Wielkie Księstwo Litewskie I Inflanty | Autor: Sławomir Koper

Sławomir Koper - polski pisarz, autor ponad dwudziestu książek historycznych, dotyczących m.in. życia prywatnego znanych postaci z historii Polski i świata. Absolwent Wydziału Historycznego Uniwersytetu Warszawskiego. Obecnie specjalizuje się w okresie międzywojennym dziejów Polski i historii polskiej obyczajowości XIX stulecia. Publikuje również w tygodniku "Do Rzeczy" i w miesięczniku "Historia do Rzeczy". Za popularyzację wiedzy o historii został odznaczony srebrnym Krzyżem Zasługi. Aktualnie mieszka w Legionowie. Oprócz historii interesuje się muzyką i sportem.

W swoim najnowszym przewodniku autor zabiera nas w historyczną podróż śladami polskości po Białorusi, Litwie i Łotwie, czyli krajach tworzących historyczne Wielkie Księstwo Litewskie i Inflanty. Nie zabraknie w niej więc wielu ciekawostek na temat miejsc utrwalonych w historii i literaturze polskiej oraz ludzi, którzy tu mieszkali i tworzyli. Dla tych, którzy nie pamiętają z lekcji historii przypomnę, iż Wielkie Księstwo Litewskie jest to państwo litewskie istniejące od przełomu XII i XIII wieku do roku 1795, czyli roku, w którym miała miejsce trzeci i ostatni rozbiór Polski, obejmujące ziemie dzisiejszej Litwy, Białorusi, północno-wschodniej Polski i większą część Ukrainy. Natomiast Inflanty są krainą historyczną nad wschodnim Bałtykiem, zamieszkałą przez plemiona bałtyckie i fińskie. Inflanty sąsiadowały na wschodzie z księstwami ruskimi, na południu z Litwą, granicę zachodnią stanowił Bałtyk, a północną Estonia. Do Rzeczypospolitej należały od XVI wieku, aż do pierwszego rozbioru Polski, a następnie częściowo także w okresie międzywojennym.

Książka „Wielkie Księstwo Litewskie i Inflanty" nie jest typowym przewodnikiem po tych ziemiach. Na próżno będziemy w niej szukać informacji na temat adresów hoteli, orientacyjnych cen noclegów, czy przydatnych wskazówek dla podróżujących. W tym bowiem przypadku mamy do czynienia z publikacją będącą połączeniem wykłady z historii i literatury podróżniczej. Autor w ciekawy i przystępny sposób przybliża nam dzieje Litwy i Białorusi na tle historii Europy, ale nie tylko. Wraz z historykiem odwiedzimy wiele miejscowości, które już na zawsze zapisały się w dziejach polskiej historii i kultury, m.in. Nieśwież, Grodno, Wilno, Kiejdany czy Dyneburg, zagłębiając się jednocześnie w losy ówczesnych społeczności lokalnych oraz znamienitych rodów np. Radziwiłłów i Kettlerów. Jak przystało na książkę historyczną nie brakuje w niej również informacji na temat sławnych polskich bitwach, jak choćby pod Kircholm i Kokenhausen. Sławomir Koper w swojej publikacji nie boi się także poruszać trudnych i kontrowersyjnych tematów, m.in. zawiłych stosunków polsko-litewskim w XX stuleciu czy sprawy zbrodni w Ponarach, która zapisała się krwawą kartą w dziejach naszej historii. Żeby nie było nudno, autor przeplata opisy odwiedzanych miejsc z opowieściami z życia znanych postaci. Czytelnik będzie miał więc okazję przeczytać m.in. o burzliwym romansie naszego narodowego wieszcza Adama Mickiewicza z Marylą Wereszczakówną, a także o kontrowersyjnym życiu, jakie prowadziły znane pisarki Eliza Orzeszkowa i Maria Rodziewiczówna. Ponad to w publikacji znajdziemy całkiem sporo informacji krajoznawczych, a także ciekawostek kulinarnych.

Po przeczytaniu niniejszej publikacji śmiało mogę napisać, iż stanowi ona praktyczne kompendium wiedzy na temat Wielkiego Księstwa Litewskiego i Inflantów. Autor, bez dwóch zdań, podeszli do niej z całkowitą precyzją i znajomością tematu. Już od pierwszych stron czytelnik może stwierdzić, iż Sławomir Koper ma ogromną wiedzę na temat omawianego obszaru, którą umie i potrafi dzielić się z innymi. Pozycja ta wyróżnia się wśród książek historycznych przede wszystkim tym, iż napisana jest w lekki i przystępny sposób, a gawędziarski styl autora sprawia, iż czyta się ją niczym dobrą powieść. Autor nie przytłacza ogromem informacji, ale wszystko serwuje w odpowiednich dawkach. Opisy miejsc, przyrody, zabytków przedstawione są w bardzo realistyczny sposób, miejscami trudno oprzeć się wrażaniu, iż wraz z autorem przemierza się poszczególne szlaki, patrząc na wszystko jego oczami. Poza tym w książce na szczególną uwagę zasługuje bardzo bogata bibliografia umieszczona na końcu każdego rozdziału, która podpowiada, do czego jeszcze warto zajrzeć. Jedyne, czego mi brakowało podczas lektury, to mapy omawianego terenu i lepszej jakości zdjęć. Nieliczne czarno-białe fotografie, jak dla mnie, pozostawiają wiele do życzenia.

