Autor poddaje Nicholasa wielu próbom, rozkoszując się efektem tychże starań, często bardzo tragicznym i bolesnym. To chyba jedno z najciekawszych spojrzeń na ludzkie szaleństwo, jakie tylko miało miejsce w literaturze. Szaleństwo miłości, zniewolenia, żądzy i intelektualnej potrzeby bycia kimś innym, lepszym i ważniejszym, niż się jest w rzeczywistości. I jeszcze jedna ważna uwaga.. Otóż w książce tej ofiarą tychże zabiegów pada nie tylko sam główny bohater tej historii, ale po części także i My czytelnicy, z czego to nie zawsze zdajemy sobie sprawę. Czy jest to miłe uczucie..? Chyba nie do końca.., ale na pewno bardzo intrygujące i zmuszające do zastanowienia się nad relacją - autor i czytelnik, która w tym przypadku nabiera zupełnie nowego znaczenia..

Co do bohaterów tej historii, to mam bardzo mieszane uczucia. Z jednej strony są to postacie bardzo ciekawe i intrygujące, z drugiej zaś jakby za nadto "przerysowane", by nie rzecz skarykaturowane.. Oto bowiem przyjrzyjmy się choćby głównemu bohaterowi, który jest na pozór zwyczajnym młodym mężczyzną, zaś dopiero wraz z kolejnymi etapami jego psychologicznej gry z pracodawcą, ujawniają się ukryte w Nim dotąd cechy charakteru, które bynajmniej nie wskazują na "normalność" tej postaci. Nicholas to człowiek za nadto impulsywny, naiwny, podatny na sugestię i nerwowy, by do końcu uwierzyć w jego sposób rozumowania i postrzegania świata. I tak jak mniej więcej do połowy książki lubiłam go i kibicowałam Mu w jego walce z szaleństwem, to w drugiej części tej opowieści ta sympatia gdzieś zanikła, a zastąpiła ją irytacja i powątpiewanie.. Podobnie ma się sytuacja z "czarnym charakterem", czyli Mauricem Conchisem, który wydaje się być złym i bezwzględnym człowiekiem, tak po prostu, bez żadnej przyczyny i powodu. Oczywiście można i tak, ale dla Mnie postać ta ma za dużo złych emocji, które przecież musiały się gdzieś narodzić.. I chyba z całej gamy postaci tego dramatu najbardziej przekonała Mnie do siebie Alisson, czyli partnerka Nicholasa, która to jest prawdziwą, rzeczywistą, realną kobietą. Czy to oznacza że te postacie są nijakie lub wręcz mało interesuję? Absolutnie nie! Są po prostu takie, jakimi chciał je widzieć autor tej powieści, w której przecież nic nie powinno i nie może być w 100% proste, zwyczajne, autentyczne..

Na zakończenie chciałam się odnieść do owej "szokującej" strony tej książki, która przez wielu uznawana jest za niecenzuralną. Oczywiście, doświadczymy tu bardzo mocnych opisów erotycznych zachowań jak i również scen przemocy, zarówno tej fizycznej i psychicznej. Niemniej gdy zastanowimy się nad tym nieco głębiej, to każda z nich ma tutaj swoje uzasadnienie, i tak po prawdzie nie odbiegają one aż tak bardzo od prawdziwego życia każdego z Nas.. Moim zdaniem to po prostu odważne, szczere, i nie zawsze piękne spojrzenie na życie człowieka, również od tej ciemnej strony, o której nie zawsze głośno się mówi. John Fowles zdecydował się na ten krok, i w moim odczuciu była to jak najbardziej słuszna decyzja. Naturalnie nie muszę chyba dodawać, iż powieść ta jest przeznaczona zdecydowanie dla dorosłego czytelnika..

"Mag" to książka, której nie można przeczytać od tak, i natychmiast w pełni zrozumieć jej treść oraz przesłanie. To lektura na dłuższy czas, którą należy sobie powolnie dawkować i smakować jej wszystkie "odcienie", często ukryte pod kotarą ironii, karykatury, szoku.. Jeśli jesteś gotowy na inteligentną grę z autorem, na zaskakujące emocje i wyzwania, to powinieneś sięgnąć po tę powieść bez wahania. W przeciwnym wypadku.., warto może trochę poczekać i dojrzeć do lektury tej książki, by wówczas móc zaczerpnąć z niej jak najwięcej..