Przeklęci | Autor: Joyce Carol Oates

Joyce Carol Oates to autorka, której nazwisko zna każdy miłośnik literatury fantasy i grozy. Uznawana za najbardziej utalentowaną i najbardziej nieprzewidywalną pisarkę tego gatunku, od lat wymieniana wśród pewniaków do literackiego Nobla. Każda jej powieść to wstąpienie do niezwykłego świata tajemnic, magii, romantycznej przeszłości. Tych książek się nie czyta, je się po prostu przeżywa..:) Przyjrzyjmy się zatem najnowszej powieści spod pióra tej autorki - "Przeklętym", które ukazały się nakładem Wydawnictwa Rebis.

Lektura tej książki przenosi Nas do niezwykłego, gotyckiego świata początku XX stulecia, a konkretnie do miasteczka Princentom w Stanach Zjednoczonych. Mieszkańcy tego uniwersyteckiego miasta nie mogą oprzeć się wrażeniu, iż coś nienazwanego i nienamacalnego zbliża się do jego bram z każdym dniem.. Coś przerażającego, niepokojącego, strasznego.. Ich sny przepełnione są widmami potworów, wampirów, demonów, duchów zmarłych.. Spowodowane to jest faktem, iż nad miastem tym ciąży pradawna klątwa, o której nikt nigdy głośno nie mówi.. Jednak gdy w Princentom pojawiają się tajemnicze postacie, a ze ślubnego ołtarzu zostaje porwana piękna Annabael Slade.., jasnym dla wszystkich staje się fakt, iż owa klątwa przybrała rzeczywiste i namacalne oblicze..

Książka ta stanowi przykład literatury na najwyższym poziomie, która wymyka się wszelkim zasadom, granicom, regułom gatunkowym. Określana mianem powieści gotyckiej, ale tak naprawdę reprezentująca sobą ogromną ilość literackich twarzy, od klasycznego horroru, poprzez powieść fantasy, historyczną literaturę faktu, a na psychologicznym dramacie skończywszy. To także iście poetycki świat pełen niedopowiedzeń, marzeń, koszmarów, mar.. O książce tej nie można powiedzieć inaczej, aniżeli wielobarwna, nieodgadniona, wielka.. I chyba nie będzie błędem stwierdzenie, iż opowieści tej nie można tylko i wyłącznie przeczytać, ale trzeba ją po prostu przeżyć na własnej skórze..

Konstrukcja fabularna jest tutaj niezwykle skomplikowana i złożona, udnoszaca się w zasadzie do dwóch zupełnie odmiennych wątków, jak i również spojrzeń na przedstawiane tu wydarzenia. Oto bowiem z jednej strony obserwujemy i śledzimy tę historię z perspektywy pewnego pisarza - M. W. van Dycka II, kronikarza, historyka, który sam tworzy własną powieść o dziejach przeklętego rodu, wtapiając w nią prawdziwe ludzkie losy. Innym razem zaś obserwujemy te wydarzenia z perspektywy ich bezpośrednich uczestników. Jedno spojrzenie jest spojrzeniem ze wszech miar literackim, gotowym uwierzyć we wszystko to, co jest nienazwane, niewyjaśnione i nie namacalne. Drugie zaś stanowi spojrzenie okiem stricte naukowym, racjonalnym, rzeczywistym. I właśnie ta swoista konfrontacja tych dwóch spojrzeń, jest tutaj czymś wspaniałym, wyjątkowym, niepowtarzalnym. Wiem, że wszystko to brzmi skomplikowanie.., ale taka właśnie jest ta powieść i trzeba ją przeczytać, by w pełni móc zrozumieć jej charakter, przekaz i moc..:)

