Japonia W Sześciu Smakach | Autor: Anna Świątek

Anna Świątek we wstępie raczy nas oczywistościami, ale wartymi podkreślenia. "Japonia to kraj niezwykły dla białego człowieka świata Zachodu. Oczarowuje różnorodnością krajobrazu, bogactwem tradycji i nowinkami technicznymi, które są rekwizytami niemal magicznymi, a czasem... przejawem ludzkiej głupoty. Bo jak niby odnieść się do śpiewającej deski klozetowej czy sztucznego męskiego ramienia, do którego samotne kobiety mogą przytulać się wieczorami?" [1] Zaznacza iż jest to książka: "O tym, co ciekawe, dziwne, szokujące i zabawne, o tym, co spotkało mnie w Japonii podczas rocznego pobytu, czego doświadczyłam i jakich odkryć dokonałam. (...) Jest to Japonia, którą poznałam i pokochałam z całym dobrodziejstwem inwentarza, która żyje we mnie i w moich wspomnieniach (...)" [2] I dokładnie taka jest pozycja. Wspominam o tym, aby mieć te fakty na uwadze, gdy przyjdzie nad owym tytułem wydawać sądy.

Anna Świątek jako absolwentka Japonistyki ma doskonały zasób wiedzy na temat kraju Kwitnącej Wiśni. Jej smykałką są gejsze, które fascynują ją niezmiennie od lat. Jednak co praktyka, to praktyka. Młoda kobieta wyrusza do Japonii na roczny kontrakt. Informacje jakie przedstawia w "Japonii w sześciu smakach" to świetny obraz społeczeństwa, z którym miała sporo do czynienia. I którego mogła dogłębnie poznać. Oczywiście do stopnia, do którego oni sami jej na to pozwolą. Bowiem jest to Naród niezwykle butny, dla którego gaijin to gaijin – i zawsze nim pozostanie.

Will Ferguson w książce na temat Japonii ("W drodze na Hokkaido") postanowił dokonać rzeczy z pozoru niemożliwej – przejechać autostopem przez wyspiarski kraj od samego południa, do dalekiej północy – odbył podróż zgodnie z frontem kwitnienia wiśni. Książka ta była równie zabawna, jak relacja Świątek, rewelacyjnie punktowała wszystkie cechy charakteru Japończyków. Co ciekawe jednak, w propozycji Świątek znalazłam wszystko to, czego brakowało mi w dość opasłym tomie Fergusona.

"Japonia w sześciu smakach" to przede wszystkim relacja z wizyty w tym kraju. Prędzej niż przewodnik po zabytkach i miejscach wartych zobaczenia, jest to przewodnik po japońskich cechach charakteru. Anna Świątek przedstawia nam świat nowinek technologicznych, ale jednocześnie świat ludzi-robotów: pracoholików, którzy może i przodują w technologiach, ale jednocześnie nie są ludźmi komunikatywnymi. Bezustannie nieegoistycznie myślą o dobru całego społeczeństwa, ale jednocześnie są prawie nie dostosowani do życia rodzinnego. Geograficznie odizolowani od reszty świata są niesamowicie odmienni i przejawiają wieczny "strach" przed wszystkim co obce. Wydaje się, jakby nigdy nie pozwolili odkryć, co w ich duszy tak naprawdę gra.

Ten kto w powyższej pozycji szuka typowej relacji z podróży, poznania kraju wzdłuż i wszerz, przedstawienia najistotniejszych z punktu turystycznego miejsc – z pewnością się zawiedzie. Nie jest to także książka antropologiczna w czystym tego słowa znaczeniu. "Japonia w sześciu smakach" podzielona jest na sześć rozdziałów, które pozwolą poznać ów Naród. Z jednej strony jest to zestaw najdziwniejszych (z punktu widzenia naszej kultury oczywiście) cech i zachowań Japończyków, jak np. owo wspomniane wyżej traktowanie przyjezdnych słówkiem gaijin. Niejapońska żona zawsze pozostanie osobą obcą, nie ważne jak mocno by się zasymilowała. Z innego punktu widzenia pozycja ta ma także gorzki smak. Bowiem każdy kij ma dwa końce, a każdy kot ma swój ogon. Autorka snuje ponure spostrzeżenia na temat konsekwencji życia jakie Naród ten prowadzi. Wskazuje palcem psychologiczne spustoszenie i niebezpieczeństwa, do jakiego może prowadzić taka mentalność.

W "Japonii w sześciu smakach" mimo wszystko znajdzie się także miejsce na atrakcje turystyczne. Choć bardzo wybiórcze. Mimo wszystko owe ciekawe miejsca nie są przedstawione banalnie, z tradycyjnego punktu obserwatorskiego. Autorka próbuje doświadczać japońskiego stylu życia, co odzwierciedla się w gafach, które popełnia. I o tym także – bez wstydu – wspomni.

Anna Świątek podczas tej literackiej podróży zaprowadzi czytelnika do centrum filmowego, gdzie sama przeistoczy się w maiko. I to właśnie stąd pochodzą najbarwniejsze i najciekawsze zdjęcia. Trzeba mimo wszystko zauważyć, że publikacja ta to zbiór przepięknych fotografii. Dzięki nim nawet osoby, którym nie spodoba się styl pisania autorki odnajdą w książce pewien urok. Zdjęć jest bowiem całe mnóstwo. Może przeszkadzać, że nie są podpisane, ale są pogrupowane w taki sposób, by przedstawiały to, o czym nieco wcześniej lub o czym chwilę później autorka będzie wspominać.