Książkę "Wielkie Księstwo Litewskie i Inflanty" szczególnie polecam tym, którzy interesują się historią i kulturą ziem znajdujących się obecnie za naszą wschodnią granicą, ale nie tylko. Warto po nią sięgnąć choćby dlatego, żeby lepiej poznać dzieje polskiego osadnictwa i kultury na obszarach, które były przecież kiedyś w większości zamieszkane przez naszych rodaków, bo to one definiują naszą tożsamość.

Sławomir Koper - autor ponad dwudziestu książek historycznych jest absolwentem Wydziału Historycznego Uniwersytetu Wrocławskiego. W swoim najnowszym przewodniku zaprasza czytelników na wyprawę po krajach, które dawno temu tworzyły Wielkie Księstwo Litewskie i Inflanty.

Autor oprowadza nas po tych ziemiach w niezwykły sposób. Robi to poprzez opowiedzenie historii ludzi, którzy tam mieszkali. Dokonuje tego w mistrzowski sposób i sprawia, że czytelnik nie jest w stanie oderwać się od lektury. Ja sama nie potrafiłam odłożyć jej na półkę, chociaż było już późno.
Uwielbiam książki, które obalają moją wiedzę na temat postaci, jakie wywarły ogromny wpływ na historię Polski i przy pomocy kilku zdań burzą ich idealny wizerunek. Z racji mojego wykształcenia polonistycznego, skupię się na jednej z nich, mianowicie na Adamie Mickiewiczu. Każdy z nas uczył się w szkole o tym, że jego wielką miłością była Maryla Wereszczakówna. Jak wszyscy dobrze wiedzą, ta historia nie miała happy endu. Nasz wieszcz narodowy był biednym nauczycielem i nie stanowił odpowiedniej partii dla tej panienki. Musiał więc ustąpić miejsca Wawrzyńcowi Puttkamerowi, z którym to Maryla stanęła na ślubnym kobiercu. Wam też zapewne nauczyciele mówili, że miłość Mickiewicza i Wereszczakówny była czysta i nie było w niej niczego, o czym nie wypada wspomnieć uczniom na lekcjach języka polskiego. Prawie wszystko rozgrywało się drogą listowną, a kochankowie nie posunęli się do niczego, oprócz niewinnego dotyku ręki. Okazuje się, że wcale tak nie było. Co więcej, nasz wielki wieszcz narodowy nie był wcale świętoszkiem. Trudno opisać słowami moje zdziwienie, gdy przeczytałam o tym, że lubił "wielokąty" oraz romansowanie z zamężnymi kobietami. Cały mój obraz patrona szkoły, do której chodziłam, legł w gruzach. Nawet na studiach polonistycznych nie przekazano nam takich informacji, choć byliśmy już dużymi dziećmi i karmienie nas bajkami nie było konieczne. Takich ciekawostek w tej książce jest więcej. Aż korci mnie, żeby powiedzieć o kilku, ale wtedy ostudzę zapał potencjalnych czytelników do lektury, a nie to mam na celu. Wolę, żeby sami mogli przeżyć szok w trakcie czytania tego przewodnika historycznego. Ci, którzy lekturę mają przed sobą, zapewniam o tym, że pozycja autorstwa pana Sławomira Kopra niejednego nauczyciela języka polskiego przyprawiłaby o zawał.

Autor książki snuje swoją opowieść w gawędziarskim stylu. Nie zasypuje nas ogromem informacji, tylko dawkuje je, przekazując to, co najważniejsze. Oprócz wiedzy historycznej na temat tych terenów, dzieli się z nami przeżyciami z podróży, wplatając w nie zabawne dialogi. Jego opisy miejsc oraz zabytków są bardzo realistyczne. Można odnieść wrażenie, że stoimy u boku pana Sławomira i wraz z nim podziwiamy piękno tych miejsc. Autor nie boi pisać się o rzeczach, jakie ukrywają przed nami nauczyciele w szkole, o czym mieliście okazję przekonać się przy okazji mojej opowieści o Mickiewiczu. Jedyną rzeczą, do jakiej mam zastrzeżenie, to jakość zdjęć. Były czarno-białe. Na niektórych z nich niewiele widać. Gdyby były kolorowe, na pewno dodałyby książce więcej uroku. Trochę też brakowało map, żeby móc zobaczyć, o gdzie znajduje się miejsce, o jakim aktualnie mowa.