Bardzo wielkim atutem tej lektury jest to, iż łączy ona świat literacki z prawdziwym światem początków XX wieku. I tak oto obok fikcyjnych postaci spotkamy tu także chociażby prezydenta Stanów Zjednoczonych Thomas Woodrow Wilson, Theodore Roosevelt, czy też mojego ulubionego Jacka Londona, którego poznajemy tutaj z zupełnie innej strony..;) Ale autentyczne postacie to nie wszystko, gdyż wraz z opowieścią o tworzeniu kroniki losów przeklętej rodziny Slade'ów, poznajemy także historię Stanów Zjednoczonych, z tak burzliwymi jej wątkami jak chociażby działalność Klu Klux Klanu, budzenie się ruchów feministycznych czy też odniesienia do niezwykle dramatycznej sytuacji robotników przemysłowych w amerykańskich fabrykach.. To wszystko sprawia, iż momentami książka ta staje się czymś więcej, aniżeli opowieścią z pogranicza horroru i fantastyki, przybierając tym samym szaty najprawdziwszej epopei..

Oczywiście bardzo ważne miejsce w tej opowieści zajmują także postacie fikcyjne, z szeregu tych nadprzyrodzonych. Wystarczy wymienić tutaj chociażby słynnego hrabiego Drakulę, którego poznajemy tutaj także w bardzo zaskakującym wydaniu. W ogóle nie sposób nie zauważyć tutaj odwołań do wielu literackich arcydzieł, z twórczością Lovecrafta, Edgara Allana Poe czy nawet Arthura Conan Doyla.. I warto tutaj zwrócić uwagę na to, iż przedstawione tutaj zło jest bardzo zagadkowe, tajemnicze, nie ukazane jednoznacznie i wprost.. Dla Mnie to coś na wzór ludzkiej interpretacji własnych lęków i obaw, które dopiero wówczas przybiera tak makabryczny i przerażające wymiar.. Po prostu coś wspaniałego, czego nigdy wcześniej nie doświadczyłam w żadnej powieści grozy:)

W lekturze tej odnajdziemy bardzo wiele odniesień do filozofii m.in. nauk Platona, jak i również społecznych zachowań, które to doskonale odzwierciedlają postawy mieszkańców Princentom. Część z nich jest bowiem gotowa zmierzyć się z własnymi lękami i koszmarami, inni zaś wolą nie przyznawać się do swych odczuć i udawać, iż nic złego się nie dzieje.. Nie jest to prosta część tej lektury, lecz jeśli już odważamy się z nią zmierzyć, to wnioski jakie z niej płyną, będą bardzo interesujące, zwłaszcza w kontekście dalszego przebiegu tej opowieści. Niemniej warto tutaj zauważyć, iż autorka tej historii pokusiła się o bardzo odważne środki, których w tego typu literaturze raczej byśmy się nie spodziewali..

I wreszcie słów kilka o bohaterach tej historii. Który z nich jest tym kluczowym i grającym pierwsze skrzypce..? Hmm, to bardzo trudne pytanie.. Myślę, że nie ma tu takiej jednej, jedynej postaci, gdyż cały szereg osób występujących na kartach tej powieści, odgrywa równie istotną rolę. Na uwagę zasługują z pewnością Jozjasz - odważny i bohaterski brat uprowadzonej Annabael, jego siostra, będąca ucieleśnieniem wszelakiej dobroci i najlepszych cnót, awanturniczy Todd czy najbardziej przerażający English von Gneist.. To tylko kilku z bohaterów tej opowieści, którzy to tworzą niezwykle wiarygodny i barwny obraz uniwersyteckiego miasteczka z początków ubiegłego wieku..

"Przeklęci" to w moim mniemaniu powieść wielka, pod każdym względem. Książka, której lektura jest niezwykłą intelektualną przygodą i zarazem wyprawą do świata grozy i magii.. Joyce Carol Oates opowieścią tą udowodniła raz jeszcze, jej spojrzenie na świat, życie i literaturę jest wyjątkowe i niepowtarzalne.. Korzystajmy zatem z tej sposobności i cieszmy także i Nasz wzrok i umysł tymi niezwykłymi widokami, jakie to rozpościera przed Nami ta wybitna pisarka..