Połamane Skrzydła | Autor: Khalil Gibran

Czysta, poetycka miłość, nagle i bez ostrzeżenia spływa na ramiona Salmy i młodzieńca zapatrzonego w nią niczym w obraz. Niestety na drodze do ich szczęścia staje przymusowe przyobiecanie dziewczyny innemu mężczyźnie; czy jednak bariera doczesności może powstrzymać to, co duchowe i wzniosłe?

Ów młodzieniec poznaje Salmę, gdy na jego drodze pojawia się Faris Karama – wieloletni przyjaciel ojca chłopaka, który okazuje się być jedynym rodzicem dla Salmy. Młody mężczyzna, często zapraszany do posiadłości rodziny Karama, popada w zauroczenie piękną Salmą, która szybko odwzajemnia uczucie. Nie mogło być inaczej – młodzieniec jest pewny, że „mylą się ci, którzy wyobrażają sobie, że miłość rodzi się przez długi okres wspólnego życia i znajomości. Prawdziwa miłość jest córką duchowego porozumienia, które albo pojawia się od razu, albo wcale". I chociaż się nie myli, a owa prawda łączy go z Salmą żarliwym uczuciem, nie jest im dane zakosztowania radości wspólnego życia.

Gdy pewnej nocy z miasta powraca Faris, przynosi wieści o prośbie metropolity Bulusa Ghaliba, aby ojciec oddał rękę swojej córki. Jednak to nie o on o nią prosił, a jego bratanek, Mansur Bek Khalib – człowiek, któremu zależało tylko na pozycji i pieniądzach, które kobieta wniesie do rodziny. Choć Faris zdawał sobie sprawę, że przyszłość może nie okazać się dobra dla jego córki, musiał się zgodzić – miał świadomość, że córka zostanie narażona na osądy ludzkie. Tak więc stało się – dziewczyna opuściła dom ojca i została żoną Mansura, skazując tym samym siebie i swoją prawdziwą miłość na cierpienie. Szalę rozpaczy przechyliła nagła śmierć ojca, która jednocześnie ponownie związała ze sobą drogi młodych. Do czego zmierza ta pochyła, niepewna droga? Czy prawdziwa miłość ma szansę wygrać z władzą i świętą przysięgą małżeńską?

Tak zarysowana fabuła, choć z pozoru może wskazywać na romans, nie ma z nim nic wspólnego. Owszem, jest to historia miłosna, ale daleka od współczesnego rozumienia pojęcia romansu; nie ma tu miejsca na nieskrępowaną fizyczność, nie ma zagmatwanych losów, które za wszelką cenę próbują złączyć kochanków. Są za to subtelne zaloty, wyznania, poświęcenie dla miłości i klasa, z którą już się nie pisze o miłości. Elegancja i dostojeństwo, jakimi nasycona jest narracja, przywodzi na myśl dawny sposób przedstawiania miłości w utworach, daleki od komercji, która uczyniła motyw płytkim, ckliwym i oklepanym.

Główny wątek miłosnej historii przeplatany jest dokładnymi opisami przeżyć wewnętrznych i rozważaniami, które niejednokrotnie czerpią z filozofii. Czytając, miałam wrażenie, że nieco za dużo było tych opisów, wnikliwych i bardzo emocjonalnych, względem treści właściwej. Są one jednak fundamentem powieści i sama ich obecność jest bardzo ważna i wzbogacająca wątek miłosny, który już sam w sobie jest nasycony uczuciem i prawdziwością. Bez wahania można powiedzieć, że jest to proza poetycka, ponieważ w mistrzowski sposób łączy ze sobą wartką narrację z liryczną, właściwą poezji lekkością wyrażania myśli i stanów. Wszystko to sprawia, że do powieści można wracać raz za razem, bez uczucia znużenia, ponieważ za każdym razem możemy okryć nowe znaczenia.

Przy wszystkich tych zaletach, jakie bez dwóch zdań posiada proza Khalila Gibrana, należy także docenić wydanie książki. Piękna i delikatna szata graficzna oraz broszurowa oprawa doskonale pasują do zawartości, a opatrzenie wydania przedmową profesora Dziekana, który wprowadza czytelnika w realia bardzo nam odległe, bo arabskie, jest strzałem w dziesiątkę. Wydawnictwo Barbelo zrobiło dwie świetne rzeczy dla literatury – po pierwsze przeniosło na grunt polski literaturę z całkowicie obcego nam kręgu kulturowego, a po drugie – ożywiło doskonałą powieść napisaną przed wieloma laty. Zarówno szerzenie obcych kultur, jak i wznawianie starszych powieści jest pożytkiem dla czytelników, i za to w imieniu swoim, jak i podzielających mój entuzjazm, dziękuję. Natomiast powieść samą w sobie serdecznie polecam, ale też przestrzegam – poświęćmy jej więcej czasu i zrozumienia, żeby w pełni dostrzec jej uroki ukryte w trudnym, złożonym języku. Naprawdę warto.