Komu mogę polecić tę książkę? Każdemu, nie tylko osobom interesującym się historią. Ci, którzy nie są z nią w zbyt dobrej komitywie, na pewno i dla siebie znajdą coś ciekawego. Chociażby fragmenty obalające znane nam ze szkoły fakty dotyczące życia znanych ludzi. To nie tylko przewodnik historyczny po wspomnianych w tytule terenach, lecz także piękna opowieść o poszukiwaniu polskości na terenach, które kilka wieków temu zamieszkiwały całe rzesze naszych rodaków. Myślę, że wszyscy powinni ją poznać.

Mówi się, że podróże kształcą – i w istocie ima się to prawdy jak lep psiego ogona. Warto także wspomnieć, że historia kształci, najlepiej ta nasza. Podchodząc z czysto patriotycznego punktu widzenia. Dlaczego więc nie połączyć jednego z drugim, i nie dodać do tego element poznania obcej – ale jakże bliskiej nam – kultury. Wielkie Księstwo Litewskie jest wszak nam bardzo dobrze znane, oczywiście teoretycznie z historii, bo przecież łączyła nas wspólnota monarchy i unia personalna, a także magnateria. Jednak co tak naprawdę wiemy o Litwie, ojczyźnie Adama Mickiewicza? W zasadzie, gdyby zapytać statystycznego Kowalskiego to wyjąwszy stolicę - Wilno i Roberta Burneikę, praktycznie nic więcej nie przyszłoby mu do głowy, a to poważny błąd.

Sławomir Koper – polski pisarz, historyk, zapragnął przybliżyć nam nieco długoletniego sojusznika. Litwa to naród nie wywodzący się stricte ze słowiańskich korzeni, a bałtyckich, zakorzenionych w swojej ziemi od pokoleń. Jednak bariera „rasowa" nie przeszkodziła Polakom do zjednoczenia się z ichnim księciem, ba!, nawet ofiarowaniem mu korony – co jakby nie patrzeć, wyszło naszemu państwie na zdrowie. Przemierzając barwny, sielski i wcale malowniczy kraj nad Niemnem, możemy nie tylko zaczerpnąć z bogatego kaganka hardej, puszczańskiej kultury, ale także zmierzyć się zarówno z architekturą czy historią (w istocie składowymi samej kultury, jednak aby samo pojęcie nie było nazbyt obszerne, warto wyodrębnić to, co może szczególnie przykuć uwagę czytelnika). W istocie, trzeba również nadmienić, iż imć pan Sławomir dokładnie nie skupia się na obecnych połaciach litewskich dzierżaw, a raczej na historycznych i to na przestrzeni wieków – prowadząc nas, czytelników przez grząskie bagna zawiłych dziejów, zobrazowując zarówno style, czasem obyczaje i wiele przeróżnych ciekawostek, nie tylko historycznych, ale także na temat dobrze nam znanych osobowości.

Nie mniej jednak, Litwa przedstawiona w książce jest zupełnie inaczej niż można by się tego spodziewać. Autor odrzucił podręcznikowy schemat i nie miał zamiaru wystawiać czytelnikowi niczego od frontu, wolał zaserwować coś o wiele ambitniejszego, prezentując dawne kresy Korony od strony dość specyficznej. Wcześniej wydawać by się mogło, że Litwa nie jest zbyt atrakcyjnym krajem i bynajmniej nie zasługuje na takie zaszczyty jak Polska, po przeczytaniu owej książki i przebrnięciu po miejscach wartych odwiedzenia, możemy spokojnie stwierdzić, iż to, co przyszło nam poznać w tradycyjnym trybie nauczania, to nawet nie „pikuś" tego, czym w rzeczywistości jest Litwa. W zasadzie, autor pod podszewką naukowego tekstu, czasem posila się na drobne historyjki, wprowadzające czytelnika niejako w meritum tamtejszej kultury.

Summa summarum, obszerna książka przybliża nas znacznie bliżej do państwa, które ongi tworzyło razem z naszym krajem jedno potężne, suwerenne ciało, które wielokrotnie stawiało opór i wytwarzało dumną, oryginalną obyczajowość. Choć do końca pozostają kwestia, wciąż widocznych różnic i odmienności. Sławomir Koper w iście klarowny, ciekawy sposób wystawia nam prawdę na temat północno-wschodnich włości dawnej Rzeczypospolitej.