Państwo Hitlera | Autor: Aly Götz

Hitler i nazistowskie Niemcy z czasów II wojny światowej... Dla przeciętnego Polaka ten okres historyczny jawi się jako bardzo mroczny, pełen śmierci i niesprawiedliwości, wywołuje co najmniej nieprzyjemne skojarzenia. Już samo nazwisko Hitlera wystarcza, by w naszych umysłach zrodził się dystans do Niemiec, choć oczywistym jest, że ten naród dzisiaj jest już zupełnie inny niż kiedyś. Ja sam, słysząc o Hitlerze, SS, nazistach i ruchu narodowosocjalistycznym, natychmiast odczuwam silną antypatię, choć przecież przeszłe wydarzenia należą już do historii. Niemniej nie zmienia to faktu, iż świadomość o obozach koncentracyjnych i komorach gazowanych zapisała się już na stałe w naszej pamięci narodowej.

Götz Aly, autor Państwa Hitlera, dziennikarz i historyk, a także autor licznych publikacji dotyczących dziejów nazizmu, w swojej obszernej książce przedstawia nam państwo niemieckie z lat poprzedzających II wojnę światową i okres jej trwania. Nie robi tego jednak tak, jak inni historycy – Götz Aly opisuje systemy polityczne i ekonomiczne, jakie pozwoliły na szybki i imponujący rozwój III Rzeszy pod przewodnictwem Hitlera.

W książce przeczytamy o tym, jak mogło w ogóle dojść do masowych mordów, jakich Niemcy dopuścili się na tak zwanych „gorszych ludziach", przeczytamy o rasie aryjskiej, o ideałach przyświecających Hitlerowi i całemu narodowi niemieckiemu. Jednakże to tylko mała część tej publikacji, bo przewagę w niej mają opisy systemów ekonomicznych i politycznych, rozwiązań dla okupowanych przez niemieckie wojska krajów, rozwiązań płatności indywidualnych, zależnościach innych krajów względem Niemiec.

Götz Aly jest doskonale zorientowany w poruszanej przez siebie tematyce, to natychmiast rzuca się w oczy. Dzięki jego pracy możemy się zorientować, jak Niemcy wykorzystywali na swoją korzyść system podatków, zagrabione własności, jakie umowy zawierali z poszczególnymi państwami, by zapewnić zaopatrzenie dla swoich wojsk. Państwo Hitlera jest więc pełnoprawną rozprawą na temat systemu funkcjonowania Niemiec w czasie II wojny światowej, poruszającą wszelkie istotne dla tego zagadnienia aspekty. Z tego względu książka ta okazuje się także niezwykle cenna pod względem historycznym, gdyż mnogość zawartych w niej faktów w dużej mierze pozwala odpowiedzieć na niejedno pytanie, także to najważniejsze: jak to się stało, że III Rzesza dopuściła się tylu masowych mordów i tak bardzo dała się we znaki swoim europejskim sąsiadom?

Państwo Hitlera ukazuje czytelnikowi III Rzeszę jako skomplikowany, niezwykle skuteczny mechanizm sprawiający, że Niemcy mogły się błyskawicznie umacniać i rozrastać, stać się potęgą narodową. Ukazuje – z punktu widzenia ówczesnego obywatela Niemiec – system niemalże państwa utopijnego.

Götz Aly nie napisał książki łatwej w odbiorze, trzeba to jasno przyznać. Mnogość zawartych w niej faktów historycznych, a także wyjaśnienia ich poszczególnych aspektów wymagają od czytelnika sporego skupienia. Nie jest to także lektura łatwa z tego względu, że niektórzy z nas mogą odbierać ją poprzez uprzedzenia względem Hitlera i III Rzeszy, dlatego z czystym sumieniem poleciłbym ją tylko zwolennikom historii, a także osobom, które fascynują się po dziś dzień potęgą III Rzeszy. Wszyscy inni potencjalni czytelnicy owszem, dowiedzą się kilku rzeczy o skomplikowanych strukturach niemieckiego państwa w czasie II wojny światowej, ale wątpię, by treść tej książki okazała się dla nich lekturą wystarczająco intrygującą. Dla mnie okazała się mało ciekawa, jedynie ukazała mi komplikacje z prowadzeniem wojny na światową skalę, co zresztą nigdy nie mieściło się w kręgu moich zainteresowań.