A jaki jest styl autorki? Przezabawny. Odzwierciedla - jak sądzę - jej optymistyczny charakter. Spostrzeżenia jakich tutaj dotyka, są bardzo trafne i interesujące. Książkę czyta się niezwykle szybko i z zapartym tchem, z nie mniejszym zainteresowaniem do samego końca. Parokrotne powtórzenia nie przeszkadzają. Niejednokrotnie można wybuchnąć gromkim śmiechem. Dlatego może lepiej warto czytać ją w zacisznym kąciku, aby samemu nie narazić się na dziwne spojrzenia ludzi? No chyba że do życia podchodzi się z ogromnym dystansem - jak autorka. Jest ciekawie, jest w pewnym stopniu innowacyjnie. Aczkolwiek ja nie mam sporego doświadczenia w czytelniczym poznawaniu Japończyków. Jeśli Anna Świątek kiedykolwiek odważyłaby się napisać drugą książkę o Japonii - na pewno po nią sięgnę.

[1] Anna Świątek, Japonia w sześciu smakach, wyd. Bernardinum, Biblioteka Poznaj Świat, 2012, s. 7, ze wstępu
[2] Tamże, s. 7-8

Podróże od zawsze mnie fascynowały i były dla mnie czymś wyjątkowym. Z radością odkrywałam nowe kultury, zwiedzałam nowe kraje i odwiedzałam całkowicie nieznane mi miejsca. Na świecie jest jeszcze wiele państw, które pozostają na mojej liście marzeń; liście miejsc, w których chciałabym się kiedyś znaleźć. Szczególną pozycję zajmują tam państwa azjatyckie, a wśród nich Japonia – kraj o kulturze, która jest tak bardzo odmienna od naszej europejskiej, że trudno jest ją zrozumieć, jeśli nie miało się okazji odwiedzić państwa i pobyć wśród ludzi. Japonia wciąż stanowi dla mnie pewną zagadkę, więc z chęcią sięgnęłam po książkę Anny Świątek pt. Japonia w sześciu smakach.

Anna Świątek, absolwentka japonistyki oraz dziennikarstwa, spędziła rok na kontrakcie tłumacza w Japonii. W tym czasie zdążyła objechać cały kraj, od Hokkaido po Okinawę, a swoje doświadczenia zapisała w książce. Rok czasu to okres, w którym można całkiem dobrze zapoznać się z kulturą i obyczajami danego kraju. Oczekiwałam więc od autorki prawdziwego opisu rzeczywistości tego azjatyckiego państwa. Tak jak obiecuje fragment wypowiedzi Wojciecha Cejrowskiego na okładce, miałam nadzieję, że uda mi się poznać Japonię z zupełnie innej strony, nie tej znanej Europejczykom. Chciałam odkryć kraj poza domami o papierowych ścianach, gejszami i samurajami. Czy mi się to udało?

Nie można powiedzieć, że książka wyprana jest z faktów. Prawdą jest, że niemający wielkich oczekiwań czytelnik odnajdzie tam wiele interesujących informacji na temat Kraju Kwitnącej Wiśni, jednak mnie brakowało odrobinę wejścia głębiej w japońską kulturę. Informacje przedstawione przez autorkę były dosyć powierzchowne, zresztą Anna Swiątek opisuje głównie swoje odwiedziny w najsłynniejszych miejscach kraju, tych, które znane są wszystkim turystom, oraz liczne przygody jak na przykład wizytę w saunie. Ja z chęcią przeczytałabym jednak o tych tajemniczych i nieodwiedzanych zakątkach Japonii; o tym, czego nie mówią żadne przewodniki. Szkoda, że autorka trzymała się tak utartego szlaku.

Ponadto Anna Swiątek w dużej mierze trzymała się stereotypów krążących na temat Japonii, nie starając się poznać jej i pokazać swoim czytelnikom z innej strony. Kolejną sprawą, która nieco działała mi na nerwy, było wyczuwalne przekonanie autorki o własnej wyjątkowości w porównaniu do mieszkańców Kraju Kwitnącej Wiśni.

Myślę, że książka ta spodoba się osobom, które do tej pory nie miały wiele do czynienia z Japonią. Dla nich będzie ona dobrym źródłem podstawowej wiedzy. Będą one mogły dowiedzieć się co nieco o tradycyjnych japońskich potrawach, codziennych przyjemnościach i rozrywkach Japończyków, hotelach i saunach. Dla osoby, która spotyka się z tym krajem nie po raz pierwszy, książka może być zbyt ogólna; może nie przysporzyć jej żadnej dodatkowej wiedzy.

Książka pisana jest lekkim językiem, bardzo przyjemnym i łatwym w odbiorze. Tekst uzupełniony jest całkiem sporą ilością zdjęć z podróży autorki, dzięki którym możemy łatwiej wyobrazić sobie to, o czym czytamy. Jest to dobra książka na chłodne deszczowe dni, aby usiąść z nią pod kocem i przeczytać o gorącym azjatyckim kraju, który tak bardzo różni się od Polski.

Podsumowując, Japonia w sześciu smakach nie jest książką dla znawców Japonii, lecz dla całkowitych żółtodziobów w tej dziedzinie. Książka ta pozwoli czytelnikowi poznać podstawowe informacje o Kraju Kwitnącej Wiśni, lecz nie przedstawi mu niczego nowatorskiego i odkrywczego. Jako zaletę zaliczyć można lekki styl, idealny do czytania po długim dniu pracy, jednak sama postać autorki może niektórym wydać się irytująca.