Literatura arabska nie często gości na półkach polskich księgarń, co jest związane zarówno z odległością, jak i odmiennością kultury tego regionu świata, od naszej europejskiej... Niestety mimo wciąż postępującej i powszechnej globalizacji świata, nie wiele zmienia się na tym polu na lepsze. Dlatego też z tym większą radością należy przyjmować każdą arabską premierę książkową w Polsce, chociażby taką jak poetycką przypowieść Khalila Gibrana pt. "Połamane skrzydła", której to kolejne nowe wydanie ukazało się właśnie nakładem Wydawnictwa Barbelo.

Dzieło tego jednego z najsłynniejszych i najważniejszych arabskich pisarzy, przedstawia niezwykle wysublimowaną, przepełnioną wielkimi emocjami i przede wszystkim napisaną pięknym językiem opowieść o niespełnionej miłości. Główna bohaterka - młoda dziewczyna o imieniu Salma, zgodnie z wielopokoleniową tradycją zostaje przyobiecana wybranemu przez swojego ojca mężczyźnie, naturalnie wbrew jej własnym uczuciom i pragnieniom. A te wiążą się z najprawdziwszą miłością Salmy do młodego, wyjątkowego i darzącego ją równie silną miłością przyjaciela rodziny... I tak oto rozpoczyna się pełna bólu, smutku i niemożliwości ucieczki od rodzinnej powinności droga, która nieubłaganie przybliża jej bohaterkę do dramatycznego finału..

"Połamane skrzydła" można określić mianem "arabskiej interpretacji "Romea i Julii", opisującej dzieje nieszczęśliwej miłości dwojga młodych osób, wobec których sprzysiągł się cały świat... Interpretacji w mej ocenie o wiele bardziej bogatej, aniżeli dzieło słynnego angielskiego poety. Otóż Khalil Gibran skupia się tu tak naprawdę przede wszystkim na znaczeniu pojęcia, siły i piękna miłości, jak i również na roli wolności w prawie do jej spełnienia. W mniejszym stopniu chodzi tu o losy dwojga głównych bohaterów, którzy stanowią jedynie przykład potwierdzający tę oto główną tezę, mówiącą iż miłość bez wolności zaistnieć nie może... Ponadto dzieło to stanowi wciąż niezwykle aktualne (mimo upłynięcia ponad 100 lat od jego powstania) spojrzenie na obraz arabskiej kultury, a w szczególności rolę i pozycję kobiety w tym świecie, która to niestety wciąż jest równie mało ważna i marginesowa...

Dzieło tego słynnego pisarza zachwyca również swoim wyjątkowym językiem, który to można określić przede wszystkim mianem poetyckiego. To piękne słowa, wyjątkowe metafory, magiczne zwroty i niezwykłe emocje zawarte w budowanych za ich pomocą zdaniach. Naturalnie, jest to język dość archaiczny i odmienny od tego, jakim dziś wszyscy się posługujemy. Niemniej to właśnie za sprawą jego dawnego charakteru opowieść ta i jej przesłanie stanowią dla nas tak mocne, mądre i zarazem ważne doświadczenie, jakiego to na próżno szukać dziś we współczesnej, europejskiej literaturze. I owszem, jest w tej historii coś rodem z arabskiej baśni, który porywa nas swoją historią, zmusza do odnajdywania w niej uniwersalnej prawdy i mądrości, a na koniec pozostawia w wielkim niedosycie tego, iż opowieść ta już dobiegła swojego końca...

Książka ta reprezentuje sobą także wyjątkowe spojrzenie na feminizm, gdyż rodem z początków ubiegłego wieku. Otóż Khalil Gibran skupia się tu na miłości w życiu arabskiej kobiety, która ma do niej prawo jedynie w tym oto wypadku, jeśli uczucie to jest zgodne z wolą mężczyzny. Za pomocą poetyckich słów i pozbawionego dialogu tekstu, opowiada on tu o nieszczęśliwej, tragicznej, niewolniczej sytuacji głównej bohaterki, która zamknięta w okowach poprawności, tradycji i religijnej powinności musi godzić się na z góry narzucaną jej przyszłość, wypierając się tym samym własnych pragnień i marzeń. I choć pojawia się tu bunt, sprzeciw, próba walki o własne szczęście, to jednak ostatecznie triumfują okrutne prawo i tradycja, tak bardzo obce na los człowieka...

Lektura "Połamanego skrzydła" niesie sobą moc wielkich, niezwykłych i jakże silnych emocji, wobec których nie można przejść obojętnie. To przede wszystkim smutek, żal i sprzeciw wobec niesprawiedliwości świata, która dotyka nie tylko bohaterów tej książki, ale także i miliony współczesnych muzułmańskich kobiet... Myślę, że chociażby z tego powodu spotkanie z dziełem Khalila Gibrana jest dla nas tak wyjątkowe, gdyż oto po pierwsze ukazuje nieco odmienne spojrzenie na życie i arabski świat oczyma jego przedstawiciela, a po drugie potwierdza tę oto prawdę, iż pomimo tak wielu różnic społeczno-kulturowych, wszyscy jesteśmy do siebie niezwykle podobni. Podobni w tym, iż każdy z nas pragnie kochać i być kochanym...